Wikipedia

Alpha Centauri

Alpha Centauri (afgekort as Alpha Cen of α Cen) is die naaste stelsel van sterre en eksoplanete aan die Sonnestelsel. Die stelsel van drie sterre wat deur hulle swaartekrag verbind word, is sowat 4,37 ligjare (1,34 parsek) van hier en lê in die suidelike sterrebeeld Sentour (Centaurus). Die drie sterre is α Centauri A (amptelik Rigil Kentaurus),[2] α Centauri B (amptelik Toliman)[2] en die naaste ster, α Centauri C (amptelik Proxima Centauri).[2]

Alpha Centauri AB
Die posisie van Alpha Centauri A en Alpha Centauri B, met Proxima Centauri in 'n rooi sirkel (vergroot foto om die rooi sirkel te sien).
Die posisie van Alpha Centauri A en Alpha Centauri B, met Proxima Centauri in 'n rooi sirkel (vergroot foto om die rooi sirkel te sien).
Sterrebeeld Sentour
Spektraaltipe G2V / K1V
Soort Dubbelster
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming A / B: 14h 39m 36,4951s /
14h 39m 35,0803s
Deklinasie −60° 50′ 02,308″ / −60° 50′ 13,761″
Skynmagnitude (m) -0,01 / 1,33
B-V-kleurindeks  0,88[1]
U-B-kleurindeks  0,68[1]
Besonderhede
Massa (M☉) 1,1 / 0,907
Radius (R☉) 1,2227 / 0,865
Ligsterkte (L☉) 1,519 / 0,5
Ouderdom (jaar) 6 miljard
Temperatuur (K) 5 790 / 5 260
Afstand (ligjaar) 4,366
Eienskappe
Veelvoudigheid Drievoudige stelsel saam met Proxima Centauri
Ander name
AB: Rigil Kentaurus, Rigil Kent, Toliman, Bungula, FK5 538, CP(D)−60°5483, GC 19728, CCDM J14396-6050
A:α1 Centauri, GJ 559 A, HR 5459, HD 128620, GCTP 3309.00, LHS 50, SAO 252838, HIP 71683
B: α2 Centauri, GJ 559 B, HR 5460, HD 128621, LHS 51, HIP 71681
C: Proxima Centauri, α Cen C, LHS 49, HIP 70890
Die ligging van

Die posisie van Alpha Centauri in die sterrebeeld Sentour.

Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

Alpha Centauri A en B is songroottesterre, onderskeidelik 'n G-tipe en K-tipe hoofreeksster, en saam vorm hulle die dubbelster Alpha Centauri AB. Met die blote oog lyk die twee hoofkomponente soos 'n enkele ster met 'n skynbare magnitude van -0,27 – dit is die helderste ster in Sentour en derde helderste ster aan die naghemel (naas Sirius en Canopus).

Eersgenoemde het ’n massa en ligsterkte van onderskeidelik 110% en 151,9% van die Son s’n en laasgenoemde onderskeidelik 90,7% en 44,5%. Tydens die twee sterre se wentelbaan om hulle massamiddelpunt, wissel die afstand tussen hulle van omtrent die afstand tussen die Son en Pluto tot die afstand tussen die Son en Saturnus.

Alpha Centauri C, of Proxima Centauri, is 'n dowwe rooidwerg (M-tipe). Hoewel dit nie met die blote oog gesien kan word nie, is dit die naaste ster aan die Son op 'n afstand van 4,24 ligjare (1,3 parsek). Dit is sowat 0,21 ligjare (0,06 parsek) van Alpha Centauri AB af[3] (sowat 430 keer die radius van Neptunus se wentelbaan).

Proxima Centauri het drie bekende planete: Proxima b, 'n aardgrootte-eksoplaneet in die bewoonbare sone wat in 2016 ontdek is; Proxima c, 'n Superaarde 1,5 AE van die ster af wat moontlik 'n groot ringstelsel het en wat in 2019 ontdek is; en Proxima d, 'n kandidaat-subaarde wat baie naby aan die ster is en waarvan die ontdekking in 2022 aangekondig is.

Alpha Centauri A het moontlik 'n planeet so groot as Neptunus in die bewoonbare sone, maar dit is nog nie as 'n planeet bevestig nie. Alpha Centauri B het geen bekende planete nie: Planeet Bb, wat na berig is in 2012 ontdek is, was 'n vals alarm.

Name

wysig
 
Alpha Centauri (links bo) is die helderste voorwerp in die sterrebeeld Sentour.

"α Centauri" is die naam wat Johann Bayer in 1603 aan die stelsel gegee het. Die tradisionele naam is "Rigil Kentaurus", wat die Latynse vorm is van die Arabiese naam (رجل القنطورس, Rijl al-Qinṭūrus, "Voet van die Sentour").[4][5] Die naam word dikwels afgekort tot "Rigil Kent" of selfs "Rigil", hoewel laasgenoemde naam eintlik gebruik word vir β Ori (Rigel).[6]

'n Alternatiewe naam wat in Europese bronne aangetref word, is "Toliman", min of meer 'n Latynse vorm van die Arabiese الظليمان (aẓ-Ẓalīmān, "die Twee Volstruise").[7]

Alpha Centauri C is in 1915 ontdek deur Robert T.A. Innes,[8] wat voorgestel het dit word genoem "Proxima Centaurus"[9] ("die naaste ster van Centaurus").[10] Die naam Proxima Centauri is later algemener gebruik en is nou opgeneem op die Internasionale Sterrekundige Vereniging (IAU) se lys sterre met eiename.[11][12]

