Wikipedia

Grootvorstedom Moskou

Die Grootvorstedom Moskou (Russies: Великое княжество Московское, Welikoje knjazjhestwo Moskofskoje),[1] of bloot Moskowië (van die Latynse Moscovia),[2] was 'n vorstedom, of prinsdom, van Kiëf-Roes tydens die laat Middeleeue. Dit was om Moskou gesentreer en was in die vroeë moderne tydperk die voorloperstaat van die Tsaredom Rusland. Dit is regeer deur die Rjoerik-dinastie, wat sedert Kiëf-Roes se stigting die heersers was.

Великое княжество Московское
Welikoje knjazjestwo Moskofskoje
Prinsdom van Moskou
←
1283 – 1547 →
Vlag Wapenskild
Vlag Wapen
Ligging of Moskowië
Ligging of Moskowië
Territoriale ontwikkeling tussen 1390 en 1530
Hoofstad Moskou
Taal/Tale Oudslawies
Godsdiens Russies-Ortodokse Kerk
Regering Monargie
Historiese tydperk Nuwe Tyd
 - Stigting 1283
 - Stigting van die Tsaredom Rusland 22 Oktober 1547
Geldeenheid Russiese roebel

Die staat het ontstaan in 1263, toe die prins van Wladimir-Soezdal, Aleksander Nefski die grootvorstedom gstig het as erfdeel vir sy seun Daniël I. Moskowië was aanvanklik 'n vasalstaat van die Goue Horde wat heffings aan die khans betaal het en troepe verskaf het vir hulle oorloë.

Moskou het sy moederstaat Wladimir-Soezdal teen die 1320's oorskadu en later verskeie bure geannekseer, insluitende die Republiek Nowgorod in 1478 en die Vorstedom Twer in 1485. Dit het tot 1480 'n vasalstaat van die Goue Horde gebly totdat dit die horde verslaan het, hoewel daar gereeld opstande en verskeie geslaagde veldtogte teen die Mongole was. Een daarvan is 'n opstand wat deur Dmitri Donskoi gelei is teen die destydse leier van die Goue Horde, Mamai, in die Slag van Koelikowo in 1380.[3]

Iwan III het die staat in die 43 jaar van sy bewind verder gekonsolideer en veldtogte gevoer teen sy grootste oorblywende teenstander, die Groothertogdom Litaue. Teen 1503 het hy sy ryk verdriedubbel. Iwan se opvolger, Wasili III, het ook militêre suksesse behaal en Smolensk in 1512 van Litaue afgeneem; hy het Moskou se grense tot by die Dnjepr verskuif. Wasili se seun, Iwan IV (later bekend as "Iwan die Verskriklike") is in 1547 gekroon en het die titel "tsaar" aangeneem. Hy het ook die Tsaredom Rusland (Царство Русcкое, Tsarstwo Roesskoje) gestig.

Naam

wysig
 
Die seël van Semjon I (1340's) lui: "Die seël van die grootvors Simjon van die hele Rusland".
 
Die seël van Iwan III (1490's) lui: "Ioan (Iwan), deur God se genade die soewerein van die hele Rusand en die grootvors".

Moskou was in dié tyd ook bekend as die Groot-Hertogdom Moskou.[nota 1][4][5] Die Afrikaanse name "Moskou" en "Moskowië" vir die stad, vorstedom en rivier kom van die postklassieke Latyn Moscovia (vergelyk die Russiese Moskowija) en van die Oudslawiese Московь, Moskovĭ.[6][7] In Latyn is histories ook na die vorstedom verwys as Ruthenia Alba.[8]

Nes die geval was met baie Middeleeuse state, het die land nie 'n "amptelike" naam gehad nie, maar net amptelike titels vir sy heersers. Die "prins (knjaz) van Moskou" (Московский князь, Moskofski knjaz) en "soewerein van Moskou" (Московский государь, Moskofski gosoedar) was algemene kort titels. Ná die vereniging met die Hertogdom Wladimir in die middel 14de eeu het die vorste van Moskou hulleself soms die "hertog van Wladimir en Moskou" genoem, want Wladimir was baie ouer en prestigeryker as Moskou, hoewel die vors se hooftuiste altyd in Moskou was.

