Wikipedia

Katmandoe

Katmandoe (Nepalees: काठमांडौ, [kaʈʰmaɳɖu]; Newari: येँ महानगरपालिका) is die hoofstad en digsbevolkte stad van Nepal. Die stad het 'n bevolking van 845  767 inwoners wat in 2021 in 105 649 huishoudings gewoon het en 2,9 miljoen mense in sy stedelike agglomerasie.[1] en 'n oppervlakte van 50,67 km².

Katmandoe
काठमांडौ
येँ महानगरपालिका

Kaart Wapen
Vlag
 Land Vlag van Nepal Nepal
 Provinsie Sentraal
 Koördinate 27°42′N 85°20′O / 27.700°N 85.333°O / 27.700; 85.333
 Stigting 9de eeu
 Oppervlakte:  
 - Totaal 50,67 vk km
 Hoogte bo seevlak 1 400 m
 Bevolking:  
 - Totaal (2021) 845 767
 - Bevolkingsdigtheid 17 103/vk km
 - Metropool (2021) 2,9 miljoen
(Katmandoevallei)
 Tydsone UTC+05:45
 Burgemeester Balen Shah
 Amptelike webwerf kathmandu.gov.np

Dit is geleë in die Katmandoe-vallei, 'n groot vallei op die hoë plato's in sentraal-Nepal, op 'n hoogte van 1 400 meter. Dit is die tweede grootste stad in die Himalaja-heuwelstreek naas Srinagar, en die grootste metropolitaanse streek in die Himalajas.

Die stad is een van die oudste voortdurend bewoonde plekke in die wêreld, gestig in die 2de eeu n.C.. Die vallei is histories die "Nepal Mandala" genoem en was die tuiste van die Newar-mense, 'n kosmopolitiese stedelike beskawing in die Himalaja- voetheuwels. Die stad was die koninklike hoofstad van die Koninkryk van Nepal en huisves paleise, herehuise en tuine van die Nepalese aristokrasie. Dit is sedert 1985 die tuiste van die hoofkwartier van die Suid-Asiatiese Vereniging vir Streekssamewerking (SAARC). Vandag is dit die regeringsetel van die Nepalese republiek, gestig in 2008, en is deel van die Bagmati-provinsie.

Katmandoe is en was vir baie jare die middelpunt van Nepal se geskiedenis, kuns, kultuur en ekonomie. Dit het 'n multi-etniese bevolking binne 'n Hindoe- en Boeddhistiese meerderheid. Godsdienstige en kulturele feestelikhede vorm 'n belangrike deel van die lewens van mense wat in Katmandoe woon. Toerisme is 'n belangrike deel van die ekonomie in die stad. In 2013 was Katmandoe derde onder die top tien opkomende reisbestemmings in die wêreld volgens TripAdvisor, en eerste in Asië. Die stad word beskou as die poort na die Nepalese Himalajas en is die tuiste van verskeie wêrelderfenisgebiede: die Durbar-plein, Swayambhunath, Boudhanath en Pashupatinath. Katmandoe-vallei groei volgens die Wêreldbank in 2010 teen 4 persent per jaar, wat dit een van die vinnigsgroeiende metropolitaanse gebiede in Suid-Asië maak, en die eerste streek in Nepal wat die ongekende uitdagings van vinnige verstedeliking en modernisering teen 'n metropolitaanse skaal bemeester.[2]

Die historiese gebiede van Katmandoe is ernstig beskadig deur 'n aardbewing van 7,8 in April 2015. Sommige van die geboue is gerestoureer terwyl sommige nog in die proses van heropbou is.