In 2016 het die IAU se werkgroep oor stername[13] besluit om eiename aan individuele sterre te gee in plaas van aan veelvoudige sterre, of sterregroepe.[14] Die naam Rigil Kentaurus is vir Alpha Centauri A goedgekeur en Proxima Centauri vir Alpha Centauri C.[2]

Op 10 Augustus 2018 is die naam Toliman goedgekeur vir Alpha Centauri B.[15]

Sterregroep

wysig

Alpha Centauri is 'n groep van drie sterre met sy twee hoofsterre, Alpha Centauri A en Alpha Centauri B, wat saam 'n dubbelster vorm. Die term "AB" dui op die massamiddelpunt van 'n hoofdubbelster relatief tot ander sterre in 'n groep van veelvoudige sterre.[16] "AB-C" verwys na die komponent Proxima Centauri in verhouding tot die hoofdubbelster, en is dus die afstand tussen AB se massamiddelpunt en die afgeleë metgesel. Omdat die afstand tussen Proxima (C) en beide Alpha Centauri A en B dieselfde is, word die AB-dubbelstelsel soms beskou as 'n enkele swaartekragvoorwerp.[17]

 
Die skynbare en ware wentelbane van Alpha Centauri. Die A-komponent is stilstaande, en die relatiewe wentelbaan van die B-komponent word gewys. Die skynbare wentelbaan (dun ellips) is die vorm van die wentelbaan soos van die Aarde af gesien. Die ware wentelbaan is die vorm van die wentelbaan soos gesien loodreg tot die vlak van die wentelbeweging. Volgens die radiale snelheid teenoor tyd[18] het die radiale skeiding tussen A en B met die gesigslyn langs in 2007 'n maksimum bereik, toe B verder as A van die Aarde af was. Die wentelbaan word hier in 80 punte verdeel: elke stap verwys na 'n tydsverskil van 0,99888 jaar, of 364,84 dae.

Wenteleienskappe

wysig

Alpha Centauri se komponente A en B het 'n wentelperiode van 79 762 jaar.[19] Hulle wentelbane is gematig eksentriek, want dit het 'n eksentrisiteit van byna 0,52.[19] Hulle naaste afstand van mekaar af, of periastron, is 11,2 AE, of omtrent die afstand tussen die Son en Saturnus. Hulle verste afstand, of apastron, is 35,6 AE, omtrent die afstand tussen die Son en Pluto.[20] Die mees onlangse periastron was in Augustus 1955 en die volgende een sal in Mei 2035 wees. Die mees onlangse apastron was in Mei 1995 en dit sal weer in 2075 voorkom.

Soos van die Aarde af gesien, beteken hulle skynbare wentelbane dat hulle skeiding en posisiehoek (PH) voortdurend verander gedurende hulle geprojekteerde wentelbane. Waargenome sterposisies in 2019 is geskei deur 4,92 boogsekondes deur die PH van 337,1°, en dit het toegeneem tot 5,49 boogsekondes deur 345,3° in 2020.[20] Die naaste onlangse afstand was in Februarie 2016, by 4 boogsekondes deur die PH van 300°.[20][21] Die waargenome maksimum skeiding van die sterre is sowat 22 boogsekondes, terwyl die minimum afstand 1,7 boogsekondes is.[22] Die grootste skeiding was in Februarie 1976, en die volgende een sal in Januarie 2056 wees.[20]

Alpha Centauri C is sowat 13 000 AE van Alpha Centauri AB af, wat gelyk is aan sowat 5% van die afstand tussen Alpha Centauri AB en die Son.[3][23][24] Tot in 2017 was die metings van sy snelheid en wentelbaan te onakkuraat en te kort in jare om vas te stel of dit aan Alpha Centauri AB verbonde is of nie.

Metings van sy radiale snelheid in 2017 was presies genoeg om te toon dat Proxima Centauri en Alpha Centauri AB swaartekraggebonde is.[3] Proxima Centauri se wentelperiode is sowat 511 000 jaar, met 'n eksentrisiteit van 0,5 – baie eksentrieker as Mercurius s'n. Proxima Centauri kom binne 4 100 AE van AB met periastron, en sy apastron geskied by 12 300 AE.[19]

Fisiese eienskappe

wysig
 
Die relatiewe grootte van die Alpha Centauri-stelsel in vergelyking met die Son.

Asteroseismologiese studies, chromosferiese aktiwiteit en sterrotasie (girochronologie) dui alles daarop dat die Alpha Centauri-stelsel net so oud, of effens ouer, as die Son is.[25] Asteroseismologiese ontleding dui op 'n ouderdom van sowat 4,85 miljard,[26] 5 miljard,[27] 5,2 miljard,[28] 6,4 miljard[29] en 6,52 miljard jaar.[30]

Die ouderdom van die sterre geskoei op chromosferiese aktiwiteit gee 'n ouderdom van 4,4 miljard jaar en girochronologie 'n ouderdom van 5 miljard jaar.[25] Volgens die sterevolusieteorie is albei sterre effens ouer as die Son teen 5 miljard tot 6 miljard jaar, soos afgelei van hulle massa en spektrale eienskappe.[23][31]

Volgens hulle wentelelemente is Alpha Centauri AB se gesamentlike massa sowat 2 sonmassas.[22] Die gemiddelde individuele stermassas is onderskeidelik sowat 1,08 en 0,91 sonmassas,[19] hoewel stermassas wat in onlangse jare gemeet is, effens verskil, soos 1,14 en 0,92 sonmassas,[32] wat 'n gesamentlike massa van 2,06 sonmassas gee.

Alpha Centauri A en B het 'n absolute magnitude van onderskeidelik 4,38 en 5,71.

