John Hofmeyr

Ds. John Murray Hofmeyr (Somerset-Oos, 6 April 1871 – Johannesburg, 15 Desember 1943) was ’n predikant in die Nederduitse Gereformeerde Kerk en word veral onthou as opvolger van sy vader, ds. J.H. Hofmeyr, in die gemeente Somerset-Oos, waar hy gearbei het van 1907 tot hy sy emeritaat in 1940 aanvaar het.

Ds. John Murray Hofmeyr in die tyd toe hy die Vrystaatse NG Kerk se eerste buitelandse sendeling was, omstreeks 1910.

Herkoms en opleiding

Maties se eerste rugbyspan van 1896 wat die eerste keer die Groot Uitdaagbeker gewen het. John Hofmeyr, die kaptein, sit in die middel met die bal op sy skoot. P.K. Albertyn, ook 'n voornemende predikant, staan vierde van links. Marthinus Daneel sit in die links in die middelste ry en Herman van Broekhuizen langs hom. Hulle het albei ook predikant geword.

In 1895, '96 en '97 was Hofmeyr kaptein van Maties se eerste rugbyspan. Hy het ook in 1897 vir die Westelike Provinsie se eerste span gespeel.

Ds. Hofmeyr sr. en sy gesin. Voor: Minnie (Maria), Lou, Sannie, Charlie, Isie. Agter: John, Maggie, Arend, Georg, Andrew, Queenie (Helen) en Willie.

Mev. Isabella Hofmeyr, weduwee van ds. Jan Hendrik Hofmeyr van Somerset-Oos en haar vyf seuns wat predikant geword het: Andrew Murray (geb. 15 Junie 1866), Charles Murray (geb. 1876), Johannes Wynand Louw (geb. 19 Julie 1878), John Murray (geb. 6 April 1871) en Georg Wilhelm Stegmann (geb. 11 November 1882).

John Hofmeyr is in die ou pastorie op Somerset-Oos gebore. Hy dra die naam van sy oom prof. John Murray, wat een van die eerste teologiese professors van die Kweekskool was. Sy doopsbediening het in die Gill-kollege plaasgevind, waar die dienste tydelik gehou was terwyl die teenswoordige kerk in aanbou was. Ná plaaslike skoolonderwys het hy in 1891 uit die Gill-kollege die B.A. eksamen afgelê. In 1894 is hy ingeskryf as teologiese student op Stellenbosch en na volbragte studie is hy 29 September 1897 gelegitimeer. Op Stellenbosch was hy van 1895 en 1897 kaptein van Maties se eerste rugbyspan. Hy het ook in 1897 vir die Westelike Provinsie se eerste span gespeel. Van Maties se eerste krieketspan was hy ook kaptein. Van sy tyd het ene "Ou-Kaptein" in 1918 in Gedenkboek van het Victoria-kollege geskryf (in die Afrikaans van destyds): "In 1895 het daar weer 'n bietjie herlewing in kriket gekom, sodat dit die Stellenbosse span geluk het onder die kapteinskap van J.M. Hofmeyr (tans predikant van Somerset-Oos) selfs die welbekende 'Western Province Club' op hul eie grond 'n pak sla te gee."

Aangesien hy reeds vroeër sy begeerte te kenne gegee het om hom as die eerste verteenwoordiger van die Vrystaatse Kerk aan die Sending in Njassaland te wy, het hy kort ná die proponentseksamen na Londen vertrek om met die oog op sy toekomstige werk 'n jaar lank medisyne aan die Livingstone-kollege te studeer. By sy terugkeer het hy etlike Vrystaatse gemeentes besoek en oor sy werk toegespreek en op 18 Februarie 1899 is hy op Winburg georden. Sy vader het die ordeningsrede uitgespreek oor Eks. 33:14, aan die einde waarvan hy onder meer gesê het: “Ik acht mij gelukkig, mijn zoon, dat ik u heden in de heilige evangeliebediening mag verwelkomen.” Eerw. Andries Dreyer skryf in die gemeente Somerset-Oos se 110-jarige gedenkboek: “Seker was dit vir die vader 'n blye dag en nie minder vir die moeder nie.” Die eintlike afvaardiging het 'n paar maande later onder blyke van groot belangstelling op Somerset plaasgevind en daarop het die jeugdige predikant-sendeling na sy bestemming vertrek.