Etimologie

wysig

Die inheemse Newari-term vir Katmandoe is Yen. Die Nepalese naam Kathmandu kom van Kasthamandap, wat in die Durbar-plein gestaan het. Hierdie openbare pawiljoen, ook bekend as Maru Satta in Newari, is in 1596 deur Biseth in die tydperk van koning Laxmi Narsingh Malla herbou. Die drieverdieping struktuur was geheel en al van hout gemaak en het geen ysterspykers of stutte gebruik nie. Volgens legendes is al die hout wat gebruik is om die pagode te bou, uit 'n enkele boom verkry. [3] Die struktuur het tydens 'n groot aardbewing in April 2015 ineengestort.

Geskiedenis

wysig
 
Manjushree, saam met Chandrahrasa, die Boeddhistiese godheid het gesê dat hulle die vallei geskep het

Argeologiese opgrawings in dele van Katmandoe het bewyse van antieke beskawings gevind. Die oudste van hierdie vondse is 'n standbeeld, gevind in Maligaon, wat uit 185 n.C. dateer.[4] Die opgrawing van Dhando Chaitya het 'n baksteen met 'n inskripsie in Brahmi-skrif ontbloot. Argeoloë meen dit is tweeduisend jaar oud.[4] Klipinskripsies is 'n alomteenwoordige element by erfenisterreine en is sleutelbronne van die geskiedenis van Nepal.

 
Luglyn van Katmandoe, omstreeks 1793
 
Katmandoe Durbar-plein, 1852

Geografie

wysig

Katmandoe is in die noordwestelike deel van die Katmandoe-vallei noord van die Bagmati-rivier en beslaan 'n gebied van 50,7 vk. kilometer. Die gemiddelde hoogte is 1 400 meter bo seespieël.[5] Die stad word begrens deur verskeie ander munisipaliteite van die Katmandoe-vallei: suid van die Bagmati deur Lalitpur Metropolitaanse stad (Patan), in die suidweste deur Kirtipur en in die ooste deur Madyapur Thimi. Na die noorde strek die stedelike gebied in verskeie munisipaliteite; Nagarjun, Tarakeshwor, Tokha, Budhanilkantha, Gokarneshwor en Kageshwori Manohara. Die stedelike agglomerasie strek egter baie verder as die naburige munisipaliteite, bv. tot by Bhaktapur, en dek byna die hele Katmandoe-vallei.

 
Panoramiese uitsig oor die Katmandoe-vallei vanaf die Swayambhu-heuwel

Katmandoe word deur agt riviere gedissekteer, die hoofrivier van die vallei, die Bagmati en sy sytakke, waarvan die Bishnumati, Dhobi Khola, Manohara Khola, Hanumante Khola en Tukucha Khola oorheersend is. Die berge vanwaar hierdie riviere ontspring, is op hoogtes van 1 500 tot 3 000 meter, en het passe wat toegang bied na en van Katmandoe en sy vallei.[6][7][8] ’n Antieke kanaal het eens van Nagarjuna-heuwel deur Balaju na Katmandoe gevloei; hierdie kanaal is nou tot niet gemaak.

  •  
    Stedelike uitbreiding in Katmandoe, 2015.
  •  
    Die groen, begroeide hange wat die Kathmandu-metrogebied omring (liggrys, middel) sluit beide woudreservate en nasionale parke in
  •  
    Die Araniko Hoofweg verbind Katmandoe met Bhaktapur en verder met die Chinese grens.
  •  
    Noordoostelike Katmandoe met Gaurishankar in die agtergrond.

Regering en openbare dienste

wysig

Burgerlike administrasie

wysig
 
Kantoor van die Eerste Minister van Nepal in Singha Durbar, Katmandoe.

Die Kathmandu Municipal Corporation (KMC) is die hoofnodale agentskap vir die administrasie van Katmandoe. Die munisipaliteit van Katmandoe is in 1995 opgegradeer tot 'n metropolitaanse stad.