Alpha Centauri A, ook bekend as Rigil Kentaurus, is die primêre komponent van die dubbelster. Dit is 'n sonagtige hoofreeksster met dieselfde geel kleur.[33] Dit is van spektraaltipe G2-V[34] en is sowat 10% swaarder as die Son.[26] Sy radius is sowat 22% groter.[35] Wanneer dit beskou word as een van die individuele helderste sterre in die lug (buiten die Son), is dit die vierde helderste met 'n skynbare magnitude van 0,01[1] (effens dowwer as Arcturus met 'n skynbare magnitude van -0,05).

Die soort magnetiese aktiwiteit op Alpha Centauri A is vergelykbaar met dié van die Son – dit toon koronaveranderlikheid vanweë stervlekke as gevolg van die rotasie van die ster. Sedert 2005 het die aktiwiteitsvlak egter tot 'n minimum gedaal, wat soortgelyk kan wees aan die Son se historiese Maunderminimum. Anders het dit 'n baie lang steraktiwiteitsiklus en herstel dit stadigaan van 'n minimumfase.[36]

Alpha Centauri B, ook bekend as Toliman, is die dubbelster se sekondêre komponent. Dit is 'n hoofreeksster van spektraaltipe K1-V en het daarom 'n oranjeriger kleur as Alpha Centauri A.[33] Sy massa is omtrent 90% van die Son s'n en sy deursnee is sowat 14% kleiner. Hoewel dit 'n laer ligsterkte as A het, straal Alpha Centauri B meer energie in die X-straalband uit.[37] Sy ligkurwe wissel op kort termyn en dit het minstens een waargenome opvlamming gehad.[37] Dit is magneties aktiewer as Alpha Centauri A en het 'n siklus van 8,2 jaar, in vergelyking met die Son s'n van 11 jaar.[36] Alpha Centauri B het 'n skynbare magnitude van 1,35, effens dowwer as Mimosa (Beta Crucis).[2]

Alpha Centauri C, beter bekend as Proxima Centauri, is 'n klein hoofreeksster van spektraaltipe M6-Ve (rooidwerg). Dit het 'n absolute magnitude van 15,6, meer as 20 000 keer dowwer as die Son. Sy massa is bereken op 0,1221 sonmassas.[38] Dit is die naaste ster aan die Son, maar te dof om met die blote oog te sien.

 
Die relatiewe posisies van die Son, Alpha Centauri AB en Proxima Centauri. Die grys kolletjie is 'n projeksie van Proxima Centauri, wat ewe ver van Alpha Centauri A en B lê.

Waarneming

wysig
 
Die ligging van Alpha Centauri in die Sentour.
 
Die twee helder sterre regs onder op die foto is Alpha Centauri (regs) en Beta Centauri. 'n Lyn wat deur hulle getrek word, wys in die rigting van die Suiderkruis, net regs van die koepel van die Deense 1,54 m-teleskoop by die La Silla-sterreweg in Chili.[39]

Met die blote oog lyk Alpha Centauri AB na een ster, en wel die helderste in die suidelike sterrebeeld Sentour.[40] Hulle skynbare hoekskeiding wissel oor sowat 80 jaar tussen 2 en 22 boogsekondes,[41] en deur 'n groot deel van hulle wentelbane kan hulle met 'n verkyker of klein teleskoop as aparte sterre gesien word.[42]

Met 'n gesamentlike skynbare magnitude van -0,27 is Alpha Centauri net dowwer as Sirius en Canopus.[40] 'n Lyn deur die sterre[43] wys na die sterrebeeld die Suiderkruis.[42] Met dié lyn kan 'n duidelike onderskeid getref word tussen die ware Suiderkruis en die dowwer asterisme bekend as die Valskruis.[44]

 
Alpha Centauri AB in daglig afgeneem. Die aparte sterre is duidelik sigbaar.

Suid van omtrent breedtegraad 29° S is Alpha Centauri sirkumpolêr en verdwyn dit nooit onder die horison nie. Noord van omtrent breedtegraad 29° N kom Alpha Centauri nooit bo die horison nie.

Soos van die Aarde af gesien, is Proxima Centauri 2,2° suidwes van Alpha Centauri AB (dit is omtrent vier keer die skynbare grootte van die Maan).[23] Proxima Centauri lyk soos 'n dieprooi ster met 'n skynbare magnitude van 11,1 in 'n gebied met min sterre, en 'n teleskoop van gemiddelde grootte is nodig om dit te sien. Dit word gelys as V645 Cen in die General Catalogue of Variable Stars weergawe 4.2. Dit is 'n UV Ceti-tipe opvlamster en kan onverwags met 'n magnitude van tot 0,6 helderder word by sigbare golflengtes en 'n paar minute later weer dowwer word.[45] Sommige amateur- en professionale sterrekundiges monitor die ster gereeld met óf optiese óf radioteleskope vir opvlammings.[46]

Alpha Centauri kan binne die G-wolk van die Plaaslike Borrel lê,[47] en die naaste bekende groep sterre daaraan is die dubbele bruindwergstelsel Luhman 16 teen 3,6 ligjare (1,1 parsek).[48]

Eiebewegings

wysig
 
Die naaste sterre aan die Son.

