Willem Lucas Steenkamp
Ds. Willem Lucas Steenkamp (11 Julie 1889 – Gobabis, Suidwes-Afrika, 15 Desember 1958) was ’n leraar in vier gemeentes van die NG Kerk, maar word veral onthou as predikant van die NG gemeente Namakwaland op Springbok in die Noord-Kaap, waar hy twee maal leraar was, die eerste keer as opvolger van sy neef dr. Willem Petrus Steenkamp. Hy het sy bediening wel in die noorde van die destydse Transvaal begin toe hy oor die dertig jaar oud was, maar vanaf sy tweede standplaas was al sy gemeentes in die latere sinode van Wes-en-Suid-Kaapland en binne die huidige provinsies Noord- en Wes-Kaap.
| Ds. Willem Lucas Steenkamp | |
| |
Ds. Steenkamp omstreeks 1950, toe hy die eerste predikant van die pas gestigte NG gemeente Klawer was.
| |
| Naam | Willem Lucas Steenkamp |
|---|---|
| Geboorte | 11 Julie 1889 Karos, distrik Gordonia |
| Sterfte | 15 Desember 1958 Gobabis, Suidwes-Afrika |
| Kerkverband | Nederduits Gereformeerd |
| Gemeente(s) | Waterberg (Nylstroom), Brandvlei, Namakwaland, Goudini, Rawsonville, Namakwaland, Klawer |
| Jare aktief | 1920-1957 |
| Kweekskool | Kweekskool, Stellenbosch |
Herkoms wysig
Ds. Steenkamp was 'n nasaat, in die sesde geslag, van die stamvader, Jan Harmsz Steenkamp, wat aan die begin van die 18de eeu vanuit Nieuwekerk in Nederland na Suid-Afrika gekom het en hom as boer op die plaas Slot van de Paarlberg gaan vestig. Hy was twee keer getroud (met Geesje Visser en later met Jannetjie van Eck) en is omstreeks 1744 oorlede.
Sy tiende kind (hy het 14 gehad), Lucas, (gebore 1729) en met name dié se oudste seun, Jan Harmse (gebore 1770) is die voorvader van ds. Steenkamp. Toe Jan Harmse Steenkamp in 1770 gebore is, was sy vader, Lucas, reeds in die Onder-Roggeveld. Jan Harmse self het waarskynlik in die distrik Clanwilliam geboer, maar het af en toe blykbaar tot in Calvinia se wêreld met sy vee getrek. Sy vierde seun, Daniel Tobias Nicolaas (gebore 1816), het hom later naby Calvinia gevestig, en eindelik getrek tot by die Grootrivier (Oranjerivier), waar hy in 1880 oorlede is.
Laasgenoemde se oudste seun, Johannes (of Jan) Hendrik Harmse (gebore 1843) vestig hom in die laat sewentigerjare van die 19de eeu op Karos aan die Oranjerivier, waarskynlik die eerste blankes wat hulle in hierdie geweste gevestig het. Uit sy huwelik met Gesie Christina van Wyk is 13 kinders gebore, van wie (ds.) Willem Lucas, gebore op 11 Julie 1889, die tiende was.
Eers op sestienjarige leeftyd het Willem Lucas se primêre onderwys op Upington begin; later is dit voortgesit op Robertson. Oplaas gaan hy na Stellenbosch vir sy opleiding as predikant. Op 12-jarige ouderdom al het hy “gepreek” as skaapwagter vir sy skape en bokke. Reeds as student op Stellenbosch tree hy op 30 November 1916 in die huwelik met Hester Susara Elizabeth Maree, 'n onderwyseres.
Eerste gemeente wysig
Toegelaat tot die bediening in 1919, hy was toe reeds oor die dertig, word ds. Steenkamp in Februarie 1920 beroep as tydelike hulpprediker van Waterberg in Transvaal, 'n gemeente "so groot soos die hele Vrystaat", soos hyself sê in sy nagelate dagboek. Hier is hy op 5 Junie van dieselfde jaar as volwaardige leraar georden. In hierdie besonder uitgestrekte gemeente, waar die latere premier van Suid-Afrika, adv. J.G. Strijdom, een van sy lidmate was, arbei hy sowat vier jaar met vrug, voordat hy 'n beroep na Brandvlei in Boesmanland aanneem.