Metropolitaanse Katmandoe word in vyf sektore verdeel: die sentrale sektor, die ooste-sektor, die noorde-sektor, die stadskern en die westelike sektor. Vir burgerlike administrasie word die stad verder in 35 administratiewe wyke verdeel. Die Raad administreer die Metropolitaanse gebied van Katmandu-stad deur sy 177 verkose verteenwoordigers en 20 genomineerde lede. Dit hou tweejaarlikse vergaderings om die jaarlikse begroting te hersien, verwerk en goed te keur en groot beleidsbesluite te neem.[9] Die wyk se profieldokumente vir die 35 wyke wat deur die Katmandoe Metropolitaanse Raad voorberei is, is gedetailleerd en verskaf inligting vir elke wyk oor bevolking, die struktuur en toestand van huise, die tipe paaie, opvoedkundige, gesondheids- en finansiële instellings, vermaaklikheidsfasiliteite, parkeerplek, sekuriteitsbepalings, ens. Dit sluit ook lyste van ontwikkelingsprojekte in wat voltooi is, of aan die gang en beplan is, tesame met insiggewende data oor die kulturele erfenis, feeste, historiese terreine en die plaaslike inwoners. Wyk 16 is die grootste, met 'n oppervlakte van 437,4 ha; wyk 26 is die kleinste, met 'n oppervlakte van 4 ha.[10]

 
Die konsulaat van Nederland. Katmandoe huisves 28 diplomatieke missies

Katmandoe-administrasie

wysig

Katmandoe en sy aangrensende stede bestaan uit woonbuurte, 'n term wat taamlik wyd deur plaaslike inwoners gebruik word. Administratief is die stad egter in 32 wyke verdeel, genommer van 1 tot 32. Vroeër was daar 35 wyke wat dit die metropolitaanse stad met die grootste aantal wyke gemaak het. Balendra Shah (Balen) is in 2022 as die nuwe burgemeester van Katmandoe verkies.

Wet en orde

wysig

Die Metropolitaanse Polisie is die belangrikste wetstoepassingsagentskap in die stad. Dit word gelei deur 'n kommissaris van polisie. Die Metropolitaanse Polisie is 'n afdeling van die Nepalese Polisie, en die administratiewe beheer lê by die Ministerie van Binnelandse Sake.

Omgewingsake

wysig

Afvalbestuur

wysig

Afvalbestuur geskied deur kompos in munisipale afvalbestuurseenhede, en by huise met tuiskomposeenhede. Beide stelsels is algemeen en gevestig in Indië en buurlande.[11]

Brandweerdiens

wysig

Die brandweerdiens, bekend as die Barun Yantra Karyalaya (Nepalees: वारुण यन्त्र कार्यालय), het sy eerste stasie in Katmandoe geopen in 1937 met 'n enkele voertuig.[12] ’n Ystertoring is opgerig om die stad te monitor en op die uitkyk te wees vir brande. As 'n voorsorgmaatreël is brandweermanne na die gebiede gestuur wat as ongelukgevoelige gebiede aangewys is.[12] In 1944 is die brandweerdiens na die naburige stede Lalitpur en Bhaktapur uitgebrei. In 1966 is 'n brandweerdiens in Katmandoe se sentrale lughawe gestig.[12] In 1975 het 'n Wes-Duitse regeringskenking sewe brandweerwaens by Katmandoe se brandweerdiens gevoeg.[12]

Elektrisiteit en watervoorsiening

wysig
 
Openbare baddens, Katmandoe. 1979

Elektrisiteit in Katmandoe word gereguleer en versprei deur die Nepal Elektrisiteitsowerheid (NEA). Watervoorsiening en sanitasiefasiliteite word verskaf deur Kathmandu Upatyaka Khanepani Limited (KUKL). Daar is 'n ernstige tekort aan water vir huishoudelike doeleindes soos drink, bad, kook en was en besproeiing. Mense het gebottelde mineraalwater, water van tenkvragmotors en van die antieke dhunge dharas (Nepali: ढुङ्गे धारा) gebruik vir al die doeleindes wat met water verband hou. Die watertekort in die stad sou opgelos word deur die voltooiing van die geteisterde Melamchi-watervoorsieningsprojek teen die einde van 2019.[13][14]