Alle komponente van Alpha Centauri het 'n aansienlike eiebeweging teen die agtergrondsterre. Dit veroorsaak dat hulle skynbare posisies oor eeue heen stadigaan verander.[49] Eiebeweging was onbekend aan antieke sterrekundiges. Die meeste het aanvaar dat die sterre permanent op dieselfde plek aan die naghemel bly, soos blyk uit die werk van die filosoof Aristoteles.[50] In 1718 het Edmond Halley ontdek sommige sterre het aansienlik wegbeweeg van hulle antieke astrometriese posisies.[51]

In die 1830's het Thomas Henderson die ware afstand na Alpha Centauri bepaal.[52][53] Hy het toe besef die stelsel het waarskynlik 'n hoë eiebeweging.[54][55][22] In dié geval is die skynbare sterbeweging bepaal deur die gebruik van Nicolas-Louis de Lacaille se astrometriese waarnemings van 1751-'52,[56] deur middel van die waargenome verskille tussen die twee posisies in verskilllende epogs.

Die berekende eiebeweging van die massamiddelpunt van Alpha Centauri AB is sowat 3 620 milliboogsekondes (mas) per jaar weswaarts en 694 mas per jaar noordwaarts, wat 'n algehele beweging gee van 3 686 mas per jaar in die rigting 11° noord van wes.[57] Die beweging van die massamiddelpunt is sowat 6,1 boogminute in 'n eeu, of 1,02° in 'n millennium. Die snelheid weswaarts is 23 km/s en noordwaarts 4,4 km/s.

Met die gebruik van spektroskopie is die gemiddelde radiale snelheid bepaal op sowat 22,4 km/s in die rigting van die Sonnestelsel.[57] Die is 'n snelheid relatief tot die Son van 32,4 km/s.[58]

Omdat Alpha Centauri AB soos van die Aarde af gesien feitlik presies op die vlak van die Melkweg lê, is daar baie sterre daaragter. Vroeg in Mei 2028 sal Alpha Centauri A tussen die Aarde en 'n verafgeleë rooi ster deur beweeg, en daar is 'n kans van 45% dat 'n Einsteinring gesien sal kan word. Ander konjunksies sal ook in die komende dekades plaasvind, wat beteken die eiebewegings sal akkuraat gemeet kan word en meer inligting oor eksoplanete sal ingewin kan word.[57]

 
'n Animasie van Alpha Centauri se beweging deur die lug. (Die beweging van die ander sterre word nie gewys nie.) "Oggi" beteken vandag en "anni" jare.

Voorspelde toekomstige veranderings

wysig

Geskoei op die stelsel se eiebeweging en radiale snelhede, sal Alpha Centauri se posisie aansienlik bly verander en dit sal geleidelik helderder word.

In omstreeks 6200 n.C. sal Alpha Centauri se eiebeweging 'n uiters skaars sterkonjunksie van die eerste magnitude met Beta Centauri veroorsaak, en dit sal 'n helder optiese dubbelster in die Suidelike Halfrond vorm.[59] Dit sal daarna net noord van die Suiderkruis verbybeweeg, voordat dit noordweswaarts sal beweeg en op na die huidige hemelewenaar en weg van die galaktiese vlak. Teen omstreeks 26700 n.C. sal Alpha Centauri in die huidige sterrebeeld Noordelike Waterslang perihelion bereik op 'n afstand van 2,9 ligjare (0,9 parsek),[60] hoewel latere berekenings daarop dui dat dit in 27000 n.C. sal gebeur.[61]

Op sy naaste afstand sal Alpha Centauri 'n maksimum skynbare magnitude van -0,86 hê, wat vergelykbaar is met die huidige magnitude van Canopus, maar dit sal steeds nie helderder as Sirius wees nie – dié sal oor die volgende 60 000 jaar helderder word en sal vir die volgende 210 000 jaar steeds die helderste ster wees soos van die Aarde af gesien (buiten die Son).[62]

Planete

wysig

Teen 2022 is drie planete om Proxima Centauri ontdek. Een is onder die ligstes wat nog deur radiale snelheid bespeur is (d), een naby aan die Aarde se grootte in die bewoonbare sone (b) en 'n moontlike gasdwerg wat veel verder as die ander twee van die ster af is (c).

Sedert die eerste eksoplanete ontdek is, is daar al 'n soektog na eksoplanete in die Alpha Centauri-stelsel. Die aktiwiteitsvlak van die ster veroorsaak ruis en bemoeilik so die waarneming van 'n metgesel met behulp van radiale snelheid.[63] In 1998 het 'n ondersoek van Proxima Centauri met die "Faint Object Spectrograph" aan boord van die Hubble-ruimteteleskoop blykbaar bewyse gelewer van 'n metgesel wat op 'n afstand van sowat 0,5 AE wentel.[64] In 'n daaropvolgende soektog met die "Wide Field Planetary Camera 2" is geen metgesel gevind nie.[65]

Twee onbevestigde eksoplanete is ook om Alpha Centauri A en Alpha Centauri B ontdek, onderskeidelik Ab en Bc. In 2012 is die planeet Bb na berig word om laasgenoemde ster ontdek, maar in 2015 het 'n nuwe ontleding tot die gevolgtrekking gekom dat dit vals was.[66][67][68]

Hipotetiese planete

wysig

Nog planete kan in die Alpha Centauri-stelsel voorkom, óf om Alpha Centauri A óf om Alpha Centauri B individueel, of in groot wentelbane om Alpha Centauri AB.