Hier is hy op 9 Augustus 1924 bevestig. Die droogtes ten spyt geniet hy hier 'n wonderlike samewerking sodat hy by geleentheid binne drie weke £2 600 kon insamel vir 'n nuwe orrel. Ná 'n geseënde en gelukkige bediening in Boesmanland, in welke tyd hy meer as een beroep bedank, kry hy op sy verjaardag, 11 Julie 1928, 'n beroep na die gemeente Namakwaland, wat hy aanneem.
Eerste maal in Namakwaland wysig
Op Springbok is ds. Steenkamp op 29 September 1928 bevestig. In Namakwaland en sy omstreke doen ds. Steenkamp sy eintlike lewenswerk. Sy twee dienstermyne in Namakwaland (1928 tot '35; 1944 tot '50) en dié in die gemeente Klawer (1950-'57), die poort tot Namakwaland, omvat feitlik twee derdes van sy hele bediening.
Dít en veral die besondere oorgawe waarmee hy hier gedien het, besorg aan hom die erenaam van “Oom Willie Steenkamp van Namakwaland”. Die naam van ds. Willie Steenkamp, saam met dié van dr. Izak van Niekerk (medikus) en dr. A.D. Lückhoff, is die drietal wat tot die laaste dag toe met die geskiedenis van Namakwaland saamgeweef sal bly.
In die besonder uitgestrekte gemeente Namakwaland, waaruit later die gemeentes Kamieskroon (1938), Port Nolloth (1947), Vioolsdrif (1952), Simon van der Stel (1953) en Okiep (1960) sou afstig, het ds. Steenkamp 'n reusetaak verrig. Onder sy leiding word 'n groot skuld (£5 500) in 'n moeilike depressietyd gedelg. Sy kerklike baanbrekerswerk onder moeilike en soms lewensgevaarlike omstandighede op Vioolsdrif en veral Alexanderbaai en Port Nolloth, sou later lei tot die stigting van gemeentes daar. Voorts het hy 'n leidende aandeel geneem in die oorname deur die NG Kerk van die Rynse gemeentes in Namakwaland.
Na die gemeente Goudini wysig
Ds. Steenkamp is op 10 Oktober 1934 suksesvol na die gemeente Goudini beroep. Die eerste naweek van Februarie (1 tot 3 Februarie) is die nuwe leraar met feesvreugde in sy midde verwelkom. Op Vrydag 1 Februarie 1935 is die nuwe pastoriegesin op Wijzersdriftbrug ingewag deur sowat 80 motors en na die dorp geleide gedoen. By die "resepsie", bygewoon deur 'n groot aantal belangstellendes uit hierdie en omliggende gemeentes onder die pragtige eikebome voor die pastorie, wat die hitte van die somerson enigsins getemper het, het 'n koor van 200 skoolkinders hulle toegesing, en die konsulent, ds. 1. J. van N. Fourie van McGregor, hulle verwelkom.
Daarop het gevolg die gebruiklike toesprake afgewissel deur musieknommers en heerlike verversings. Saterdagmiddag het die susters 'n groot dinee aangebied waarby die besoekende predikante, kerkraadslede en hul gades, asook verteenwoordigers van openbare liggame en hul eggenotes, aangesit het. Die bevestigingsrede is die namiddag deur oud-leraar, ds. J.A. Malherbe, gevoer. Nie minder nie as 10 evangeliedienaars het die pas bevestigde ds. Steenkamp voor die kansel seen toegewens. Benewens ds. Malherbe en die konsulent. ds. Fourie, was daar di. A.R. Albertyn (Worcester). D.S. Botha (Greyton), A.D. Lückhoff (Armsorg-sekretaris), F.M. Smit (Dealesville), asook die volgende sendingleraars: pastore Meyer en Söhnge, en eerww. P. J. Conradie (Goudini) Bekker en J. N. van Zijl ( Komaggas).
Die Sondagmôre het ds. Steenkamp sy intrede gedoen met 'n weldeurdagte rede, met 1 Korintiërs 14:3 as teks: Hy wat in U taal spreek, stig homself, maar hy wat profeteer (d.w.s. uitlê) stig die gemeente.