Klimaat

wysig

Volgens die Köppen-klimaatklassifikasie het gedeeltes van die stad met laer hoogtes (1 300-1 400 m), wat 88 persent van die totaal beslaan, 'n vogtige subtropiese klimaat, terwyl gedeeltes van die stad met hoër hoogtes oor die algemeen 'n subtropiese hooglandklimaat het. In die Katmandoe-vallei, wat verteenwoordigend is van sy vallei se klimaat, wissel die gemiddelde somertemperatuur van 28 tot 30 °C. Die gemiddelde wintertemperatuur is 10.1 °C. Vyf groot klimaatstreke word in Nepal aangetref. Hiervan is die hoë heuwels van Kathmandu-vallei, insluitend Chandragiri-heuwel, in die warm gematigde sone (hoogte wat wissel van 1 200 tot 2 300 meter, waar die klimaat redelik gematig is, is atipies vir die streek). Hierdie sone word gevolg deur die Koel Gematigde Sone met hoogte wat wissel tussen 2 100 en 3 300 meter.

Lugkwaliteit

wysig

Lugbesoedeling is 'n groot probleem in die Katmandoe-vallei[15][16][17] en verdien daarom die bynaam "The Dust Bowl".[18] [19][20] Volgens die Wêreldgesondheidsorganisasie se 2016 Ambient Air Pollution Database[21] is die jaarlikse gemiddelde PM2.5 (deeltjies) konsentrasie in 2013 49 μg/m3, wat 4,9 keer hoër is as wat deur die Wêreldgesondheidsorganisasie aanbeveel word.[22] [23] Sedert vroeg-2017 het die regering van Nepal en die ambassade van die Verenigde State in Katmandoe intydse luggehaltedata gemonitor en met die publiek gedeel. In Nepal en Katmandoe het die jaarlikse voortydige sterftes weens lugbesoedeling onderskeidelik 37 399 en 9 943 beloop. Dit dui daarop dat ongeveer 'n kwart van die totale sterftes weens lugbesoedeling in Nepal in Katmandoe is.[24] [25]

Demografie

wysig

Katmandoe se stedelike kosmopolitiese karakter het dit die mees bevolkte stad in Nepal gemaak. Volgens die Nasionale Bevolkingsensus van 2011 was die totale bevolking van Katmandoe-stad 975 543 in 254 292 huishoudings met 'n jaarlikse groeikoers van 6,12% met betrekking tot die bevolkingsyfer van 2001. [26] 70% van die totale bevolking wat in Katmandoe woon, is tussen 15 en 59 jaar oud.

Etniese groepe

wysig

Die grootste etniese groep is die inheemse Newars, wie se verskillende kastegroepe saam 'n bevolking van 25% het. Byna gelyk in bevolking is die Bahuns met 24%, terwyl die Chhetri-bevolking 18% verteenwoordig. Ander groepe in Katmandoe sluit die Janajatis in. Meer onlangs het ander heuwel-etniese groepe en kastegroepe van Terai 'n aansienlike deel van die stad se bevolking verteenwoordig, en daar is selfs ongeveer 12 000 Marwadi's, hoofsaaklik handelaars.

Volgens 2011-data is die belangrikste godsdienste in die stad Katmandoe Hindoeïsme 81,3%, Boeddhisme 9%, Islam 4,4% en ander 5,2%.[27]

Die taalprofiel van Katmandoe het drastiese veranderinge ondergaan tydens die Shah-dinastie se bewind vanweë sy sterk vooroordeel teenoor die Hindoe-kultuur. Sanskrit-taal is dus verkies en mense is aangemoedig om dit te leer, deur selfs Sanskrit-leersentrums in Terai by te woon. Sanskrit-skole is spesiaal in Katmandu en in die Terai-streek opgerig om tradisionele Hindoe-kultuur en -praktyke in Nepal in te skerp. Volgens die 2011-sensus het 61,26 % van die stad Nepalees gepraat, 19,00% Newari, 5,55% Tamang, 2,82% Maithili, 1,81% Hindi, 1,60% Bhojpuri, 1,23% Gurung, 1,16% Magar en 1,04% Sjerpa as hul eerste taal. Engels word ook deur baie verstaan.[28]

