Helgard Müller (predikant)

Ds. Helgard Müller (distrik Uitenhage, 14 Januarie 1859 – Burgersdorp, 3 Februarie 1898) was 'n predikant van die Nederduitse Gereformeerde Kerk wat in sy kort loopbaan vier gemeentes bedien het, een in Natal en drie in Oos-Kaapland, maar wat enkele weke ná sy 39ste verjaardag 'n slagoffer van koorssiekte geword het.

Helgard Müller
Ds. Helgard Müller
Naam	Helgard Müller
Geboorte	14 Januarie 1859 Uitenhage, Kaapkolonie
Sterfte	3 Februarie 1898 (39 jaar oud) Burgersdorp, Kaapkolonie
Kerkverband	Nederduits Gereformeerd
Gemeente(s)	Pietermaritzburg, Barkly-Oos, Tarkastad, Burgersdorp
Jare aktief	1885–1898
Kweekskool	Kweekskool, Stellenbosch

Hoewel daar baie van hom verwag is as 'n ywerige en wakkere jong predikant met blykbaar onuitputlike werkkrag, het sy arbeid onder die verstrooide lidmate van die NG Kerk in die afgeleë en onherbergsame Griekwaland-Oos en Temboeland, toe hy soms ure op sy perd in kapok en misreën moes deurbring, sy gesondheid in so 'n mate aangetas dat hy nie 40 jaar sou haal nie.

In twee van sy Oos-Kaapse gemeentes, Barkly-Oos en Burgersdorp, is die ruim en sierlike kerkgebou waarna hy op 'n keer op 'n kerkraadsvergadering op Barkly-Oos uitgesien het, eers ná sy dienstyd opgerig, Barkly-Oos s'n in 1908 en dié van Burgersdorp in 1913. Net Tarkastad het reeds 'n toringkerk gehad nadat dit in 1880 ingewy is.

Herkoms en opleiding

Ds. Müller het sy teologiese opleiding ontvang aan die Kweekskool op Stellenbosch. Dié eerste inrigting vir hoër onderwys in die Eikestad is in 1859 in die voormalige Drosdy gestig wat 'n barokgewel van 1767 gehad het totdat dit in 1868 'n verdiepinggebou geword het volgens planne opgestel deur die argitek Carl Otto Hager. Die platdak van daardie jaar het later plek gemaak vir 'n staandak, soos op dié foto gesien kan word. Die Kweekskool het sy huidige vorm in 1905 gekry, hoewel die fyn Victoriaanse gietysterwerk aan die gebou intussen verwyder en gedeeltelik deur beton vervang is.

Ds. Müller het sy bediening in Mei 1885 in die NG gemeente Pietermaritzburg begin toe hy met handeoplegging in die tweede Voortrekkerkerk, ingewy in 1861, bevestig is. Dit is in 1955 gesloop om plek te maak vir die derde kerk, wat sedert 2008 deel van die Voortrekker-museumkompleks is.

Die toekomstige predikant is in die Coega-wyk van die distrik Uitenhage gebore as die seun van Antonie Michael Müller en Martha Jacoba van Niekerk. Hy het sy skoolopleiding op Uitenhage ontvang en sy naskoolse opleiding aan die Stellenbosse Kweekskool ontvang en is op 4 November 1884 tot die bediening toegelaat.

Ds. Müller se eerste gemeente was Pietermaritzburg waar hy op 16 Mei 1885 met handeoplegging bevestig is. Reeds hier is hy beskryf as 'n "ernstige prediker (en) trouwe zielzorger". Hy arbei slegs enkele maande in die Natalse hoofstad toe die Algemene Vergadering van die Natalse Kerk hom tot skriba gekies het, en die volgende jaar (1886) moes hy as uittredende skriba volgens die Kerk se bepalings die voorsitterskap van die Sinode op hom neem.

Op Barkly-Oos

Barkly-Oos se ou kerksaal, opgerig in 1930, huisves nou die openbare biblioteek. Die gebou links het later die museum geword, maar was in ds. Müller se tyd die dorpsbiblioteek, in wie se komitee hy gedien het.

