Oranjerivier
Die Oranjerivier (Engels: Orange River) is in 1779 deur kolonel Robert J. Gordon so gedoop ter ere van die Nederlandse Prins van Oranje.[1] Dit is die langste rivier in Suid-Afrika. Dit word ook soms die Gariep genoem. In Lesotho word die rivier die Senqu genoem.
| Oranjerivier Senqurivier / Garieprivier | |
|---|---|
 | |
 Die stroomgebied van die Oranjerivier.
| |
| Stroomgebied | Lesotho, Suid-Afrika, Namibië |
| Oorsprong | Drakensberge (Lesotho) |
| Sytak -links | Telerivier, Kraairivier |
| Sytak -regs | Caledonrivier, Vaalrivier |
| Monding | Namibië en Suid-Afrika Atlantiese Oseaan |
| Lengte | 2 200 km (1 367 myl) |
| Oorsprong-hoogte | 3 350 m (10 991 voet) |
| Monding-hoogte | 0 m |
| Stroomgebiedopp. | 973 000 km² (375 677 myl²) |
  Oranjerivier |
|
| Koördinate: 28°38′S 16°27′O / 28.633°S 16.450°O | |
Die rivier ontspring in die Drakensberge van Lesotho, naby die grens met Suid-Afrika. Dit vloei weswaarts op die grens van die Vrystaat met die Oos-Kaap, deur die Noord-Kaap en vorm uiteindelik die suidelike grens tussen Suid-Afrika en Namibië, voordat dit uitmond in die Atlantiese Oseaan by Alexanderbaai, omtrent halfpad tussen Walvisbaai en Kaapstad. Die N6, N10, N1, N12 en N14 nasionale paaie kruis die rivier.
Die D H Steynbrug naby Bethulie oorspan die Oranjerivier en is met 2993 meter die langste pad-spoor brug in Suid-Afrika. In die 1960's is die Oranjerivierprojek van stapel gestuur om water van die Oranjerivier beter te benut.
Die Augrabieswaterval is in die Noord-Kaap en daar tuimel die Oranjerivier 60 m na benede.
Die Oranjerivier in kultuur
wysigDie Oranje Rivier word onder andere in die volgende letterkundige werke genoem:
- J.M. Coetzee "The Narrative of Jacobus Coetzee" 1974.
"The Narrative of Jacobus Coetzee" is deel van J.M.Coetzee se roman Dusklands wat in 1974 gepubliseer is. Die fiksionalisering baseer waarskynlik op die verhaal van Jacobus Coetsé, die Nederlandse koloniale boer wat beskou word as die eerste persoon van Europese herkoms wat die Oranjerivier oorgesteek het. Die protagonis in die novelle heet Jacobus Coetzee, ook 'n Boeregrensman, wat op sy ekspedisie van die Noord-Kaap af die Oranjerivier oorsteek om Groot Namakwaland binne te gaan en te verken. Nadat hy die rivier oorgesteek het, word hy siek en moet hy in 'n nedersetting bly, en verloor mag oor sy ekspedisiebemanning. Aangesien hy ook met die inwoners stryd het, sou hy – na sy herstel – terugkeer en hulle in 'n wraakveldtog uitmoor.
- André Brink "Philida" 2012
Die boek vertel die verhaal van 'n slavin wat uit Suid-Afrika na die 'Beloofde Land' – die Gariep – vlug. Op Philida se pad verskyn/dien die rivier as 'n paradys, 'n tydelike toevlugsoord.
- Jasper David Utley "The Lie of the Land" 2017
The Lie of the Land speel af in die tydperk van die Herero en Namavolksmoord van 1904 tot 1908. Die roman fokus op die ervaring van 'n Britse agent namens Sam, wat die grens oorsteek en by die rivier rus in sy strewe om Lea, die Afrikaanse vrou wat hy geval het vir. Ook in hierdie werk is die rivier 'n toevlugsoord, 'n tydelike, veilige plek in 'n vyandige atmosfeer.
Takriviere
wysigDie grootste takrivier is die Vaalrivier wat die Oranjerivier suidwes van Kimberley naby Douglas ontmoet. In Lesotho sluit die Senqunyanerivier {Sothonaam wat Klein-Oranjerivier beteken) by die Oranjerivier aan. Ander kleiner syriviere van die Oranje- en die Vaalrivier is die Brak-, Caledon-, Harts-, Klip-, Kraai-, Modder-, Mooi-, en Vetriviere, wat die hele Vrystaat, Lesotho en groot dele van die ou Transvaal- en Kaapprovinsies dreineer.
Die Oranjerivier verskaf water vir vele landbou-aktiwiteite, veral in die Noord-Kaap.
Opgaardamme
wysigDie vinnige afloop van die rivier word gestuit deur die Gariepdam (voorheen Hendrik Verwoerddam) en Vanderkloofdam. Die damme stoor water in die reënseisoen, wat dan beheersd vrygelaat word vir besproeiing. Die Boegoebergdam, 'n besproeiingsdam, is ook in die rivier naby Groblershoop in die Noord-Kaap geleë.
Baie boere gebruik ook die Oranjerivier se water vir besproeiing van landerye.
Kanoneiland is die grootste eiland in die rivier.
Visse in die Oranjerivier
wysigDie volgende visse kom voor in die rivier: Oranjerivier-moddervis, Kleinbek-, Grootbek-geelvis en Skerptandbaber.
Galery
wysig-
Aliwal-Noord lê op die rivier se suide-oewer. -
Die Gariepdam. -
Toeriste vaar op die Oranjerivier. -
'n Wynplaas op die Oranje. -
Sonsondergang oor die Oranjerivier naby Upington in die Noord-Kaap. -
Die Augrabieswaterval in volle vloed.
Sien ook
wysigDamme in die Oranjeriver
Watervalle in die Oranjerivier
Verwysings
wysig- ↑ Van Hoven, Lynette: Soetigheid uit die sterke. In: Suid-Afrikaanse Panorama, jaargang 35, nommer 1 (Januarie/Februarie 1990), bl. 39