Omdat albei sterre taamlik baie soos die Son is (byvoorbeeld wat ouderdom en metaalinhoud betref) word gedetailleerde ondersoeke na planete voortdurend gedoen met behulp van verskeie metodes.[69] In geen van die studies kon 'n bruindwerg of gasplaneet opgespoor word nie.[69][70]

In 2009 het rekenaarsimulasies gewys 'n paneet sou naby die binnekant van Alpha Centauri B se bewoonbare sone kon vorm. Die sone strek tussen 0,5 en 0,9 AE van die ster af. Sekere spesiale aannames, soos dat A en B aanvanklik verder van mekaar gevorm en daarna nader aan mekaar beweeg het, soos wanneer hulle in 'n digte sterreswerm ontstaan het, sou kon dui op 'n akkresievriendelike omgewing verder van die ster af.[71] Liggame om Alpha Centauri A sal effens verder van die ster af kan wentel vanweë sy sterker swaartekrag. Verder maak die afwesigheid van enige bruindwerge of gasreuse in nabye wentelbane dit moontlik dat aardagtige planete daar kan voorkom.[72]

'n Teoretiese studie dui daarop dat 'n ontleding van radiale snelheid 'n hipotetiese planeet van 1,8 aardmassas in Alpha Centauri B se bewoonbare sone sou kon opspoor.[73]

Uitsig van die stelsel af

wysig
 
'n Uitsig van Alpha Centauri af op die Jagter, met Sirius naby Betelgeuse, Procyon in die Maagd en die Son in Kassiopeia, soos geskep deur Celestia.

Die hemelruim soos van Alpha Centauri AB gesien, sal baie lyk soos van die Aarde af, behalwe dat die sterrebeeld Sentour sonder sy helderste ster sal wees. Die Son sal lyk na 'n geel ster met 'n skynbare magnitude van 0,47, rofweg so helder as wat Betelgeuse van die Aarde af lyk. Dit sal in Kassiopeia lê en baie helderder wees as al die ander sterre in die sterrebeeld.

Iemand op 'n planeet om óf Alpha Centauri A óf Alpha Centauri B sal die ander ster as 'n baie helder sekondêre ster sien. 'n Aardagtige planeet 1,25 AE van A af sal deur A verlig word soos die Aarde deur die Son, en B sal 5,7 tot 8,6 magnitudes dowwer lyk as A, maar steeds 150 tot 2 100 keer so helder as die volmaan. Daarteenoor sal 'n aardagtige planeet 0,71 AE van B af amper soveel lig van B kry as die Aarde van die Son, terwyl A 4,6 tot 7,3 magnitudes dowwer sal lyk, maar steeds 470 tot 5 700 keer so helder as die volmaan.

Toekomstige verkenning

wysig
 
Die Baie Groot Teleskoop en Alpha Centauri.

Alpha Centauri is 'n waarskynlike eerste teiken vir 'n interstellêre bemande besoek of robotverkenning. Met die huidige ruimtevaarttegnologie sal 'n reis van die Aarde na Alpha Centauri verskeie millenniums duur, hoewel die moontlikheid van nukleêre pulsvoortstuwing of laserligseiltegnologie, soos wat in die Breakthrough Starshot-program oorweeg word, die reis tot dekades sou kon verkort.[74][75]

Een van die doeleindes van so 'n sending sal moontlik wees om 'n verbyvlug uit te voer en foto's te neem van planete wat in die stelsel kan voorkom.[76][77] Die bestaan van Proxima Centauri b, wat in Augustus 2016 deur die Europese Suidelike Sterrewag (ESO) aangekondig is, sou 'n teiken vir die Starshot-program kon wees.[76][78]