Hy was skaars twee jaar in die bediening toe hy in 1887 die beroep na die NG gemeente Barkly-Oos in die Noordoos-Kaap aanneem, maar in dié kort tyd het hy hom reeds bewys as as 'n bekwame en toegewyde man. So pak hy dan ook sy taak op Barkly-Oos met erns en deeglikheid aan. Dit het hom byvoorbeeld gepla dat die kerkbesoek, veral van die lidmate wat ver van die dorp af gewoon het, ongereeld was. Daarom het hy in sommige buitewyke met gereelde maandelikse wyksdienste begin waar kerkraadslede gewoonlik voorgegaan het. Ook het hy 'n sustersbiduur begin wat nog lank ná sy vertrek voortbestaan het. Nietemin het die bywoning van veral die namiddagdiens op die dorp hom bly bekommer. Van die getroue kerkgangers het ds. Müller in 'n stadium gesê: "Het is aangenaam onder de prediking des Woords eene ernstige heilbegerigheid op veler aangezichten te lezen." Destyds het die diensprogram vereis dat die predikant 'n oggenddiens om elfuur moes waarneem, die Sondagskool om tweeuur in die middag en die namiddagdiens om halfvier. Toe was aanddienste nog nie gebruiklik nie.

Sondagskole, Engelse dienste en huisbesoek

Dit het ds. Müller ook op Barkly-Oos gepla dat so baie kinders nie 'n Sondagskool bygewoon het nie. Ten einde bywoning te bevorder het hy in 1888 begin met een groot sentrale Sondagskool wat maandeliks op die dorp vergader het op die laaste Sondag van die maand. Toe moes soveel moontlik kinders se ouers hulle uit die buitewyke dorp toe bring waar hulle die lesse sou opsê wat hulle in die tussentyd tuis geleer het. Dit het daartoe gelei dat in baie huisgesinne in die distrik weeklikse Huissondagskooltjies ontstaan het waar die ouers hul kinders die lesse geleer het ter voorbereiding vir die laaste Sondag van die maand. Al het die bywoning van die Dorpsondagskool later weer afgeneem, het ds. Müller se plan ten minste die stigting van meer Buitesondagskooltjies in die hand gewerk. Die meeste hiervan is gehou saam met die maandelikse buitediens.

Ds. Müller het hom egter nie net bekommer oor die sieleheil van die Afrikaanse ingesetenes nie, maar ook dié van die Engelssprekendes op die dorp en in die distrik "die herderloos zijn en zich in die Episkopaalsche Kerk niet thuis gevoelen". In Februarie 1891 het hy dus met 'n maandelikse Engelse diens op Sondae begin.

Omdat hy 'n ware pastor was, het die jong predikant erns gemaak met herderlike huisbesoek in die buitewyke; daarom is die buitediens wat net ná so 'n huisbesoekrondte gevolg het, dan ook altyd besonder goed bygewoon. In sy godsdiensverslag van 1891 het ds. Müller berig dat hy sy hele gemeente, op 'n klein deeltjie na, met huisbesoek deurgegaan het. Dit was geen geringe prestasie nie, want tot en met die afstigting van Rossville op die dorpie Rhodes in 1893 het Barkly-Oos 'n groot, bergagtige gebied beslaan waarvan die paaie baie swak was.

Gesteld op ordelikheid

Ds. Müller, waarskynlik hier afgeneem in die dekade ná 1890.

Ds. Müller was besonder gesteld op ordelikheid en dat alles volgens die reëls moes geskied. Hy het byvoorbeeld daarop aangedring dat voornemende doopouers wie se name nie in die lidmaatregister was nie, hul attestate en lidmaat sertifikate moes inlewer, so nie het hy geweier om hul kind te doop. Alle jong mense wat hulle vir aanneming tot lidmaat wou aanmeld, moes eers hul doopseëls vertoon voor hulle tot die ondersoek toegelaat sou word. Ook met sy kerkraadslede was hy streng, want nuutverkose broers wie se naam nie in die lidmaatregister voorgekom het nie, moes hul lidmaatskapsertifikaat inlewer voor hy hulle in die amp sou bevestig.