Sy arbeid op Rawsonville wysig
Die verskuiwing na dié Bolandse gemeente, waar die omstandighede hemelsbreed van dié van Namakwaland verskil, het van ds. Steenkamp 'n groot aanpassing geverg. Die oppervlakte van Goudini was aansienlik kleiner as die van sy vorige drie gemeentes, maar juis dit het ds. Steenkamp in staat gestel om in sy nege jaar en sowat ses maande hier des te meer intensief te werk. Sy bediening hier staan dan ook in die teken van besondere bedrywigheid. van die hoogtepunte was die restourasie van die kerkgebou (1937); die aanskaf van 'n nuwe pyporrel (1939); die bou van 'n kerksaal (1939); die instelling van die kinderdankoffer, omstreeks 1938; sy besondere belangstelling in die jeug en met name die Sondagskool; en sy taktvolle en wyse leiding ten aansien van die plaaslike sending, meer bepaald die netelige situasie rondom die bedanking van die plaaslike sendeling en die beroep van een in sy plek (1935).
Ds. Steenkamp het in Goudini ook "Familie-sondag" ingestel het (1937) en was die eerste wat die kerkraadsnotule (dié van 11 Februarie) 1935 in Afrikaans opstel het. Ds. Steenkamp het nietemin ook soms moeilike en spanningsvolle tye hier deurleef en deurworstel het. Dit hou verband met bogenoemde moeilikhede in die plaaslike sendinggemeente, en veral die spanninge en politieke verdeeldheid tydens die Tweede Wêreldoorlog (1939 tot '45).
Boonop was daar persoonlike sorge. Hy het by geleentheid in sy dagboek geskryf: "Baie, baie donker dae, slapelose nagte, kommervolle weke en maande is my deel. Om beproewing en moeilikhede met ander te deel, maak dit lig, dog die eensame smart waar niemand van weet nie, is soms so swaar. Ek bid om genade om te volhard tot die einde toe, want onder dit alles is die genade van God oorvloedig".
Sy biograaf, W.F. Loots, het na sy "bittersoet" jare in die Boland verwys, want by die bitter was daar ook soet: Die genade van God was genoeg, en die blyke van waardering vanweë kerkraad en gemeente het nie uitgebly nie. Daarvan getuig die kerkraadslede meer dan eens.
Terug na Namakwaland wysig
In 1943 het ds. Steenkamp 'n beroep na 'n dogter van sy ou gemeente, Waterberg-Noord, tot groot vreugde van Goudini bedank, en op Sondag 1 Augustus het ds. Steenkamp hom met 'n boodskap uit Jes. 40:31 opnuut aan die gemeente verbind. Maar die volgende jaar sou die wee tussen herder en leraar tog skei. Ten einde te gaan help met die geestelike bearbeiding van die Afrikaners in Noord-Rhodesië, verleen die Kerkraad in Januarie 1944 groot verlof aan ds. Steenkamp. In daardie tyd sou ds. E.G. Malherbe (emeritus) van Villiersdorp, 'n broer van oud-leraar, wyle ds. J.A. Malherbe van Goudini, op Rawsonville waarneem.
Terwyl ds. Steenkamp nog in Rhodesië vertoef, ontvang hy 'n beroep na sy oud-gemeente Namakwaland. Hierdie keer was die roepstem van sy geliefde Namakwaland vir hom te sterk, en die naweek 1 tot 2 September 1944 het hy afskeid van Goudini geneem. Die voorafgaande naweek het ds. Steenkamp nog vir oulaas die Nagmaal bedien, kerkraadslede en nuwe lidmate bevestig. Op Saterdagmôre 2 September verleen die konsulent, ds. J.H. Roos van Wolseley, in aanwesigheid van die Kerkraad en 'n "groot aantal" gemeentelede, demissie aan hom. Sy afskeidswoord aan die Kerkraad: Geliefdes laat ons mekaar liefhê (1 Joh. 4:7) was so tekenend van sy persoon en bediening. "Dit was aandoenlike oomblikke toe hy sy Kerkraad groet," staan in die kerkraadsnotule by daardie roerende en intieme plegtigheid.
