Gebruiker:Martinvl/Kongres van Wene: Verskil tussen weergawes
Nuwe blad |
(Geen verskil)
|
Wysiging soos op 20:09, 8 Junie 2021
Die Kongres van Wene was 'n byeenkoms vanaf November 1814 tot Junie 1815 van ambassadeurs uit verskeie Europese lande. Die doel van die kongres was om vrede in Europa te bevorder ná die oorloë van die Franse Rewolusie en van die Napoleonse tydperk (1789-1815). Die hoofoogmerke van die kongres was om die status quo in Europa te herstel soos in die voor-Napoleontiese era en alle tekens van die opkomende nasionalisme en liberalisme uit te wis.[1] Die voorsitter van die kongres was die buitelandse minister van Oostenryk, Klemens von Metternich.
1. Verenigde Koninkryk: Arthur Wellesley, 1ste hertog van Wellington
2. Portugal: Joaquim Lobo Silveira, 7de graaf van Oriola
3. Portugal: António de Saldanha da Gama, graaf van Porto Santo
4. Swede: Carl Löwenhielm, Count Carl Löwenhielm
5. Frankryk: Jean-Louis-Paul-François, 5de hertog van Noailles
6. Oostenryk: Klemens Wenzel, Prince von Metternich
7. Frankryk: André Dupin
8. Rusland: gount Karl Robert Nesselrode
9. Portugal: Pedro de Sousa Holstein, 1ste graf of Palmela
10. Verenigde Koninkryk: Robert Stewart, Viscount Castlereagh
11. Frankryk: Emmerich Joseph, hertog van Dalberg
12. Oostenryk: Baron Johann von Wessenberg
13. Rusland: Prins Andrey Kirillovich Razumovsky
14. Verenigde Koninkryk: Charles Stewart, 1ste baron Stewart
15. Spanje: Markies van Labrador
16. Verenigde Koninkryk: Richard Le Poer Trench, 2de graaf van Clancarty
17. Wacken (Recorder)
18. Oostenryk: Friedrich von Gentz (Kongres Sekretaris)
19. Pruise: Baron Wilhelm von Humboldt
20. Verenigde Koninkryk: William Cathcart, 1ste graaf Cathcart
21. Pruise: Prins Karl August von Hardenberg
22. Frankryk: Charles Maurice de Talleyrand-Périgord
23. Rusland: Graaf Gustav Ernst von Stackelberg
Ten eerstens is net die vier groot Europese lande verteenwoordig – die Verenigde Koninkryk, Pruise, Oostenryk en Rusland. Daarna is die herstelde Franse monargie deur Talleyrand ook verteenwoordig. Die vrede is deur hierdie vyf lande en ook, Spanje, Portugal en Swede bekragtig. Verskeie kleiner Europese lande is ook teenwoordig, maar hulle het nie die vrede onderteken nie.
Die belangrikste territoriale nedersettings van die verdrag was soos volg:[2]
- Die Heilige Romeinse Ryk (ontbind deur Napoleon in 1806) is deur die Duitse Bond vervang. Die Heilige Romeinse Ryk het 360 verskeie gebiede bevat maar die Duitse Bond slegs 38 gebiede. Die grootse lande in die nuwe Duitse Bond is Pruise, Oostenryk, Beiere en Hannover. (Destyds is die koning van Hanover ook koning van die Verenigde Koninkryk).
- Net die Duitssprekende gedeelte van die Oostenrykse Ryk is in die Duitse Bond – Hongarye, die Slawiese en die Italiaanse gedeelte van die ryk lê buite die Bond.
- Pole is deur Pruise en Rusland gedeel.
- Nederland en België word 'n enkele land met die Prins van Oranje as koning.
- Die Koninkryk van die twee Sisiliës is uit Napels en Sisilië gestig.
- Die Pouslike State is herstel.
- Die Switserse Konfederasie is as 'n neutrale land herstel.
- Noorweë en Swede is met mekaar verbonde in 'n enkele land.
- Die Britse beheer van Kaapkolonie en Ceylon en verskeie andere eilande is erken, maar Nederlands Oos-Indië keer terug na Nederland.
Die kongres het die slawehandel veroordeel en ook 'n protokol vir internasionale diplomasie ingestel.[2]
Verwysings
- ↑ Kennis, vol 8, 1980, bl. 1470, ISBN 0 7981 0830 4
- ↑ 2,0 2,1 (en) Palmer, AW, red. (1962). A Dictionary of Modern History 1789-1945. Penguin Reference Books. Vienna, Congress of.