Dankbaarheid van gemeente

Dat ds. Müller se troue diens in die gemeente Barkly-Oos waardeer is, blyk daaruit dat toe hy in 1890 drie jaar in die gemeente gestaan het, die lidmate in die stilligheid besluit het om hul dankbaar tasbaar te bewys. Kerkraadslede het met lyste deur die gemeente gegaan en op Sondag 16 Februarie 1890, 'n maand en twee dae ná sy 31ste verjaardag, nadat die leraar die seën uitgespreek het, is hy versoek om voor die kansel te gaan staan. Daarop is hy verras met 'n adres en 'n beurs (kontantgeskenk), terwyl die gemeente hom staande Dat's Heeren zegen op uw daal toegesing het.

Hy het wel ses minderjarige kinders by oorlye gehad. Boedeldokument in die Kaapse argief MOOC1898 6-9-373 ref 481 Muller Hilgard Die ses kinders is na sy vrou se oorlye te Wellington 3 jaar later versorg deur haar jonger suster wat self 7 kinders gehad het

Pinksterdienste deur ds. Andrew Murray

Ds. (later dr.) Andrew Murray het in Mei 1891 op ds. Müller se uitnodiging nege Pinksterdienste op Barkly-Oos kom waarneem, waar die kerkvader sy 61ste verjaardag op 9 Mei Mei gevier het.

'n Hoogtepunt tydens ds. Müller se dienstyd op Barkly-Oos was die besoek, op sy uitnodiging, in Mei 1891 deur ds. (later dr.) Andrew Murray, die gevierde predikant, kerkleier en skrywer. Ds. Müller het hom genooi om tydens die Pinkster spesiale dienste op dié afgeleë dorp te kom hou. Dié dienste was besonder geseënd. Ds. Murray het, bygestaan deur ds. I.F.A. de Villiers, wat hom hierheen vergesel het, op Hemelvaartdag 10 Mei 1891 begin en drie daaropvolgende drie dae elke dag drie dienste gehou. Die opkomste was buitengewoon groot, veral die laaste dag, Sondag 13 Mei. Die destydse kerkgebou kon nie almal huisves nie en daarom moes ds. De Villiers twee dienste in die Christelike Jongeliedevereniging-saal waarneem. Volgens ds. A.P. Smit, skrywer van die gemeente se gedenkboek met sy eeufeesviering in 1973, het "baie in hierdie dae tot sondebesef en tot waaragtige inkeer gekom".

Terwyl ds. Murray op Barkly-Oos was het hy op Saterdag 9 Mei sy 61ste verjaardag gevier. In die kort tyd dat hy hier was, het die diakens en die vroulike lidmate £30 ingesamel om as verjaardaggeskenk aan die waardige ou kerkvader te oorhandig. Die jong mense het gevoel dat ds. Müller nie uitgesluit moes word en so het die CJV die Sondagaand ook aan hom 'n beurs oorhandig.

Kerksaal gesloop en kerkbou uitgestel

Die kerkraad het al in Januarie 1891 blykbaar op ds. Müller se aandrang 'n kommissie van toesig benoem wat 'n wakende oog oor die kerklike geboue moes hou en die nodige herstelwerk van tyd tot tyd moes doen. Ds. Müller en sy kerkraad het juis in daardie jare baie kop gekrap oor die kerkgebou, wat veral met Nagmaalnaweke veels te klein vir die gemeente was. Met Nuwejaar 1888 was die opkoms so groot dat baie voornemende kerkgangers voor die kerkdeur moes omdraai. In die godsdiensverslag van daardie jaar roer ds. Müller die noodsaaklikheid van 'n ruimer en sierliker kerkgebou aan. Twee jaar later was die kerkraad eenparig van oordeel dat 'n nuwe kerkgebou dringend noodsaaklik was, en hulle besluit dan ook om dit vir oorweging aan 'n gemeentevergadering voor te lê. Die saak is egter keer op keer uitgestel, eers weens 'n beweging ten gunste van afstigting van 'n gedeelte van die gemeente en toe dit uiteindelik lei tot die afstigting in 1893 van die gemeente Rossville, is dit heeltemal op die lange baan geskuif. Dit is toe eers weer tydens die dienstyd van ds. Müller se opvolger, ds. F.W.R. Gie, geopper.