By geleentheid van die afskeidsgeselligheid die namiddag in 'n stampvol kerksaal, pragtig versier met lenteblomme, is in die verskillende toesprake gewag gemaak van sy "geseënde bediening, bekwame leiding, minsaamheid, waardigheid, godsvrug, strenge onpartydigheid, sendingywer en organisasietalent".
Sondagoggend het hy sy afskeidsrede uitgespreek oor Die oog gevestig op Jesus (Hebr. 12:2). "Wie kan die stemming beskrywe . . . oomblikke so heilig. Die band wat leraar en gemeente 9,5 jaar aan mekaar gebind het, word met trane losgeskeur".
Na Klawer, sy laaste gemeente wysig
Ná 'n vrugbare tweede dienstermyn van ses jaar in Namakwaland, in welke tyd die gemeente Port Nolloth onder sy leiding gestig is, word hy op 21 Oktober 1950 predikant van die nuutgestigte gemeente Klawer, waar hy op 1 Desember 1957 sy emeritaat aanvaar het.
Terwyl hy op besoek in Suidwes-Afrika was, sterf hy onverwags op Gobabis op 15 Desember 1958, in sy 70ste lewensjaar, 'n dag voordat hy die rede by die Geloftefees sou lewer. Sy weduwee is op 26 Junie 1965 oorlede.
Waardering wysig
As predikant het hy deur sy minsame en innemende geaardheid, opregte belang-stelling in mense, taktvolle optrede, getroue pastorale arbeid, besondere belangstelling in die sending, die onderwys en die jeug, diep spore in sy gemeentes getrap, skryf ds. A.P. Smit. In kinderpreke het hy byvoorbeeld uitgemunt. Maar sy invloed het ook wyer uitgekring. So byvoorbeeld was hy jare lank lid van die Sinodale Kakamaskommissie, en met die groot Van Riebeeck-fees van 1952, die Derde Eeufees van die volksplanting, het die welverdiende eer hom te beurt geval om deur die Uniale Poskoetskommissie as ritmeester aangewys te word om die poskoets op sy 800 km lange rit van Goodhouse na Kaapstad te vergesel.
Naas die uitbreiding van Gods koninkryk en die belange van die onderwys en die kind, het die heil van sy minderbevoorregte volksgenote hom na aan die hart gelê. Soos byna al sy broers en susters, was hy ook baie lief vir musiek, veral klassieke werke. Nie alleen kon hy baie mooi tenoor sing nie, maar ook die harp en die klavier kon hy op gehoor bespeel, en het selfs met buitedienste die gemeentesang op die klein huisorreltjie begelei.
Uit sy huwelik is vyf kinders gebore, naamlik twee dogters, Monica (later getroud met ds. G.S.J. Möller, in 'n stadium redakteur van die Kerkbode en skriba van die Algemene Sinode en van die Kaapse Sinode), en Stella, later mev. S.G. Oosthuizen, en drie seuns: Willem, Leroi en Leon. Laasgenoemde het as Leon Maree Steenkamp sy vader se voetspore in die bediening gevolg. Twee van sy broer se seuns het ook die bediening as lewensroeping gekies, te wete Johannes Hendrik (oorlede 20 Augustus 1977) en Johannes Andries Jacobus Steenkamp (oorlede 26 Februarie 1972), in lewe onderskeidelik moderator van die Nederduitse Gereformeerde Sinode in Suidwes-Afrika en die Nederduitse Gereformeerde Sendingsinode.
Eksterne skakels wysig
- (en) Besonderhede van 'n lewenskets oor ds. Steenkamp op Worldcat.org. URL besoek op 1 Oktober 2013.
- (en) Besonderhede oor sy lewenskets op Google Books. URL besoek op 15 Januarie 2015.
- (en) Ds. Steenkamp se grafsteen in die begraafplaas op Springbok, soos te sien in die aanlyn grafsteenversameling van die Genealogiese Genootskap van Suid-Afrika. URL besoek op 17 Februarie 2015.
Bronne wysig
- (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.
- (af) Smit, ds. A.P. Smit. 1979. Genade genoeg vir Goudini. Geskiedenis van die Nederduitse Gereformeerde Gemeente Goudini 1879 - 1979. Rawsonville: NG Kerkraad.