Godsdienste

wysig

Hindoeïsme

wysig
 
Katmandoe-vallei gesien vanaf Halchowk tydens Deepawali, 2013

Hindoeïsme is een van die inheemse gelowe van die stad. Vermoedelik, saam met die koninkryk van Licchhavi (omstreeks 400 tot 750), is Hindoeïsme en die endogam sosiale stratifikasie van die kaste in Katmandu-vallei gevestig. Die Pashupatinath-tempel, Changu Narayan-tempel en die Kasthamandap is van besondere belang vir Hindoes. Ander noemenswaardige Hindoe-tempels in Katmandoe en die omliggende vallei sluit in Bajrayogini-tempel, Dakshinkali-tempel, Guhyeshwari-tempel en die Shobha Bhagawati-heiligdom.

Die Bagmati-rivier wat deur Katmandoe vloei, word deur Hindoes en Boeddhiste as 'n heilige rivier beskou, en baie Hindoe-tempels is aan die oewer van hierdie rivier. Die belangrikheid van die Bagmati lê ook daarin dat Hindoes op sy oewers veras word, en Kirants is in die heuwels langs hulle begrawe. Volgens die Nepalese Hindoe-tradisie moet die dooie liggaam drie keer in die Bagmati gedoop word voor verassing. Die hoofroubeklaer (gewoonlik die eerste seun) wat die brandstapel aansteek, moet onmiddellik na verassing 'n heilige rivierwaterbad neem. Baie familielede wat by die begrafnisstoet aansluit, bad ook in die Bagmati of sprinkel die heilige water op hul liggame aan die einde van verassing aangesien geglo word dat die Bagmati mense geestelik reinig.

Boeddhisme

wysig

Boeddhisme is in Katmandoe ingebring met die aankoms van Boeddhistiese monnike gedurende die tyd van Boeddha (c. 563 – 483 v.C.). Hulle het 'n bosklooster in Sankhu gestig. Hierdie klooster is deur Shakyas opgeknap nadat hulle gevlug het vir volksmoord van Virudhaka (r. 491–461 v.C.).

Tydens die Hindoe Lichchavi-era (omstreeks 400 tot 750) is verskeie kloosters en ordes geskep wat agtereenvolgens gelei het tot die vorming van Newar Boeddhisme, wat steeds in die primêre liturgiese taal van Hindoeïsme, Sanskrit, beoefen word.

Kirat Mundhum

wysig

Kirant Mundhum is een van die inheemse animistiese praktyke van Nepal. Dit word deur die Kirat-mense beoefen. Sommige animistiese aspekte van Kirant-oortuigings, soos voorvaderaanbidding (aanbidding van Ajima) word ook gevind in Newars van Kirant-oorsprong. Antieke godsdienstige terreine wat glo deur antieke Kirats aanbid word, soos Pashupatinath, Wanga Akash Bhairabh (Yalambar) en Ajima, word nou aanbid deur mense van alle Dharmiese godsdienste in Katmandoe. Kirats wat van ander dele van Nepal na Katmandoe gemigreer het, beoefen Mundhum in die stad..[29]

Ander gelowe

wysig

Sikhisme word hoofsaaklik in Gurudwara by Kupundole beoefen. 'n Vroeëre tempel van Sikhisme is ook teenwoordig in Katmandu, wat nou ontbind is.

Djainisme word deur 'n klein gemeenskap beoefen. 'n Jain-tempel is in Gyaneshwar geleë, waar Jains hul geloof beoefen.