In die sendingveld

Ná 'n voorspoedige reis het ds. Hofmeyr veilig op die destydse hoofstasie van die Njassasending, Mvera, aangekom en 'n maand daarna het hy in vereniging met eerw. P.J. Smit weswaarts van Mvera na die land van Mpseni gereis en in September 1899 die sendingstasie Magwero aangelê. Die stasie was 1 000 morg groot en is aangekoop teen een sjieling per morg. Die werk was veelbelowend en geseën en reeds in 1901 is daar 'n skool- en kerkgebou wat 500 of 600 mense kon bevat, voltooi. Toe was daar ook reeds vier buiteskole aan die gang. Ongelukkig is ds. Hofmeyr se werk onderbreek aangesien hy deur herhaalde sware aanvalle van die gevreesde swartwaterkoors genoodsaak is om die land aan die einde van 1902 te verlaat en na die suide terug te keer. Die hoop om na die sendingveld ná 'n jaar van rus terug te keer is egter verydel nadat dokters hulle daarteen verklaar het. Sy gesondheid was ondermyn.

Op Somerset-Oos

Ds. John Hofmeyr, predikant op Somerset-Oos.

In 1903 is ds. Hofmeyr aangestel as hulpprediker van sy vader. Die aanstelling was slegs vir een jaar aangesien hy toe nog gehoop het om op herstel na die sendingveld terug te keer. Die hulppredikerskap het hom egter oor ruim drie jaar uitgestrek en toe in 1907 die gemeentelike toestande en die gesondheidstoestand van ou ds. Hofmeyr die beroeping van 'n tweede predikant noodsaaklik maak, is ds. J.M. Hofmeyr beroep. Hy het die beroep aangeneem en is 19 Oktober 1907 bevestig. Daar kom geen verslag van die bevestiging in De Kerkbode voor nie. Dat dit vir die vader en seun 'n groot voorreg moes gewees het om met mekaar saam te werk, is seker. Die vader het die volgende jaar weggeval en van toe af was die seun die enigste predikant.

Met die viering van die gemeente se 110-jarige bestaan skryf eerw. Dreyer: “Hy bearbei die gemeente nou reeds meer as dertig jaar en doen dit op 'n wyse en met 'n toewyding wat vir die gemeente 'n oorsaak tot vreugde en dankbaarheid is. Hoewel daar gedurende sy lange dienstyd nie juis opspraakwekkende gebeurtenisse plaasgevind het nie, gaan ds. Hofmeyr in die stilte met sy arbeid voort deur getroue evangelieprediking en herderlike besoek, en daar rus kennelike seën op. Onder sy bediening is daar 'n weeshuis waarin 200 kinders versorg word en 'n arm koshuis in verband met die kerkraad tot stand gekom. En in 1931 is die kerkgebou onder sy leiding teen 'n koste van meer as £3 000 verander en vernuut en dit is inderdaad 'n groot verbetering. Danksy die voorbeeld van die Hofmeyr-familie en die inspirasie wat van hulle uitgegaan het, is Somerset Oos vandag 'n sendingliewende gemeente.”

Ds. Hofmeyr was lid van die Algemene Sendingkommissie.

Gesinslewe

Mev. Catharina Louw Hofmeyr, gebore Pienaar (28 Junie 1882–9 Augustus 1947).

Ds. John en mev. Catharina Hofmeyr se ses kinders. Hul seun, Jan, is op die inlas en die dogters is van links: Isobel (1913), Catherine Leonie (1921–?), Louie (Heloise, 1911–1972), Jeanne Adéle (1918–1966) en Helen (1916–?).

Ds. Hofmeyr het 29 Julie 1908 in die huwelik getree met mej. Catharina (of Catherine) Louw Pienaar, 'n dogter van wyle ds. D.J. Pienaar van Uitenhage. Die huwelik is geseën met een seun en vyf dogters wat volwassenheid bereik het. Jan Hendrik (1909–1984) was 'n spesialis en professor aan die Universiteit van Pretoria, Heloise Hester Louw (1911–1972) was getroud met ds. D.J. McDonald, Isobel Murray (1913–, ongetroud) was matrone in Kaapstad, Helen Margaret (1916–?, ongetroud) was onderwyseres, Jeanne Adéle (1918–1966) was getroud met ds, A.J. Van Wijk en Catherine Leonie (1921–?, ongetroud) ook. Hul derde dogtertjie, Joan, is 'n maand ná haar geboorte (20 Junie 1914) oorlede. Mev. Hofmeyr was 'n troue hulpe vir haar eggenoot en die twee se hoofdoel, aldus eerw. Dreyer, was “om die naam van die Here Jesus heerlik te maak in die gemeente en Sy Koninkryk te help uitbrei tot aan die eindes van die aarde”.

Boodskap aan Somerset

Ds. John Murray Hofmeyr omstreeks 1935.

In 1935, met die herdenking van die gemeente se 110-jarige bestaan, het ds. Hofmeyr die volgende boodskap aan die gemeente gerig: “Geliefde Gemeente! Waar ek, by hierdie feesgeleentheid, die gemeente wat vir my dierbaar is, gelukwens, vergeet ek geen oomblik nie dat die band wat my aan hom bind 'n besondere is. Dit is nie net leraar en gemeente in die gewone sin nie maar leraar wat één was met die gemeente van sy geboorte af. In hierdie selde ou pastorie is ek gebore, het ek my wonderlike, gelukkige kindsjare deurgebring. Een van ons bejaarde predikante het eens aan my gesê: ‘Ons praat van julle as die “happy Hofmeyrs” en ek wonder soms of julle nie te “happy” is nie.’ Met sulke ouers, broers, susters, woning en vriende in die gemeente, kon dit nie anders wees nie. Na hierdie vriende, gemeente, omgewing, ouers, het ek teruggekeer toe u my vereer het om my te vra hierdie gemeente te dien, na dit duidelik geword het dat ek nie weer kon terugkeer Nyasaland toe nie.

“Watter voorreg, veral om hulpprediker te wees van so 'n vader, van so 'n leraar! Sy wonderlike tak, netheid, akkuraatheid, versigtigheid, mensekennis, sy edele karakter moes mens bewonder. In die werk wat hy vir gemeente of kerk moes verrig, was dit onmoontlik vir hom om te fouteer eenvoudig omdat hy die kerkwet geken het soos die ABC en daarby was sy geloof so kinderlik en was hy so getrou in sy werk. Die Evangelie van die Kruis het hy suiwer aan sy gemeente verkondig en nooit versuim haar te herinner aan die plig om die Evangelie te verkondig aan die heidene.

“Maar waarom, vra u, dit alles noem in u boodskap aan die gemeente by hierdie feesgeleentheid? Omdat hy nie net my vader, raadsman, predikant was nie, hy was dit vir die gemeente hom so dierbaar, waar hy meer as 40 jaar gestaan het. My boodskap kom derhalwe nie na vreemdes nie, maar na vaders, moeders, broers en susters! Daar rus of ons – op u en op my – 'n groot verantwoordelikheid! Onder sulke omstandighede is dit dat die gemeentelike werk voortgesit word, dit is ‘vriende’ of hul kinders wat aangeneem word tot lede van die gemeente, wie se kinders gedoop word, wat in die huwelik bevestig word, of wat begrawe word. Is daar vooruitgang te bespeur op geestelike gebied, 'n toeneming vir die heiligmaking – of op stoffelike gebied, stem dit tot innige blydskap maar baie diep is die hartseer oor die agteruitgang op geestelike of stoflike gebied. As ek terug dink aan my dertigjarige bediening onder u en nog dertig jaar vóór daardie tyd dan kom daar my voor die gees baie manne en vroue wat die Heer liefgehad het en vir Sy saak en die gemeente geywer het.

“Somerset-Oos was gelukkig na my oordeel daarin dat die gemeente nie net 'n paar mense gehad het wat absoluut bo andere uitgemunt het in hul ywer vir die Here se saak nie – liewer was dit hier gewees families, 'name' waarvan ons baie kon noem en daarom ook kon daar beter gemeentelike, spanwerk gedoen word. Dit was op Somerset dat voor die dae van die ACVV die pastoriemoeder met enige susters 'n werkgeselskap gevorm het waaruit feitlik die ACVV gebore is. Op Somerset is ook in die lewe geroep een van die eerste takke van die VSB. Ons denk aan die Hofmeyr-Instituut wat opgerig was voor die tyd van vrye onderwys, om dit moontlik te maak, vir die wat daar nie voor kon betaal nie die skool te besoek. Daar is in ons gemeente 'n bloeiende en geseënde Kerksraadskoshuis en Weeshuis. Onlangs het die gemeente ons historiese en dierbare kerkgebou pragtig laat vernuut. Laaste jaar het ons hulpprediker, ds. D.J. McDonald, wie se werk die Here so kennelik seën, tot ons gekom.”

Bronne

• (af) Craven, Danie en Jordaan, Piet. 1955. Met die Maties op die rugbyveld 1880–1955. Kaaptad, Bloemfontein, Johannesburg: Nasionale Boekhandel Beperk.
• Dreyer, eerw. A. 1935.Gedenkboek van die Nederduits-Gereformeerde Kerk Somerset Oos. Kaapstad: Cape Times Beperk.
• (af) Hofmeyr, W. Lou(w); Hofmeyr, Nico J.; Hofmeyr, S.M.; Hofmeyr, George S.; Hofmeyr, Johannes W. (samestellers). 1987. Die Hofmeyrs: 'n Familiegeskiedenis. Lynnwoodrif en Bloemfontein: Die Samestellers.