Robert de Kersauson de Pennendreff

Robert de Kersauson de Pennendreff (*15 Februarie 1879, Brest –†11 Junie 1971, Franschhoek) was ’n Fransman wat as vrywilliger tydens die Anglo-Boereoorlog by die Boeremagte aansluit. Hy leer Afrikaans vlot praat en emigreer in 1940 permanent na Suid-Afrika. Hy skryf ’n Afrikaanse boek oor sy wedervaringe tydens die Anglo-Boereoorlog.

Robert de Kersauson de Pennendreff

Lewe en werk

Herkoms en vroeë lewe

Robert Marie de Kersauson de Pennendreff is op  15 Februarie 1879 in Brest in Frankryk gebore. Hy is een van twee seuns en sewe kinders van Hippolyte de Kersauson de Pennendreff en Isabelle du Plessis-Quinquis, maar sy broer is baie jonk oorlede, sodat hy die enigste oorlewende seun was. Sy vader is op 20 Februarie 1886 oorlede nadat sy sakevennoot bedrog gepleeg en die familie in bankrotskap gedompel het. Hierna emigreer sy moeder na Amerika, waarskynlik om al die skuldeisers te ontduik, en laat die kinders in Frankryk in die sorg van familie agter. Robert gaan skool in ’n hoërskool in Nantes en besoek somtyds sy moeder in Amerika, waar hy leer Engels praat.

Anglo-Boereoorlog

Hy is op die punt om by die Franse militêre akademie aan te sluit wanneer die Anglo-Boereoorlog uitbreek. Daar is in hierdie tyd komitees in Frankryk wat werwing doen vir die Boeremagte en Robert meld aan die komitee dat die bekende veggeneraal De Villebois-Mareuil  sy oom is. Kort na sy mondigwording vertrek hy in April aan boord die skip Admiral na Lourenço Marques om as vrywilliger aan die oorlog deel te neem. Vele ander jongmans wat óf aan Britse óf aan Boerekant aan die oorlog gaan deelneem, is ook aan boord. Verhoudings op die skip is desnieteenstaande beleefd. Op 14 Junie 1900 word hy op Machadodorp, destyds die setel van die regering van Transvaal na die val van Pretoria, deur president Paul Kruger ingesweer as burger van Transvaal. Aanvanklik sluit hy in Middelburg aan by ’n kommando buitelandse vrywilligers onder bevel van kaptein De Kertanguy van Frankryk. Hy kom egter gou agter dat die buitelandse vrywilligers nie gewild was onder die Boere nie, veral omdat meeste geen ervaring van die veld gehad het nie, en hy besluit om eerder by die plaaslike Middelburg-kommando aan te sluit, waar hy onder die bevel van kommandant Trichardt staan en saam met wie hy sy eerste veldslag beleef. Die burgers wil hom aanvanklik nie aanvaar nie, maar nadat hy Afrikaans aanleer maak hy gou vriende en word volle deelgenoot. Tussen Junie en September 1900 neem hy deel aan veldslae te Bronkhorstspruit, Dalmanathu, Warmbad en Lydenburg. In Oktober 1900 sluit hy aan by twee van generaal De Wet se verkenners om by die generaal in die Vrystaat aan te sluit.

Lid van die Theron-verkenningskorps

Robert word later versoek om lid te word van die Theron-verkenningskorps, ’n uitgesoekte eenheid wat gestig is onder leiding van Danie Theron. Na Theron se dood op 5 September 1900 neem sy neef Jan Theron oor as die kommandant. Robert dien onder Jan en neem deel aan die veldslae by Bothaville op 5 November 1900 en Dewetsdorp op 21 tot 23 November 1900.  Hy neem ook deel aan generaal De Wet se mislukte invalle in die kaap in Desember 1900 en weer in Januarie tot  Februarie 1901.