Eerste vaste orrelis

Ds. Müller het hom sterk beywer vir die aanstelling van 'n orrelis. In die kerkraadsvergadering van Maart 1892 het hy gepleit vir die aanstelling van so iemand teen 'n klein vergoeding, maar die kerkraad het op dié vergadering met 'n meerderheid van stemme besluit om nie 'n orrelis aan te stel nie, maar slegs 'n voorsinger aan te hou. Dier koster, D.J. Sutherland, moes gevolglik maar aas voorsinger die gemeentesang bly lei. Toe Sutherland egter kort daarna as koster bedank en J.H. Greyvenstein in sy plek aangestel word, het die kerkraad besluit om vir eers nie 'n voorsinger aan te stel nie. Daar was destyds 'n harmonium in die kerk, want in Junie 1892 besluit die kerkraad om iemand te soek wat die harmonium kon bespeel en wel gratis.

Dis nie duidelik of so iemand aangestel is nie, maar ds. Müller se gedagte van 'n vaste orrelis het geleidelik veld gewen, want op die vergadering van Julie 1893 het die kerkraad met die beslissende stem van die voorsitter besluit om 'n orrelis aan te stel teen 'n jaarlikse vergoeding van £24. Die predikant het egter 'n maand of wat later vertrek en dis onduidelik of 'n orrelis reeds voor sy afskeid gekry is.

Griekwaland-Oos en Temboeland

Ds. Müller moes te perd oor die berge van Barkly-Oos na Griekwaland-Oos en Temboeland reis om die verstrooide lidmate van die NG Kerk te gaan bearbei. Ds. M.T.R. Smit skryf: "Die kapok en misreëns en lang ure op die perd het naderhand sy gesondheid aangetas en hom na 'n vroeë graf gesleur."

Sy voorganger, ds. Geo. S. Malan, het al in 1886 die verafwonende lidmate in Griekwaland-Oos en Temboeland besoek, maar dit was veral ds. Müller wat hom oor hierdie afgeleë buitewyke, wat eintlik buite die grens van die gemeente Barkly-Oos gelê het, ontferm het. Veral oor Ugie en Cedarville was hy baie bekommerd. Die eerste intrekkers in dié verre uithoek van die Kaapkolonie se verwagting was baie groot, maar so ook hul ontnugtering. Misreën het tot 12 dae aangehou en die grond het 'n pappery geword. Riviere het weke lank aaneen vol gebly en alle verbinding met die buitewêreld afgesny. Daar was nie paaie om van te praat nie. Gras het meer as 'n meter hoog gestaan en mens of dier wat daardeur 'n weg wou baan, het papnat geword. In die vleie wat moerasse was, het diere dikwels vasgesit en kon nie sonder hulp uitkom nie. Perde, wat die enigste vervoermiddel was, het gekwyn en gevrek. Die bosluis wat ooskuskoors gedra het, het vee uitgeroei. Armoede en neergedruktheid het die boere moedeloos gemaak.

Ds. W.A. Alheit van die NG gemeente Dordrecht het verantwoordelik vir die lidmate van Elliot, Cala en Embokotwa aanvaar, terwyl ds. Müller dié op Ugie, Maclear, Mount Fletcher, Cedarville en Umtata moes arbeid tot die stigting van die gemeente Cedarville in 1888 en Umtata in 1890, toe hy steeds konsulent van die vakante Cedarville was en Ugie deel van sy verantwoordelikheid gebly het.