Volgens die rekords van die Geestelike Vergadering van die Bahá'ís van Nepal is daar ongeveer 300 volgelinge van die Bahá'í-geloof in Katmandoe-vallei. Hulle het 'n nasionale kantoor in Shantinagar, Baneshwor. Die Bahá'is het ook klasse vir kinders by die Nasionale Sentrum en ander plekke in Katmandoe.

Daar word beweer dat daar in Katmandoe alleen 170 Christelike kerke is. Christelike sendinghospitale, welsynsorganisasies en skole is ook in werking. Nepalese burgers wat as soldate in Indiese en Britse leërs gedien het, wat hulle tot die Christendom bekeer het terwyl hulle in diens was, gaan by terugkeer na Nepal voort om hul godsdiens te beoefen. Hulle het bygedra tot die verspreiding van Christenskap en die bou van kerke in Nepal en veral in Katmandoe.[30][31]

Onderwys

wysig

Die oudste moderne skool in Nepal, die Durbar High School, en die oudste kollege, die Tri-Chandra College, is albei in Katmandoe. Die grootste (volgens die aantal studente en kolleges), die oudste en mees vooraanstaande universiteit in Nepal, die Tribhuvan Universiteit, is geleë in Kirtipur. Die tweede grootste universiteit, Kathmandu Universiteit (KU), is in Dhulikhel, Kavre aan die buitewyke van Katmandu. Dit is die tweede oudste universiteit in Nepal, gestig in November 1991.[32]

Dit is nie verbasend dat die beste skole en kolleges van Nepal in Kathmandoe en sy aangrensende stede geleë is nie. Elke jaar kom duisende studente van regoor Nepal by Kathmandu aan om toelating in die verskillende skole en kolleges te kry. Een van die grootste bekommernisse van opvoedkundiges en bekommerde burgers is die massiewe uitvloei van studente van Nepal na oorsese studie-instansies. Elke jaar doen duisende studente aansoek om Geen Beswaar-sertifikate om in die buiteland te studeer. Konsultasiefirmas wat spesialiseer in die voorbereiding van studente om na die buiteland te gaan, kan op alle prominente plekke gevind word. Die rede vir so 'n uitvloei wissel van die waargenome lae gehalte van onderwys, politieke onstabiliteit, minder geleenthede in die arbeidsmark, geleenthede om 'n inkomste te verdien terwyl in die buiteland gestudeer word en beter werksvooruitsigte met 'n internasionale graad.

Gesondheidsorg

wysig

Gesondheidsorg in Katmandoe is die mees ontwikkelde in Nepal, en die stad en omliggende vallei is die tuiste van van die beste hospitale en klinieke in die land. Bir-hospitaal is die oudste, gestig in Julie 1889 deur Bir Shamsher Jang Bahadur Rana. Bekende hospitale sluit in Bir-hospitaal, Nepal Medical College and Teaching Hospital (Jorpati), Tribhuvan University Institute of Medicine (Opleidingshospitaal), Patan Hospital, Kathmandu Model Hospital, Scheer Memorial Hospital, Om Hospital, Norvic Hospital, Grande International Hospital, Nobel Hospital en baie meer.

Die stad word ondersteun deur spesialishospitale/klinieke soos Shahid Shukraraj Tropical Hospital, Shahid Gangalal Foundation, Kathmandu Veterinary Hospital, Nepal Eye Hospital, Kanti Children's Hospital, Nepal International Clinic (Reis en Berg Mediese Sentrum), Neuro Centre, Spinal Rehabilitation Centre en Bhaktapur Kankerhospitaal. Die meeste van die algemene hospitale is in die middestad, hoewel verskeie klinieke elders in die Kathmandoe-distrik geleë is.