Sien ook

wysig

Verwysings

wysig
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Ducati, J. R. (2002). "VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system". CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2237: 0. Bibcode:2002yCat.2237....0D.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 "Naming Stars". IAU.org. Besoek op 16 Desember 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Kervella, P.; Thévenin, F.; Lovis, C. (Januarie 2017). "Proxima's orbit around α Centauri". Astronomy & Astrophysics. 598. L7. arXiv:1611.03495. Bibcode:2017A&A...598L...7K. doi:10.1051/0004-6361/201629930. S2CID 50867264.
  4. ↑ Paul Kunitzsch; Tim Smart (2006). A Dictionary of Modern Star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations. Sky Pub. p. 27. ISBN 978-1-931559-44-7.
  5. ↑ Davis, George R. Jr. (Oktober 1944). "The pronunciations, derivations, and meanings of a selected list of star names". Popular Astronomy. 52 (3): 16. Bibcode:1944PA.....52....8D.
  6. ↑ R.H. Allen, Star Names and their Meanings
  7. ↑ ظليم ذ, in Edward William Lane, An Arabic–English Lexicon
  8. ↑ Innes, R. T. A. (Oktober 1915). "A Faint Star of Large Proper Motion". Circular of the Union Observatory Johannesburg. 30: 235–236. Bibcode:1915CiUO...30..235I.
  9. ↑ Innes, R.T.A. (September 1917). "Parallax of the Faint Proper Motion Star Near Alpha of Centaurus. 1900. R.A. 14h22m55s-0s 6t. Dec-62° 15'2 0'8 t". Circular of the Union Observatory Johannesburg. 40: 331–336. Bibcode:1917CiUO...40..331I.
  10. ↑ "Oxford Dictionary of English".. (2010). OUP Oxford. ISBN 978-0-19-957112-3. 
  11. ↑ Alden, Harold L. (1928). "Alpha and Proxima Centauri". Astronomical Journal. 39 (913): 20–23. Bibcode:1928AJ.....39...20A. doi:10.1086/104871.
  12. ↑ "Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 2" (PDF). International Astronomical Union. Oktober 2016. Besoek op 29 Mei 2019.
  13. ↑ "IAU Working Group on Star Names (WGSN)". International Astronomical Union. Besoek op 22 Mei 2016.
  14. ↑ "WG Triennial Report (2015–2018) – Star Names" (PDF). p. 5. Besoek op 14 Julie 2018.
  15. ↑ "IAU Catalog of Star Names". International Astronomical Union. Besoek op 17 September 2018.
  16. ↑ Heintz, W. D. (1978). Double Stars. D. Reidel. p. 19. ISBN 978-90-277-0885-4.
  17. ↑ Worley, C. E.; Douglass, G. G. (1996). Washington Visual Double Star Catalog, 1996.0 (WDS). United States Naval Observatory. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 April 2000.
  18. ↑ Pourbaix, D.; et al. (2002). "Constraining the difference in convective blueshift between the components of alpha Centauri with precise radial velocities". Astronomy and Astrophysics. 386 (1): 280–285. arXiv:astro-ph/0202400. Bibcode:2002A&A...386..280P. doi:10.1051/0004-6361:20020287. S2CID 14308791.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Akeson, Rachel; Beichman, Charles; Kervella, Pierre; Fomalont, Edward; Benedict, G. Fritz (20 April 2021). "Precision Millimeter Astrometry of the α Centauri AB System". The Astronomical Society. 162 (1): 14. arXiv:2104.10086. Bibcode:2021AJ....162...14A. doi:10.3847/1538-3881/abfaff. S2CID 233307418.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Hartkopf, W.; Mason, D. M. (2008). "Sixth Catalog of Orbits of Visual Binaries". U.S. Naval Observatory. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 April 2009. Besoek op 26 Mei 2008.
  21. ↑ Andrew James (11 Maart 2008). "ALPHA CENTAURI: 6". southastrodel.com. Besoek op 12 Augustus 2010.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Robert Grant Aitken (1961). The Binary Stars. Dover. pp. 235–237.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Matthews, R. A. J.; Gilmore, Gerard (1993). "Is Proxima really in orbit about α Cen A/B?". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 261: L5–L7. Bibcode:1993MNRAS.261L...5M. doi:10.1093/mnras/261.1.l5.
  24. ↑ Kamper, K. W.; Wesselink, A. J. (1978). "Alpha and Proxima Centauri". Astronomical Journal. 83: 1653. Bibcode:1978AJ.....83.1653K. doi:10.1086/112378.
  25. ↑ 25,0 25,1 E. E. Mamajek; L. A. Hillenbrand (2008). "Improved Age Estimation for Solar - Type Dwarfs Using Activity - Rotation Diagnostics". Astrophysical Journal. 687 (2): 1264–1293. arXiv:0807.1686. Bibcode:2008ApJ...687.1264M. doi:10.1086/591785. S2CID 27151456.
  26. ↑ 26,0 26,1 Thévenin, F.; Provost, J.; Morel, P.; Berthomieu, G.; Bouchy, F.; Carrier, F. (2002). "Asteroseismology and calibration of alpha Cen binary system". Astronomy & Astrophysics. 392: L9. arXiv:astro-ph/0206283. Bibcode:2002A&A...392L...9T. doi:10.1051/0004-6361:20021074. S2CID 17293259.
  27. ↑ Bazot, M.; Bourguignon, S.; Christensen-Dalsgaard, J. (2012). "A Bayesian approach to the modelling of alpha Cen A". MNRAS. 427 (3): 1847–1866. arXiv:1209.0222. Bibcode:2012MNRAS.427.1847B. doi:10.1111/j.1365-2966.2012.21818.x. S2CID 118414505.
  28. ↑ Miglio, A.; Montalbán, J. (2005). "Constraining fundamental stellar parameters using seismology. Application to α Centauri AB". Astronomy & Astrophysics. 441 (2): 615–629. arXiv:astro-ph/0505537. Bibcode:2005A&A...441..615M. doi:10.1051/0004-6361:20052988. S2CID 119078808.
