Richardsbaai

Richardsbaai (Engels: Richards Bay) is 'n stad aan die noordooskus van KwaZulu-Natal, Suid-Afrika. Die dorp is in 1969 gestig. Die N2 nasionale pad gaan ongeveer 25 km vanaf die dorp verby.

Richardsbaai Cwebeni Richards Bay
Richardsbaai se seiljaghawe
Richardsbaai  Richardsbaai se ligging in KwaZulu-Natal
Koördinate: 28°48′00″S 32°06′00″O
Land	Suid-Afrika
Provinsie	KwaZulu-Natal
Distrik	King Cetshwayo
Munisipaliteit	uMhlathuze
Stigting	1969
Oppervlak
• Totaal	142,78 km2 (55,13 vk. myl)
Bevolking  (2011)
• Totaal	57 387
• Digtheid	402/km2 (1 040/vk. myl)
Rasverdeling (2011)
• Wit mense	30.1%
• Indiërs/Asiërs	18.2%
• Bruin mense	3.2%
• Swart mense	48.0%
• Ander	0.4%
Taal (2011)
• Zoeloe	40.6%
• Engels	33.8%
• Afrikaans	21.5%
• Ander	4.1%
Poskode (strate)	3900
Skakelkode	035

Geskiedenis

19de eeu

Richardsbaai is in 1879 vir die eerste keer as hawe gebruik tydens die Anglo-Zoeloe-oorlog toe sir Frederick Richards, kommandeur van die Kaapse vlootstasie, voorrade binne die baai afgelaai het vir die landsmagte wat teen die Zoeloes geveg het. Alhoewel die Zoeloes se naam Cwebeni (by die lagune) vir die dorp is, het dit bekend geraak as Richardsbaai na sir Frederick se landing.

Een van die vroegste verwysings na Richardsbaai is in die skeepsjoernaal van Portugese seevaarders onderweg na Delagoabaai (Maputo). Hulle het dit Rio dos Peixes genoem - rivier van baie vis. Omdat die strandmeer van die Mhlatuzerivier so vlak was (op plekke maar 'n meter diep) is dit nooit as hawe gebruik nie, maar dit was 'n gewilde visvangplek. Die naam Richardsbaai het vir die eerste keer op Britse kaarte voorgekom na die oorlog tussen die Britte en die Zoeloes, toe die meer in 1879 as landingsplek vir voorraad aangewys is.

20ste eeu

Richardsbaai se moontlikhede as diepseehawe is vroeg in die 20ste eeu vir die eerste keer wetenskaplik ondersoek toe die Britse koloniale regering in die Kaapkolonie naas Durban nog hawens in die noorde wou ontwikkel. 'n Bekende haweingenieur van die tyd, Cathcart Methven, het in 1903 opdrag gekry om St. Luciabaai en Richardsbaai se moontlikhede te ondersoek. Methven het berig dat die strandmeer van Richardsbaai, sowat 193 km noord van Durban, byna twee keer so groot as dié van Durban was.

Hy het gereken dat die gety daar ook sterker as by Durban was, en dit sou help om sand uit die strandmeer weg te werk. Hoewel dit 'n ingewikkelde projek sou wees, kon 'n goeie hawe by Richardsbaai volgens Methven teen 'n bedrag van R1 600 000 ontwikkel word. Die destydse regering het dit as te duur beskou, en die projek is op die langebaan geskuif.

Daarna is daar dekades Iank nie weer aan Richardsbaai as moontlike hawe gedink nie. Intussen het die druk op Durban se hawe so verhoog dat dit uiteindelik meer verkeer en vrag moes hanteer as die hawens van Tafelbaai, Mosselbaai, Port Elizabeth en Oos-Londen saam. Durban se hawe was ook nie geskik vir uitbreiding om die haweverkeer van die toekoms - supertenkskepe van tot 250 000 ton – te hanteer nie.

In Desember 1970 het die Transvaalse Steenkooleienaarsvereniging toestemming verkry om 109 miljoen ton steenkool uit die gebied Ogies-Broodsnyersplaas in Transvaal uit te voer en in 1971 het die groep 'n kontrak met maatskappye in Japan gesluit vir die lewering van 2,6 miljoen ton steenkool per jaar.

In Mei 1972 het die Volksraad die bou van 'n nuwe hawe in Richardsbaai gemagtig. Die nuwe hawe was maar een aspek van die ontwikkelingsplan. Die Suid-Afrikaanse Spoorweë en Hawens (nou Transnet) het in 1971 skriftelik onderneem om die nodige spoorlyn- en hawegeriewe vir die uitvoer van 3 miljoen ton steenkool per jaar teen April 1976 gereed te hê.

Die hawe

Daar was verskeie ondersoeke na Richardsbaai se hawepotensiaal; die finale besluit is eers in die 1960's geneem om 'n diepseehawe te ontwikkel. Die hawe is spesifiek vir die hantering van massavrag soos steenkool en antrasiet gebou en is in 1976 voltooi. Daar is ook 'n nuwe spoorlyn gebou wat die dorp met Gauteng verbind het. Later is ook 'n olie- en gaspyplyn vanaf die aanlêplek van die tenkskepe tot in Gauteng gebou. Die vermoë van die hawe is aanvanklik beplan om vaartuie van 190 000 ton te kon hanteer.

Die meer

Richardsbaai self is 'n soutwaterlagune van 3 500 ha waar 'n geweldige aantal watervoëls, asook seekoeie en krokodille tuis is.

In die lagune het die jagter John Dunn in 1891 die grootste krokodil (6.7 m) geskiet wat ooit in Suid-Afrika aangeteken is. Ook uit hierdie lagune het Huberta, die swerwende seekoei, in 1928 haar lang reis langs die ooskus aangepak. Die slagting van diere hier het egter so toegeneem dat die owerhede moes ingryp. In 1935 is die Richardsbaai-natuurreservaat geproklameer en in 1943 is dit deur die Richardsbaaipark gevolg. Daar is ook 'n berm oor die lagune gebou om 'n deel daarvan te bewaar, en die dorp is 'n gewilde vakansiebestemming weens die aangename weerstoestande.

Infrastruktuur

Omrede Richardsbaai 'n relatiewe nuwe stad is, is die stad en toegangspaaie goed beplan. Daar is 'n lughawe buite die stad wat dit met stede soos Johannesburg en Durban verbind. Die ontwikkeling van die hawe het ook verskeie swaar nywerhede na die dorp gelok. Dit sluit 'n aluminiumsmeltery (Alusaf), 'n kunsmisfabriek, pulpmeule en houtspaanderaanleg in. Daar word ook groot neerslae titaan noord en suid van die baai gemyn.

• 
  'n SAR Klas 7E3 Reeks 2 staan op Richardsbaai.
• 
  'n SAR Klas 35-200 by Richardsbaai se steenkoolterminaal.

Sien ook

• CPPI-indeks
• Lys van dorpe in Suid-Afrika

Bronne

• Leverton, B.J.: Richards Bay - past, present and future. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 25, nr. 1, September 1975
• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409656, volume 24, bl. 22
• Erasmus, B.P.J. (1995). Op Pad in Suid-Afrika. Jonathan Ball Uitgewers. ISBN 1-86842-026-4.