Midde-in dié benaderde omstandighede het die Ring van Burgersdorp besluit om die uitgeweke lede van die Kerk geestelik te bearbei deur leraars van aangrensende gemeentes as konsulente na die setlaars in Griekwaland-Oos te benoem. Elliot, Cala en Embokotwa (laasgenoemde twee van 1919 die dienspunte van die NG gemeente Du Plessis) sou deur die leraar van die NG gemeente Dordrecht bearbei word en Ugie, Maclear, Mount Fletcher, Cedarville en Umtata deur die leraar van die NG gemeente Barkly-Oos. Dié reëling het voortgeduur tot 1888 toe daar nuwe lewe en ontwaking onder die NG lidmate in Griekwaland-Oos en Temboeland gekom het danksy die beroep wat ds. W.A. Alheit na Dordrecht aangeneem het. Hy het gesê dit is sy doelwit om "ons verstrooide geloofsgenote" in Griekwaland-Oos en Temboeland te bearbei. Kort voorheen het die NG gemeente Barkly-Oos 'n nuwe leraar in die persoon van die jeugdige en wakkere ds. Müller gekry. Hy sou hom in die besonder bepaal by die lidmate in Griekwaland-Oos.

Danksy di. Müller en Alheit se ywer is Cedarville in 1888 as afsonderlike gemeente afgestig, maar weens die geldelike toestand sou die gemeente aanvanklik nie 'n eie leraar beroep nie. Die NG gemeente Elliot het in 1891 gevolg en ds. J.C. du Plessis, na wie die NG gemeente Du Plessis in 1919 genoem is, is op Elliot as die gemeente se eerste leraar bevestig. Sy opdrag was om oral in Griekwaland-Oos en die Transkei-gebied waar ook al moontlik gemeentes te stig. Deur sy arbeid het Matatiele, Ugie, Kokstad en Embokotwa elk 'n gemeente gekry.

Prof. J.I. Marais van die Kweekskool het ds. Müller in September 1889 op laasgenoemde se uitnodiging op Barkly-Oos kom besoek en saam met hom die lang pad na Cedarville en Umtata afgelê waar hulle op onderskeidelik 22 en 29 September die Nagmaal bedien het.

Toe Ugie van 1891 af onder Barkly-Oos ressorteer, het ds. Müller hierheen afgekom om die sakramente te bedien op al die verspreide plekke van samekoms. Hy het die uiterste ontberings uitgestaan, maar nooit verslap nie. Die kapok en misreëns en die lang ure op die perd het naderhand sy gesondheid aangetas en hom na 'n vroeë graf gesleur. Op Ugie was daar toe reeds 'n klein kerkie van sink en hout wat eers in 1910 deur 'n klipkerkie vervang sou word, sewe jaar ná die stigting van 'n afsonderlike gemeente. Die boere het destyds met hul waens ingekom en en om die kerkie uitgespan. Tydens die dienste het die kinders soms lawaai en luidrugtig gespeel. Ook het die honde, volgens ds. M.T.R. Smit in sy gedenkboek met die vyftigjarige bestaan van die gemeente Ugie, daarin behae geskep om die kerk in en uit te loop en onder mekaar te baklei. Ds. Müller se gesondheid was toe reeds nie goed nie en die steurings was vir hom 'n groot spanning. Hy het die gemeente versoek dat die honde met rieme aan die waens vasgebind moes word. Dit is gedoen, maar wanneer die gemeente begin sing het, het die honde ook 'n keel opgesit wat nie eintlik in harmonie met die gewyde sang was nie. Met sy vertrek het ds. Müller gesê: "Ek is seker dat die duiwel 'n handjie in die bou van hierdie kerk gehad het, want alles is daarop gespits om die prediking van die Woord te strem." Later het Ugie onder Umtata geval en is dit deur ds. Anderssen bearbei. Ook ds. August Ahrbeck het as hulpprediker van Umtata, nadat hy gedwing is om in die NG gemeente Prieska te bedank weens allerlei bewerings teen hom, Ugie besoek en bearbei.