Wense Kongres
Die Weense kongres het plaasgevind byna 23 jaar na die oorlog. Die laaste vyftien jaar was die tyd van Napoleon, maar op 6 April 1814 het Napoleon geabdikeer en is hy met 'n klein gevolg na die eiland Elba verban. Ingevolge die laaste bepaling van die Eerste Vredesooreenkoms van Parys (30 Mei 1814) moes die oorwinnaars - Pruise, Oostenryk, Rusland, Brittanje, Beiere en Wurtemberg- in Wenen 'n kongres hou om die betrekkinge in die hele Europa opnuut te reël.
Die hoofdoel van die kongres was om in Europa 'n magsewewig te skep wat moes verhinder dat een land die beheer oor die grootste deel van die vasteland kon kry, soos Frankryk dit onder Napoleon gedoen het. 'n Tweede les is ook uit die verlede geleer: die Duitse vorste wou die versplintering van Duitsland in talle klein staatjies - iets wat dinge vir Napoleon baie vergemaklik het - beëindig. Hulle wou 'n Duitse Bond stig waarin al die kleiner Duitse state saamgevat sou wees.
Die kongres
Op 18 September 1814 het die Kongres geopen. Frankryk, wat intussen 'n nuwe koning, t.w. Lodewyk XVIII uit die Huis van Bourbon, gekry het, is ook toegelaat om deel te neem en is deur die uitgeslape Talleyrand verteenwoordig. Hy het met groot sukses vir die belange van sy land geveg. Die man wat egter veral sy stempel op die Kongres afgedruk het, was die verteenwoordiger van Oostenryk, prins Metternich.
So belangrik was sy rol by die Kongres, en ook in die jare daarna tot 1848, dat die tyd dikwels “Metternich se Europa" genoem word. 'n Paar honderd diplomate, asook die vorste van Pruise, Rusland, Beiere en Wurtemberg, het na die Oostenrykse hoofstad gekom vir die Kongres. Selde in die geskiedenis van Europa het soveel vorste saam vergader. Die grootste probleem was om te besluit hoe die grense van die lande van Europa getrek moes word.
Talleyrand het goed die kuns verstaan om die meningsverskille van die oorwinnaars vir sy doel uit te buit, maar na die kortstondige terugkeer van Napoleon en Frankryk se finale nederlaag by Waterloo, het die Kongres 'n fermer houding teenoor Frankryk ingeneem. Die uiteinde was dat Frankryk se grense teruggeplaas is na die van 1790. Frankryk is ook omring met bufferstate wat Franse invalsplanne moes ontmoedig. So is België bv. van Oostenryk weggeneem en met die Verenigde Provinsies van Noord-Nederland verenig om Nederland sterker te maak. Lombardye en Venesië het na Oostenryk gegaan en Pruise is versterk deurdat 'n deel van die Rynland by sy gebied gevoeg is.
Die Weense Kongres het egter veel meer gedoen as om net nuwe grense te bepaal. Die groot moondhede het besef dat hulle Napoleon slegs deur samewerking verslaan bet. Voortgesette samewerking in vredestyd sou dus kon help om toekomstige oorloë te voorkom. Daarom is die Viervoudige Verbond tussen Oostenryk, Rusland, Pruise en Brittanje in die lewe geroep. Die oogmerk was dat verteenwoordigers van hierdie lande gereeld moes byeenkom om die probleme van Europa te bespreek en op te los.
Hierdie Verbond het egter nie veel kans op welslae gehad nie, omdat die belange van die verskillende Europese lande gedurig gebots het en hulle selde kon saamstem oor omstrede kwessies. Ook het die stigting van die Heilige Alliansie, wat veral deur Rusland gebruik is om sy belange te bevorder, die Viervoudige Verbond ondermyn, en teen 1823 was die Viervoudige Verbond prakties gesproke reeds dood. 'n Werklike magsbalans is dus nie in Wenen geskep nie.
Die deelnemers aan die Kongres het die belange van die vorstehuise verteenwoordig en nie die van die volkere nie. Dit is wel waar dat daar vir verskeie dekades na die Kongres geen groot Europese oorlog was nie, maar die kongresbesluite het toestande geskep wat later tot oorloë en opstande sou lei.
Frankryk
Die herstel van die Huis van Bourbon op die Franse troon was nie geslaag nie. Omdat hulle teruggekeer het met die steun van Frankryk se vyande, is hul naam aan die skande van die nederlaag gekoppel. Die Franse sou ook geen terugkeer na die absolute orde duld nie. Lodewyk XVIII het hiermee rekening gehou, maar sy broer en opvolger, Karel X, het die volk se wense verontagsaam.