Vervoer

wysig

Padvervoer

wysig

Die totale padlengte in Nepal word as 17 182 km (10 676 myl) aangegee in 2003/2004. Hierdie taamlik groot netwerk het die ekonomiese ontwikkeling van die land gehelp, veral op die gebied van landbou, tuinbou, groenteboerdery, nywerheid en ook toerisme.[33] As gevolg van die bergagtige terrein vind vervoer in Katmandoe hoofsaaklik per pad en lug plaas. Katmandoe is verbind deur die Tribhuvan-hoofweg na die suide wat Indië verbind, Prithvi-hoofweg in die weste en Araniko-snelweg in die noorde wat met China verbind. Die BP-hoofweg verbind Katmandoe met die oostelike deel van Nepal deur Sindhuli.[34] Die sneltrajek is onder konstruksie wat die kortste roete sal wees om Terai met die vallei te verbind.[35]

Sajha Yatayat bied gereelde busdienste regoor Katmandoe en die omliggende vallei aan. Mikrobusmaatskappye bedryf verskeie ongeskeduleerde roetes. Trolliebusse het vroeër op die roete tussen Tripureshwor en Suryabinayak op 'n 13-kilometer-roete gery.

Lugvervoer

wysig

Die belangrikste internasionale lughawe wat die Katmandoe-vallei bedien, is die Tribhuvan Internasionale Lughawe, ongeveer 6 kilometer (3.7 myl) van die middestad af en word deur die Burgerlugvaartowerheid van Nepal bedryf.[36] Dit het twee terminale, een binnelands en een internasionaal. Tans verbind dit 30 stede regoor die wêreld in Europa, Asië en die Midde-Ooste, soos Istanboel, Delhi, Moembaai, Bangalore, Kolkata, Singapoer, Bangkok, Kuala Lumpur, Dhaka, Paro, Lhasa, Chengdu, Guangzhou en Hongkong.[36] Sedert 2013 verbind Turkish Airlines Istanboel met Katmandoe.[37] Oman Air verbind ook Muscat met Katmandoe sedert 2010.[38] Nepal Airlines het vanaf 2 Maart 2020 na Tokio-Narita begin vlieg.[39] In die streek werk verskeie Nepalese lugrederye vanuit die stad, insluitend Buddha Air, Nepal Airlines, Shree Airlines en Yeti Airlines na ander groot dorpe regoor Nepal.