Ondanks die moeilikhede verbonde aan die arbeid in die distrik Ugie, kon ds. Müller in sy godsdiens verslag van 1888 en 1889 'n hoopvolle prentjie voorhou. Al kon hy weens die afstand en die grootte van sy eie gemeente Ugie net een maal elke drie maande besoek, is hy bemoedig deur die blyke van meerdere belangstelling by die ingesetenes op Ugie. Een van die ouderlinge kon selfs met 'n maandelikse diens daar begin en ds. Müller kon boonop berig: "Men is ook begonnen met het bouwen eener eigene kerk, de hoeksteen waarvan gelegd wed door ds. Cormack van Burgersdorp." Dit was 'n blye dag toe die Ring van Burgersdorp in 1888 besluit om 'n hulpleraar vir Griekwaland-Oos en Temboeland aan te stel in die persoon van prop. W.S.E. Rörich, wat in Maart 1889 op Dordrecht georden is. Hy het as hulpprediker onder die toesig gestaan van die gemeente Barkly-Oos en Dordrecht. In sy godsdiensverslag kon ds. Müller berig dat danksy die toegewyde arbeid van ds. Rörich die buitewyk Ugie meer gereeld bearbei kon word. Die leraar van Barkly-Oos was vol vertroue dat die dag nie meer ver was nie waarop Slangrivier en Ugie tesame tot 'n afsonderlike gemeente afgestig sou kon word.

Ook vir Cedarville, waar in 1888 'n afsonderlike gemeente gestig is dog sonder 'n predikant weens die geldelike situasie, het ds. Müller gedoen wat hy kon. In September 1889 het hy byvoorbeeld vergesel van prof. J.I. Marais van die Kweekskool wat Barkly-Oos op ds. Müller se uitnodiging besoek het, die lang pad na Cedarville en Umtata afgelê waar hulle op onderskeidelik 22 en 29 September die Nagmaal bedien het. In 1890 het ds. Müller weer 'n konsulentsreis na Cedarville onderneem wat toe nog altyd vakant was. (ds. D.F. Bosman is trouens eers in April 1892 as Cedarville se eerste leraar bevestig.)

Sy afskeid van Barkly-Oos

Nadat ds. Müller ses en 'n half jaar met besonderse vrug hier gearbei het, het hy in Augustus 1893 'n beroep na die NG gemeente Tarkastad aangeneem. Die band tussen hom en die gemeente is reeds op 26 Augustus 1893 losgemaak, maar die eintlike afskeid was die naweek van 8 tot 10 September. Luidens 'n berig in die plaaslike koerant, die Barkly East Monitor and Afrikaner Vriend, van 16 September 1893, was dit 'n roerende afskeid. Van die Vrydag af het die gemeentelede al in groot getalle die dorp binnegestroom en met sy afskeidspreek die Sondagoggend het tussen 500 en 600 mense mekaar in die kerkgebou verdring. Sy afskeidspreek was na aanleiding van 2 Korintiërs 13:13 ("De genade van den Heere Jezus Christus, en de liefde van God, en de gemeenschap des Heiligen Geestes, zij met u allen" Statebybel) en het in druk behoue gebly.

Ds. Müller het nog vir oulaas tien kindertjies gedoop. Volgens ds. A.P. Smit "dui alles op 'n besonder(s)e band van liefde tussen hom en Barkly-Oos". Ds. Müller was egter ook in die breë samelewing hoog aangeskrewe, soos blyk uit die wyse waarop die plaaslike koerant hom (in Engels) op 22 September gehuldig het: "As a preacher he is very eloquent, and sincere in his deportment. He has also taken a lively interest in school matters, as witness our fine school building, mainly due to his exertions, as well as schools established by hom in the country". Luidens dieselfde berig het ds. Müller hom baie beywer vir die aanplant van bome op die dorp, maar dit was veral in openbare liggame soos die skoolkomitee en die bestuur van die plaaslike biblioteek dat hy gemis sou word.

Tarkastad

Die hoeksteen van Tarkastad se NG kerkgebou is op 1 Junie 1877 gelê en die gebou is op 12 Februarie 1880 ingewy; daarom het ds. Müller die voorreg gehad om hier, anders as op Barkly-Oos waar hy tevrede moes wees met 'n klein en onsierlike kerkgebou, in 'n gepaste Godshuis die Woord te verkondig (van 1893 tot 1897).