  29. ↑ Thoul, A.; Scuflaire, R.; Noels, A.; Vatovez, B.; Briquet, M.; Dupret, M.-A.; Montalban, J. (2003). "A New Seismic Analysis of Alpha Centauri". Astronomy & Astrophysics. 402: 293–297. arXiv:astro-ph/0303467. Bibcode:2003A&A...402..293T. doi:10.1051/0004-6361:20030244. S2CID 15886763.
  30. ↑ Eggenberger, P.; Charbonnel, C.; Talon, S.; Meynet, G.; Maeder, A.; Carrier, F.; Bourban, G. (2004). "Analysis of α Centauri AB including seismic constraints". Astronomy & Astrophysics. 417: 235–246. arXiv:astro-ph/0401606. Bibcode:2004A&A...417..235E. doi:10.1051/0004-6361:20034203. S2CID 119487043.
  31. ↑ Kim, Y-C. (1999). "Standard Stellar Models; alpha Cen A and B". Journal of the Korean Astronomical Society. 32 (2): 119. Bibcode:1999JKAS...32..119K.
  32. ↑ "The One Hundred Nearest Star Systems". Research Consortium On Nearby Stars. Georgia State University. 7 September 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 November 2007. Besoek op 2 Desember 2014.
  33. ↑ 33,0 33,1 "The Colour of Stars". Australia Telescope, Outreach and Education. Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation. 21 Desember 2004. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Februarie 2012. Besoek op 16 Januarie 2012.
  34. ↑ Torres, C. A. O.; Quast, G. R.; da Silva, L.; de la Reza, R.; Melo, C. H. F.; Sterzik, M. (2006). "Search for associations containing young stars (SACY)". Astronomy and Astrophysics. 460 (3): 695–708. arXiv:astro-ph/0609258. Bibcode:2006A&A...460..695T. doi:10.1051/0004-6361:20065602. ISSN 0004-6361. S2CID 16080025.
  35. ↑ Kervella, P.; Bigot, L.; Gallenne, A.; Thévenin, F. (Januarie 2017). "The radii and limb darkenings of α Centauri A and B. Interferometric measurements with VLTI/PIONIER". Astronomy & Astrophysics. 597. A137. arXiv:1610.06185. Bibcode:2017A&A...597A.137K. doi:10.1051/0004-6361/201629505. S2CID 55597767.
  36. ↑ 36,0 36,1 Ayres, Thomas R. (Maart 2014). "The Ups and Downs of α Centauri". The Astronomical Journal. 147 (3): 12. arXiv:1401.0847. Bibcode:2014AJ....147...59A. doi:10.1088/0004-6256/147/3/59. S2CID 117715969. 59.
  37. ↑ 37,0 37,1 Robrade, J.; Schmitt, J. H. M. M.; Favata, F. (2005). "X-rays from α Centauri – The darkening of the solar twin". Astronomy and Astrophysics. 442 (1): 315–321. arXiv:astro-ph/0508260. Bibcode:2005A&A...442..315R. doi:10.1051/0004-6361:20053314. S2CID 119120.
  38. ↑ Kervella, P.; Thévenin, F.; Lovis, C. (2017). "Proxima's orbit around α Centauri". Astronomy & Astrophysics. 598: L7. arXiv:1611.03495. Bibcode:2017A&A...598L...7K. doi:10.1051/0004-6361/201629930. ISSN 0004-6361. S2CID 50867264.
  39. ↑ "Our Nearest Star System Observed Live". Besoek op 27 Januarie 2016.
  40. ↑ 40,0 40,1 Moore, Patrick, red. (2002). Astronomy Encyclopedia. Philip's. ISBN 978-0-540-07863-9.[dooie skakel]
  41. ↑ Van Zyl, Johannes Ebenhaezer (1996). Unveiling the Universe: An Introduction to Astronomy. Springer. ISBN 978-3-540-76023-8.
  42. ↑ 42,0 42,1 Hartung, E. J.; Frew, David; Malin, David (1994). "Astronomical Objects for Southern Telescopes". Cambridge University Press.
  43. ↑ Norton, A. P.; Ed. I. Ridpath (1986). Norton's 2000.0: Star Atlas and Reference Handbook. Longman Scientific and Technical. pp. 39–40.
  44. ↑ Mitton, Jacquelin (1993). The Penguin Dictionary of Astronomy. Penguin Books. p. 148. ISBN 9780140512267.
  45. ↑ (1998) "Proxima Centauri: Time-resolved Astrometry of a Flare Site using HST Fine Guidance Sensor 3" in ASP Conf. Ser. 154, The Tenth Cambridge Workshop on Cool Stars, Stellar Systems and the Sun.. 
  46. ↑ Page, A. A. (1982). "Mount Tamborine Observatory". International Amateur-Professional Photoelectric Photometry Communication. 10: 26. Bibcode:1982IAPPP..10...26P.
  47. ↑ Linsky, Jeffrey L.; Redfield, Seth; Tilipman, Dennis (November 2019). "The Interface between the Outer Heliosphere and the Inner Local ISM: Morphology of the Local Interstellar Cloud, Its Hydrogen Hole, Strömgren Shells, and 60Fe Accretion". The Astrophysical Journal. 886 (1): 19. arXiv:1910.01243. Bibcode:2019ApJ...886...41L. doi:10.3847/1538-4357/ab498a. S2CID 203642080. 41.
  48. ↑ Boffin, Henri M. J.; et al. (4 Desember 2013). "Possible astrometric discovery of a substellar companion to the closest binary brown dwarf system WISE J104915.57–531906.1". Astronomy and Astrophysics. 561: L4. arXiv:1312.1303. Bibcode:2014A&A...561L...4B. doi:10.1051/0004-6361/201322975. S2CID 33043358.
  49. ↑ ESA: Hipparcos Site. "High-Proper Motion Stars (2004)".
  50. ↑ Aristotle. "De Caelo (On the Heavens): Book II Part 11 (2004)". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Augustus 2008. Besoek op 6 Augustus 2008.
  51. ↑ Arthur Berry (6 Februarie 2018). A Short History of Astronomy. Creative Media Partners, LLC. pp. 357–358. ISBN 978-1-376-81951-9.
  52. ↑ Henderson, H. (1839). "On the parallax of α Centauri". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 4 (19): 168–169. Bibcode:1839MNRAS...4..168H. doi:10.1093/mnras/4.19.168.
  53. ↑ Astronomical Society of South Africa. "Henderson, Thomas [FRS] (2008)". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 September 2012.
  54. ↑ Anton Pannekoek (1989). A History of Astronomy. Courier Corporation. p. 333. ISBN 978-0-486-65994-7.