wysig


Verwysings

wysig
  1. ↑ "www.cbs.gov.np". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Desember 2007. Besoek op 14 Junie 2008.
  2. ↑ "Managing Nepal's Urban Transition" (in Engels). World Bank. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 November 2019. Besoek op 1 Desember 2019.
  3. ↑ "Introduction". Kathmandu Metropolitan City, Government of Nepal. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Julie 2011. Besoek op 12 Desember 2009.
  4. ↑ 4,0 4,1 "सुस्त उत्खनन " पुरातत्व " सम्पदा :: नेपाल". Ekantipur.com. 9 Junie 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 September 2010. Besoek op 15 Januarie 2012.
  5. ↑ "Kathmandu Metropolitan City Office – Introduction". Kathmandu Metropolitan City Office. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Junie 2012. Besoek op 14 Augustus 2014.
  6. ↑ "Kathmandu Facts". Kathmandu Metropolitan City Council, Government of Nepal. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Maart 2017. Besoek op 12 Desember 2009.
  7. ↑ "Geography". Kathmandu Metropolitan City. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 April 2009. Besoek op 12 Desember 2009.
  8. ↑ Shreshta, S.H (2005). Nepal in Maps. pp. 102–14. {{cite book}}: |work= ignored (hulp)
  9. ↑ "Metropolis Council". Kathmandu Metropolitan City Council, Government of Nepal. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 April 2009. Besoek op 14 Desember 2009.
  10. ↑ "Ward Profile". Kathmandu Metropolitan City Council, Government of Nepal. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 April 2009. Besoek op 14 Desember 2009.
  11. ↑ Sharma, Roshan (13 Mei 2016). "Living amidst filth". D+C, development and cooperation. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 September 2016. Besoek op 7 Julie 2016.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 "History and problem". Firefighters Volunteer Association of Nepal (FAN). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 September 2019. Besoek op 20 Desember 2009.
  13. ↑ Not enough for everyone Geargiveer 10 November 2021 op Wayback Machine deur Sonia Awale, Nepali Times, 25–31 Augustus 2017.
  14. ↑ Melamchi delayed by government extortion Geargiveer 22 Junie 2021 op Wayback Machine deur Bikash Thapa, Nepali Times, 28 Desember 2018.
  15. ↑ Lodge, Andrew (21 Maart 2014). "Has air pollution made Kathmandu unliveable?". The Guardian (in Engels (VK)). ISSN 0261-3077. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Desember 2017. Besoek op 4 April 2017.
  16. ↑ "Clearing the air in Kathmandu". International Institute for Environment and Development. 7 Junie 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 April 2017. Besoek op 4 April 2017.
  17. ↑ "You are being redirected..." thehimalayantimes.com. 24 Maart 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 April 2017. Besoek op 4 April 2017.
  18. ↑ "The dust bowl".
  19. ↑ "Kathmandu Valley: Dust bowl of pollution". 17 Februarie 2017.
  20. ↑ Shrestha, Nilima Thapa. "A green city is a smart city".
  21. ↑ "WHO Global Urban Ambient Air Pollution Database (update 2016)". World Health Organization (in Engels (VK)). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Maart 2017. Besoek op 4 April 2017.
  22. ↑ "Ambient (outdoor) air quality and health". World Health Organization. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Januarie 2016. Besoek op 5 Oktober 2020.
  23. ↑ "Ambient (outdoor) air quality and health". World Health Organization (in Engels (VK)). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Januarie 2016. Besoek op 4 April 2017.
  24. ↑ "Pollution". pollution.gov.np (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 April 2017. Besoek op 4 April 2017.
  25. ↑ "AirNow". airnow.gov. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 April 2017. Besoek op 4 April 2017.
  26. ↑ "National Population and Housing Census 2011 (Village Development Committee/Municipality)". Central Bureau of Statisitics. Government of Nepal, National Planning Commission, Central Bureau of Statistics. Besoek op 12 November 2021.
  27. ↑ "South Asia :: Nepal – the World Factbook – Central Intelligence Agency". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Desember 2018. Besoek op 19 Desember 2009.
  28. ↑ "Grid View: Table LANGUAGE – NepalMap". nepalmap.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Maart 2021. Besoek op 27 Februarie 2021.
  29. ↑ "Broadening the Nepali mind". Kathmandu post. Ekantipur. 2 Februarie 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Augustus 2017. Besoek op 21 Julie 2017.
  30. ↑ "Churches in Nepal". Across. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Mei 2010. Besoek op 20 Desember 2009.
  31. ↑ "Diplomacy in Action". US Department of State. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Augustus 2020. Besoek op 20 Desember 2009.
  32. ↑ "Science, research and technology in Nepal" (PDF). Bajracharya, Dayanand; Bhuju, Dinesh Raj; Pokhrel, Jiba Raj. UNESCO Kathmandu Office. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 17 Augustus 2018. Besoek op 13 November 2009.
  33. ↑ Shrestha pp. 91–96
  34. ↑ BP Highway handed over Geargiveer 1 Maart 2020 op Wayback Machine
  35. ↑ FAST TRACK ROAD PROJECT Geargiveer 30 Maart 2020 op Wayback Machine
  36. ↑ 36,0 36,1 [1], Geargiveer 28 September 2007 op Wayback Machine
  37. ↑ "Turkish Airlines – News – turkishairlines.com". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Augustus 2014.
  38. ↑ "Oman Air to Launch Kathmandu". Routesonline.com. 11 Februarie 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Desember 2018. Besoek op 21 Julie 2017.
  39. ↑ NAC’s last flight to Osaka on Feb 27 Geargiveer 1 Maart 2020 op Wayback Machine

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Katmandoe&oldid=2596761"