Ds. Müller is op 16 September 1893 in die NG gemeente Tarkastad, ook in Oos-Kaapland, bevestig. Hier het hy met seën gearbei tot hy einde 1896 'n beroep na sy derde Oos-Kaapse werkkring en sy laaste gemeente, Burgersdorp, aanvaar het. Ongelukkig is niks anders oor sy dienstyd op Tarkastad bekend nie omdat die dorp en gemeente se eeufeesboek tot dusver onverkrygbaar blyk te wees.

Burgersdorp

Op Burgersdorp is ds. Müller oorlede meer as 15 jaar voordat die huidige toringkerk ingewy is. Dié ou gebou se hoeksteen is in die naweek van 18 April 1848 gelê.

Ds. Müller is op 30 Januarie 1897 in sy laaste gemeente, Burgersdorp, bevestig. Die gemeente se verwagtinge was groot en met ds. Müller se "beminlike persoonlikheid" (volgens ds. J.A.S. Oberholster) het hy baie gou die harte verower. Niemand kon toe egter dink dat die sterk, jong predikant slegs 'n jaar in die gemeente sou werk nie. Dit was weliswaar 'n vrugbare jaar wat die bediening betref en die gemeente het ds. Müller se heengaan op 3 Februarie 1898 diep beween.

Daar was 'n groot opkoms by die begrafnis en dit was duidelik, volgens ds. Oberholster, dat daar iemand begrawe word wat vir almal dierbaar en vir baie onmisbaar was. Ds. Müller het ongetwyfeld die algemene agting van die publiek van Burgersdorp geniet. Ds. A.P. Smit voeg by dat sy heengaan ook op Barkly-Oos diep gevoel is, hoewel hy toe reeds ses jaar vantevore die gemeente verlaat het.

Dit is nie bekend of ds. Müller kinders gehad het nie, maar mev. Müller het haar mettertyd op Wellington gaan vestig en toe sy Burgersdorp verlaat, het die gemeente "op tasbare wyse" (volgens ds. Oberholster) getoon dat die ywerige dienste van ds. Müller hoog gewaardeer is, hoewel nie vermeld word wat dit behels het nie. Later het die kerkraad ook 'n steen op die ontslape leraar se graf laat aanbring.

Waardering

'n Tydgenoot van ds. Müller het ná sy dood dié getuienis van die ontslape leraar gegee: "Wil men weten hoedanig indruk Müller maakte als en waar men hem ontmoette? Die was een van uiterste bevalligheid. Dog, stem, geheel sy voorkomen, trok aan, deed denken … En dat zonder uiterst levendig of spraakzaam te wezen, zonder zich daarop toe te leggen aantrekkelijk te zijn. 't Was natuur, waartoe ook genade bij gekomen was, die de natuur met het schoone liefde van Christus beschilderde." Ds. J.A.S. Oberholster noem ds. Müller in sy Eeufees-Gedenkboek van die NG gemeente Burgersdorp 'n "voortreflike dienskneg van die Here".

Bronne

• (af) Oberholster, dr. J.A.S. 1946. Nederduitse Gereformeerde Kerk Burgersdorp Eeufeesgedenkboek 1846–1946. Burgersdorp: NG Kerkraad.
• (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.
• (af) Smit, ds. A.P.. 1973. Ligglans oor die Berge. Eeufeesgedenkboek Nederduitse Gereformeerde Kerk en Gemeenskap, 1873–1973. Barkly-Oos: NG Kerkraad, met die medewerking van die plaaslike stadsraad.
• (af) Smit, ds. M.T.R. Smit. 1953. Gedenkalbum Nederduitse Gereformeerde Kerk Ugie, 1903–1953. Ugie: Die Kerkraad.
• (af) Smuts, Francois. 1979. Stellenbosch Drie Eeue. Stellenbosch: Stadsraad.
• (af) Swart, dr. M.J. (voorsitter redaksiekomitee). 1980. Afrikaanse kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge.