Gereformeerde kerk Heidelberg
Die Gereformeerde kerk Heidelberg is ’n gemeente van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika op die dorp Heidelberg, Gauteng.
| Gereformeerde Kerk Heidelberg | ||
| ||
| Sluit in | Balfour Bergsig Driemanskop Greylingstad Grootvlei Jordaanpark Overkruin Rensburg | |
| Klassis | Verre Oos-Rand | |
| Huidige predikant(e) | Werner Brotherton | |
| Belydende lidmate | 280 | |
| Dooplidmate | 82 | |
| Adres | Pretoriusstraat 12 Heidelberg | |
| Geskiedenis | ||
| Stigtingsdatum | 31 Januarie 1890 | |
| Eerste predikant | P.S. Snyman 1891–1900 | |
Agtergrond
wysig
Die oorspronklike ontstaan van die Gereformeerde gemeente van Heidelberg dateer van omtrent 1860. In 1859 het ds. Dirk Postma, later professor van die Teologiese Skool Burgersdorp, die Gereformeerde kerk Rustenburg gestig en spoedig daarna ook Potchefstroom en Pretoria. Op sy deurreise van Potchefstroom na Pretoria is ’n klein gemeente in die wyk Kliprivier, Heidelberg, uit Potchefstroom en Pretoria gevorm. Van die eerste lidmate wat destyds tot dié gemeente behoort het, was A. du Preez, indertyd kommandant, en Christiaan Dreyer. In dié tyd het die gemeentetjie as wyk onder die gemeente Pretoria gekom. Vanuit Kliprivier het die wyk hom uitgebrei na Rodekoppen en Suikerbosrand en tot Heidelberg. Dié dele het toe lankal gesorteer onder die gemeente van Potchefstroom.
Stigting
wysigOudl. C.H. Janse van Vuuren en 10 manslidmate van die wyk Roodekoppen het op 15 Julie 1889 op 'n kerkraadsvergadering van Potchefstroom 'n versoek gerig om 'n gemeente op Heidelberg te stig. Op 'n kerkraadsvergadering van die gemeente Pretoria op 4 Oktober 1889 is 'n soortgelyke versoek gebring. Op die Algemene Vergadering op Lydenburg op 21 Oktober 1889 is die versoek goedgekeur om op Heidelberg 'n gemeente te stig. Die kommissie wat die Algemene Vergadering benoem het om die stigting waar te neem, het op 30 Januarie 1890 vergader en op 31 Januarie 1890 het die kommissie saam met die persone wat in die wyke waaruit die gemeente gestig is, kerkraadslede van Potchefstroom en Pretoria en 45 manslidmate vergader. Ds Petrus Postma van Pretoria het as voorsitter opgetree en hierdie stigtingsvergadering meegedeel wat die besluit van die Algemene Vergadering was, naamlik dat die kerkraadslede uit die gebiede van albei gemeentes eervolle ontslag ontvang het, dat die kommissie dit goedgevind het om die gemeente in vyf wyke te verdeel en dat vir elke wyk een ouderling en een diaken verkies sou word. So is die gemeente Heidelberg dan op 31 Januarie 1890 gestig.
Eerste kerk
wysigNet ná die stigting van die gemeente is besluit om 'n kerk te laat bou. Kollektelyste is in die gemeente rondgeneem om geld in te samel om die boukoste te dek. Op 26 April 1890 om tienuur die oggend het die hoeksteenlegging van die kerk plaasgevind deur pres. Paul Kruger van die Zuid-Afrikaansche Republiek. Die kerkgebou is presies drie maande later, op 26 Julie 1890, in gebruik geneem. (Volgens ’n ander bron het genl. Piet Joubert die hoeksteen op 25 April 1890 gelê en is dit op 25 Julie 1890 ingewy.)
Die eerste kerkie is blykbaar in 1899 vergroot of vervang, want 'n foto het behoue gebly waar ds. P.S. Snyman die hoeksteen van 'n kerk in Mei 1899 lê.
Vroeë leraars
wysigDie gemeente was vir eers ’n konsulentsgemeente en ds. Petrus Postma van Pretoria word die konsulent. Maar vanaf haar stigting het die gemeente dadelik in onderhandeling getree om saam met Middelburg en Bethal ’n predikant te beroep, wie se standplaas dan Heidelberg sou wees. Dié plan is met die goeie ooreenstemming van al drie gemeente uitgevoer en ds. P.S. Snyman, destyds predikant van Barkly-Oos, neem die beroep aan en word op 31 Julie 1891 op Heidelberg bevestig. Met groot ywer het dié leraar die gemeente bedien van 1891 tot Januarie 1900. Ook het hy veel gedoen ter bevordering en vir die vooruitgang van die Gereformeerde Kerk in die destydse Oos-Transvaal.