Rapportryer vir Manie Maritz

Hy kom hier in kontak met onder andere Gideon Scheepers en Manie Maritz en volg dan vir Maritz wanneer hy sy veldtog in die Kaap begin. In Julie 1901 stuur kommandant Manie Maritz en sy mede-offisiere vir Robert as rapportryer na president Paul Kruger in Europa met inligting oor die verloop van die oorlog en ’n versoek vir die president se insette. Om in Europa uit te kom doen Robert hom voor as oorlogskorrespondent en trek deur Duitswes-Afrika (tans Namibië), waarvandaan hy Europa per skip op 15 Oktober 1901 bereik. Met sy terugkeer gee hy voor dat hy ’n grootwildjagter is onderweg na Duitswes-Afrika en Portugees Oos-Afrika (tans Angola). Nadat hy in Duitswes aan wal stap, sluit hy via Windhoek in April 1902 weer by sy kommando op Kakamas aan. Op 14 Junie 1902 word hulle deur generaal Jan Smuts op Soetwater ingelig dat die oorlog verby is. Robert is ingelig dat hy deur ’n krygsraad verhoor sou word indien hy in die hande van die Engelse val. Saam met Manie Maritz gaan hy dan deur Duitswes na Swakopmund, vanwaar hy met ’n Duitse skip terugkeer na Frankryk. Saam met Maritz reis hy dan na die Nederlande, Duitsland, België en Frankryk om ’n heenkome te vind. Maritz neem eindelik ’n aanbod aan om na Madagaskar te gaan en Robert bly in Frankryk agter.

Betrokkenheid by ander oorloë

Op 14 November 1902 begin hy met diensplig by die Franse weermag en hy doen van Maart tot Julie 1903 diens in Madagaskar. Hy word op 1 November 1903 uit die weermag ontslaan en gaan woon dan vir sowat ’n jaar in die Paarl. In 1904 is hy in Kaapstad getroud met die Franse Marie Louise Coutorbe. Geen kinders is uit die huwelik gebore nie en die egpaar vestig hulle in Europa.

In 1913 bied generaal C.F. Beyers hom ’n pos in die Unie-Weermag aan, maar Robert bedank dit. Tydens die Eerste Wêreldoorlog neem hy vanaf Augustus 1914 onder andere deel aan die Slag van Verdun en doen diens as luitenant in die American Automobile Sanitary, wat die lewensgevaarlike werk verrig om gewondes van die slagveld te verwyder sodat hulle mediese hulp kan ontvang. Hy word gereeld bevorder en neem sy ontslag in Februarie 1919 as luitenant. Vanaf 1919 tot 1922 doen hy diens in Frans-Ekwatoriaal Afrika en die Belgiese Kongo. Op 30 Desember 1924 word hy bevorder tot reserwe-kaptein. Die Franse Oorlogskruis word aan hom toegeken en op 8 November 1926 ontvang hy die Orde van die Legion d’Honneur. Vanaf 1928 tot 1932 doen hy diens in Brits-Oos-Afrika (tans Kenia).

Na 1932 vestig hy hom weer in Frankryk en tussen 1932 en 1938 werk hy as inspekteur-generaal vir die maatskappy Citroen in Parys. In 1938 bly hy in die dorpie Sanary naby die Franse vlootbasis Toulon aan die Middellandse See. Hier ontvang hy die toekenning vir getroue diens vir sy aandeel aan die Anglo-Boereoorlog. Hy word in September 1939 opgeroep vir die Tweede Wêreldoorlog en doen diens in Algerië, maar bereik in Februarie 1940 ontslag-ouderdom.

Latere jare in Suid-Afrika

Weens die vernietiging wat die oorlog meebring, emigreer hy in 1940 na Suid-Afrika en sy laaste jare bring hy saam met sy vrou in Franschhoek deur. Hy is op 11 Junie 1971 in Franschhoek oorlede en is begrawe in die begraafplaas van die NG gemeente van Franschhoek. Sy vrou is ’n jaar later, op 17 Maart 1972, ook in Franschhoek oorlede. Hulle laat hulle huis en ander besittings aan die Hugenote Genootskap. Sy dokumente en medaljes word opgeneem in die Hugenote Gedenkmuseum in Franschhoek.

Skryfwerk

Sy herinneringe aan die Anglo-Boereoorlog is opgeteken in Ek en die Vierkleur.

Publikasies

Werke wat uit sy pen verskyn sluit in:

Jaar	Publikasies
1960	Ek en die Vierkleur

Bronnelys

Tydskrifte en koerante

• Ferreira, Martin. ABO: ‘Robert die Fransman' veg vir Boere, praat Afrikaans. Volksblad. 20 April 2000