  55. ↑ Maclear, M. (1851). "Determination of Parallax of α1and α2 Centauri". Astronomische Nachrichten. 32 (16): 243–244. Bibcode:1851MNRAS..11..131M. doi:10.1002/asna.18510321606.
  56. ↑ N. L., de La Caillé (1976). Travels at the Cape, 1751–1753: an annotated translation of Journal historique du voyage fait au Cap de Bonne-Espérance. Vertaal deur Raven-Hart, R. Cape Town. ISBN 978-0-86961-068-8.
  57. ↑ 57,0 57,1 57,2 Kervella, Pierre; et al. (2016). "Close stellar conjunctions of α Centauri A and B until 2050 An mK = 7.8 star may enter the Einstein ring of α Cen A". Astronomy & Astrophysics. 594 (107): A107. arXiv:1610.06079. Bibcode:2016A&A...594A.107K. doi:10.1051/0004-6361/201629201. S2CID 55865290.
  58. ↑ Marshall Eubanks, T.; Hein, Andreas M.; Lingam, Manasvi; Hibberd, Adam; Fries, Dan; Perakis, Nikolaos; Kennedy, Robert; Blase, W. P. et al. (2021). "Interstellar Objects in the Solar System: 1. Isotropic Kinematics from the Gaia Early Data Release 3". [astro-ph.EP]. 
  59. ↑ Hartung, E. J.; Frew, D.; Malin, D. (1994). Astronomical Objects for Southern Telescopes. Melbourne University Press. p. 194. ISBN 978-0-522-84553-2.
  60. ↑ Matthews, R. A. J. (1994). "The Close Approach of Stars in the Solar Neighbourhood". Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society. 35: 1–8. Bibcode:1994QJRAS..35....1M.
  61. ↑ C. A. l., Bailer-Jones (2015). "Close encounters of the stellar kind". Astronomy and Astrophysics. 575: A35–A48. arXiv:1412.3648. Bibcode:2015A&A...575A..35B. doi:10.1051/0004-6361/201425221. S2CID 59039482.
  62. ↑ Sky and Telescope, April 1998 (p. 60), based on computations from HIPPARCOS data.
  63. ↑ Saar, Steven H.; Donahue, Robert A. (1997). "Activity-related Radial Velocity Variation in Cool Stars" (PDF). Astrophysical Journal. 485 (1): 319–326. Bibcode:1997ApJ...485..319S. doi:10.1086/304392. S2CID 17628232. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 9 Maart 2019.
  64. ↑ Schultz, A. B.; Hart, H. M.; Hershey, J. L.; Hamilton, F. C.; Kochte, M.; Bruhweiler, F. C.; Benedict, G. F.; Caldwell, John (1998). "A possible companion to Proxima Centauri". Astronomical Journal. 115 (1): 345–350. Bibcode:1998AJ....115..345S. doi:10.1086/300176.
  65. ↑ Schroeder, Daniel J.; Golimowski, David A.; Brukardt, Ryan A.; Burrows, Christopher J.; Caldwell, John J.; Fastie, William G.; Ford, Holland C.; Hesman, Brigette (2000). "A Search for Faint Companions to Nearby Stars Using the Wide Field Planetary Camera 2". The Astronomical Journal. 119 (2): 906–922. Bibcode:2000AJ....119..906S. doi:10.1086/301227.
  66. ↑ Wenz, John (29 Oktober 2015). "It Turns Out the Closest Exoplanet to Us Doesn't Actually Exist". Popular Mechanics. Besoek op 8 Desember 2018.
  67. ↑ "Poof! The Planet Closest To Our Solar System Just Vanished". National Geographic News. 29 Oktober 2015. Besoek op 8 Desember 2018.
  68. ↑ Rajpaul, Vinesh; Aigrain, Suzanne; Roberts, Stephen J. (19 Oktober 2015), "Ghost in the time series: no planet for Alpha Cen B", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 456 (1): L6–L10, doi:10.1093/mnrasl/slv164, Bibcode: 2016MNRAS.456L...6R 
  69. ↑ 69,0 69,1 "Why Haven't Planets Been Detected around Alpha Centauri". Universe Today. 19 April 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 April 2008. Besoek op 19 April 2008.
  70. ↑ Stephens, Tim (7 Maart 2008). "Nearby star should harbor detectable, Earth-like planets". News & Events. UC Santa Cruz. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 April 2008. Besoek op 19 April 2008.
  71. ↑ Thebault, P.; Marzazi, F.; Scholl, H. (2009). "Planet formation in the habitable zone of alpha centauri B". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 393 (1): L21–L25. arXiv:0811.0673. Bibcode:2009MNRAS.393L..21T. doi:10.1111/j.1745-3933.2008.00590.x. S2CID 18141997.
  72. ↑ Quintana, E. V.; Lissauer, J. J.; Chambers, J. E.; Duncan, M. J. (2002). "Terrestrial Planet Formation in the Alpha Centauri System". Astrophysical Journal. 576 (2): 982–996. Bibcode:2002ApJ...576..982Q. CiteSeerX 10.1.1.528.4268. doi:10.1086/341808.
  73. ↑ Guedes, Javiera M.; Rivera, Eugenio J.; Davis, Erica; Laughlin, Gregory; Quintana, Elisa V.; Fischer, Debra A. (2008). "Formation and Detectability of Terrestrial Planets Around Alpha Centauri B". Astrophysical Journal. 679 (2): 1582–1587. arXiv:0802.3482. Bibcode:2008ApJ...679.1582G. doi:10.1086/587799. S2CID 12152444.
  74. ↑ Overbye, Dennis (12 April 2016). "A Visionary Project Aims for Alpha Centauri, a Star 4.37 Light-Years Away". The New York Times. Besoek op 12 April 2016.
  75. ↑ O'Neill, Ian (8 Julie 2008). "How Long Would it Take to Travel to the Nearest Star?". Universe Today.
  76. ↑ 76,0 76,1 "Starshot". Breakthrough Initiatives. Besoek op 10 Januarie 2017.
  77. ↑ "Reaching for the Stars, Across 4.37 Light-Years". The New York Times. 12 April 2016. Besoek op 10 Januarie 2017.
  78. ↑ Chang, Kenneth (24 Augustus 2016). "One Star Over, a Planet That Might Be Another Earth". The New York Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Januarie 2022. Besoek op 10 Januarie 2017.

Skakels

wysig


Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Alpha_Centauri&oldid=2652853"