In die Driejarige Oorlog het ds. Snyman saam met sy gemeente uitgetrek om die stryd ter wille van hul vaderland aan te knoop. Hy het hulle steeds bedien met die Woord, hulle kragtig aangemoedig en ook as ’n dapper krygsman saam met hulle gestry. By Ladysmith het hy ernstig siek geword van die koors. Hierna het hy teruggekeer na sy huis op Heidelberg en is kort daarna hier oorlede op 17 Januarie 1900. Hy is diep betreur deur sy gemeente en op die hele Heidelberg waar almal hom liefgehad het.
Weens die oorlogsomstandighede was die gemeente Heidelberg toe geruime tyd vakant. Die twee beroep het geval op prop. W.J. de Klerk, wat op 5 September 1903 as herder en leraar van die gemeente bevestig is. Hierdie predikant kon nie lank hier arbei nie aangesien hy reeds in 1904 beroep is na Johannesburg. Aangesien dit vir die groot stadsgemeente baie nodig was om ’n vaste predikant te hê, het ds. De Klerk die beroep aangeneem en in Desember 1904 daarheen vertrek.
Daarna is ds. Petrus Postma, die stigter van die gemeente, vroeër van Pretoria en toe van Zeerust, beroep. Aangesien mense toe in Suid-Afrika ywerig was met CNO-skole en Heidelberg juis ’n goeie begin gemaak het met sy Volkskool, voel die predikant hom aangetrokke tot die beroep en kom hy in Januarie 1906 hierheen oor. In sy geseënde dienstyd op Heidelberg het ds. Postma aangenaam met ds. A.J. Louw van die plaaslike NG gemeente saamgewerk in die stigting van die verskillende onderwysinstellings, waarvoor Heidelberg beroemd geword het, en waarvan ds. A.J. Louw as die vader beskou kan word. Ook ds. J. van Belkum van die NH gemeente het hierin saamgewerk.
Ds. Postma moes, weens swak gesondheid, op 4 Oktober 1919 sy emeritaat aanvaar. Hy is onverwags oorlede, enkele ure ná die kerkraadsveragdering wat dit aan hom toestaan het.
Huidige kerk
wysigOp 'n kerkraadsvergadering op 14 April 1939 het 'n brief van die susters van die gemeente gedien waarin hulle die kerkraad meegedeel het dat hulle "in stilte" 'n boufonds vir 'n nuwe kerkgebou bymekaargemaak het en wat reeds £112 bedra het. Die kerkraad het die skenking aanvaar en besluit om 'n boufonds te stig. Bouwerk sou eers begin sodra die fonds toereikend is. Intussen het die Tweede Wêreldoorlog van September 1939 tot 1945 gewoed met sy gepaardgaande boubeperkings. Die nuwe kerk, ontwerp deur Pieter Dykstra, is gevolglik eers in 1950 gebou. Mev. (ds.) N.H. van der Walt het die hoeksteen op 9 Desember daardie jaar gelê.
Gemeentes uit Heidelberg ontstaan
wysigLeraars
wysig- Snyman, Philippus Stephanus, 1891-†1900-01-17
- De Klerk, Willem Johannes, 1903–1904
- Postma, Petrus, 1906–1919
- Rumpff, Derk, 1920–1922
- Van der Walt, Nicolaas Hendrik, 1925–1947 (in kombinasie)
- Du Plessis, dr. Sarel Jacobus, 1947–1953 (in kombinasie)
- Opperman, Johannes Marthinus, 1953–1956
- Snyman, Philippus Christoffel, 1957–1960
- Pelser, Petrus Jacobus, 1961–1967
- Lion-Cachet, dr. Francois Nicholas, 1967–1970
- Buys, Louis Johannes, 1970–1987
- Breed, Douw Gerbrand, 1987–1995
- Snyman, Sarel Daniël, 1995–2004
- Howell, Jacobus Hercules, 2004–2013
- Smit, Stephanus Johannes Marthinus Swanepoel, 2014–2023
- Brotherton, Werner, 21 Januarie 2024 – hede
Bronne
wysig- (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
- (af) Harris, C.T., Noëth, J.G., Sarkady, N.G., Schutte, F.M. en Van Tonder, J.M. 2010. Van seringboom tot kerkgebou: die argitektoniese erfenis van die Gereformeerde Kerke. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
Eksterne skakels
wysig- (af) Die gemeente vier sy 125-jarige bestaan[dooie skakel]. URL besoek op 10 Julie 2016.