ʼn Nuwe revolusie
In 1830 het die Franse weer in opstand gekom, en Karel X moes vlug. Hy is vervang deur Lodewyk Philippus, wie se regering net so onbevredigend was. In 1848 het nog ʼn revolusie uitgebreek wat gelei het tot die Tweede Republiek met Napoleon se neef Lodewyk Napoleon as president. Hy het in 1852 die Tweede Keiserryk uitgeroep.
Italië
Metternich het ltalië 'n “geografiese uitdrukking" genoem - en die land was inderdaad nie veel meer nie. Die Oostenrykers was in Lombardye en Venesië ingegrawe, terwyl die meeste ander Italiaanse state weinig meer as Oostenryksesatelliete was. Baie van die Italiaanse vorste, soos die van Napels en Sicilië, het alle vryheid onderdruk.
Oostenryk
Met Metternich aan die roer van sake, was in hierdie jare baie invloedryk. Dit was veral Metternich wat die Heilige Alliansie 'n instrument van onderdrukking gemaak het; Oostenryk met sy mengelmoes van volke binne een staat het die kragte van nasionalisme en liberalisme meer as enige ander staat gevrees.
In 1819 het Metternich die Karlsbad-Dekrete uitgevaardig, waardeur liberalisme in die hele Duitsland verdoem is; by die Kongres van Troppau (1820) is besluit om enige rebellie teen 'n wettige vors te onderdruk. Metternich het 'n netwerk van spioene opgebou en die hele Duitse Bond in ʼn soort “polisiestaat" verander. Sy onderdrukkende maatreëls in Duitsland en Italië was veral verantwoordelik vir die opstande van 1848.
Nederland
Die sewe provinsies van Noord-Nederland is met die suidelike deel (België) verenig. Nieteenstaande 'n goeie koning in die persoon van Willem I, was die vereniging van die Katolieke Belge met die Protestantse Nederlanders 'n mislukking. In 1831 het België van Nederland afgeskei en onafhanklik geword.
Brittanje
Brittanje is deur die Weense-Kongres as die leidende seemag erken. Van sy veroweringe in die Napoleontiese tyd kon Brittanje Malta, Helgoland, Ceylon, en die Kaap die Goeie Hoop behou. Nou het die tyd van die groot Britse koloniale uitbreidings begin.
Spanje
Spanje wat so heldhaftig teen Napoleon geveg het, het niks by die Weense Kongres gewen nie. Die Bourbon-koning Ferdinand VII het alle vryheidsidees in sy land bloedig onderdruk.
Pruise
Pruise het na die kongres nog steeds in die skaduwee van Oostenryk gestaan. Eers na 1860 het Pruise die onbetwiste leier van Duitsland geword. Intussen is die Pruisiese leër egter uitgebou tot die deeglike oorlogsmasjien wat Bismarck later sou gebruik om Duitsland te verenig. Ook het die stigting van die Zollverein (Tolverbond) onder Pruisiese leiding die state van Noord-Duitsland aan Pruise verbind, en die unifikasie van Duitsland help voorberei.
Switserland en Swede
Die Switserse konfederasie, wat deur Napoleon omvergewerp is, is herstel. Sedertdien is Switserland se grense nie weer verander nie. Swede moes Finland en Sweeds-Pommere afstaan, maar het beheer oor Noorweë verkry.
Rusland
By die Weense kongres het tsaar Alexander hom baie liberaal voorgedoen. Met verloop van jare het by sy onderdane egter al hoe meer onderdruk. Onder sy opvolger, Nicolaas I, was dit nog erger. Alexander het beloof om Pole sy onafhanklikheid te gee, maar in die praktyk was dit slegs 'n set om groot dele van die land onder Russiese beheer te kry.
Die Ottomaanse Ryk (Turkye)
Een van die groot probleme vir Rusland, en ook vir baie van die ander groot moondhede, was Turkye. Die verval van die Turkse Ryk was ooglopend. Griekeland was die eerste wat weggebreek het, en Brittanje het gevrees dat Rusland die verdere verval van die Turkse Ryk sou bevorder om sy invloed oor die nuwe onafhanklike state in die Balkangebied uit te brei.
Daarom het Rusland en Brittanje mekaar met die uiterste agterdog bejeën, en toe Rusland Moldawië en Walachye beset, was die vonk in die kruitvat. Die gevolg was die Krimoorlog van 1854-56.
Die Weense Kongres en ons geskiedenis
Soos België en talle ander gebiede in Europa, het die Kongresgangers in Wenen die Kaap aan vreemde oorheersers oorgedra - in die geval Brittanje. Baie Kaapse koloniste het nie genoeë geneem met die outokratiese Britse bestuur nie, en van die belangrikste gebeurtenisse in ons geskiedenis het daaruit voortgevloei.
Bronnelys
- KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 1, bl. 224, 225