In wedywering met ander vorstedomme (veral Twer) het Moskouse vorste hulleself "grootvorste" of "groothertoë' genoem, wat op 'n hoër rang as dié van ander Russiese vorste gedui het. Tydens die latere uitbreiding van Moskou het die volle titel soms baie lank geword.[nota 2][9] In gewone dokumente en op seëls is korter titels egter gebruik: die "(groot)vors van Moskou", "soewerein van Moskou", "groothertog van die hele Rusland" (letterlik "grootprins van die Hele Rusland") of eenvoudig die "grootvors" of "grootsoewerein". Die Goue Horde het Iwan Kalita aangestel as heerser oor die "hele Rusland" en Simjon I het die titel "grootvors van die hele Rusland" aangeneem.[10]

Ondanks feodalisme is die kollektiewe naam van die Oos-Slawiërs se landstreek, "Roes", nooit vergeet nie,[11] hoewel dit toe 'n kulturele en geografiese term eeder as 'n politieke term geword het, want daar was geen enkele politieke entiteit in die streek nie. Sedert die 14de eeu het verskeie Moskouse vorste "van die hele Roes" (всея Руси, fsjeja Roesi) by hulle titels gevoeg, volgens die titel van die Russiese metropoliete, die "Metropoliet van die hele Roes".[12] Dmitri Sjemjaka (oorlede 1453) was die eerste Moskouse vors wat geld laat munt het met die titel "soewerein van die hele Roes".

Sulke titels het teenstand en die gramskap ontlok van sy belangrikste teenstander, die Groothertogdom Litaue, wat oor 'n groot deel van die (westelike) deel van die land van antieke Roes regeer het en sy oostelike buurman aanspraak daarop en selfs die gebruik van die naam ontsê het.[11][12] Onder Pools-Litause invloed het Wes-Europa die land "Moskowië" begin noem.[11] Die eerste keer dat die naam in 'n Italiaanse dokument verskyn het, was in 1500.[11] Moskowië was aanvanklik die gelatiniseerde naam van die stad Moskou en nie van die staat nie.[11] Later het dit egter sy wyer betekenis gekry en is dit saam met die ouer naam, Rusland, gebruik tot aan die begin van die 18de eeu. Dit word steeds in historiese verband gebruik.

Iwan III het aanspraak gemaak op die titel "soewerein en grootvors van die hele Rusland (государь и великий князь всея Руси, gosoedar i weliki knjaz fsjeja Roesi). Teen die tyd van sy troue met Sofia Palaiologina, die niggie van Konstantyn XI Palaiologos, die laaste Bisantynse keiser, het hy aanspraak daarop gemaak dat Moskowië die opvolgerstaat van die Romeinse Ryk en die "Derde Rome" was.

Ontstaan

wysig

Toe die Mongoolse Ryk Kiëf-Roes in die 13de eeu binneval, was Moskou nog 'n klein dorpie in die vorstedom Wladimir-Soezdal.[13] Hoewel die Mongole Moskou in 1238 afgebrand en in 1293 geplunder het, het die buitepos se afgeleë, beboste ligging 'n mate van veiligheid teen Mongoolse aanvalle en besetting gebied, terwyl 'n paar riviere toegang tot die Oos- en Swartsee en tot die Kaukasusstreek gebied het.[14] Moskowiete, Soezdallers en ander inwoners van die vorstedom Roes kon hulle Slawiese, heidense en Ortodokse tradisies behou vir die grootste deel van die Mongoolse, of Tataarse, Juk.

 
Die Moskouse Kremlin onder prins Iwan Kalita (vroeë 14de eeu), deur Apollinari Wasnetsof.

Belangriker vir die ontwikkeling van die staat Moskou was egter die heerskappy van 'n paar prinse wat sy grense uitgebrei en die klein vorstedom in die grootste Europese staat van die 16de eeu ontwikkel het.[15] Die eerste heerser van die vortstedom Moskou, Daniël (oorlede 1303), was die jongste seun van Aleksander Nefski van Wladimir-Soezdal. Hy het begin om sy prinsdom uit te brei deur Kolomna oor te neem. Sy seun, Joeri (bewind 1303-1325), het die hele bekken van die Moskwarivier beheer en dit weswaarts uitgebrei. Hy het toe 'n bondgenootskap gesluit met die opperheerser van Roes, Ozbeg Khan van die Goue Horde, en met die khan se suster getrou. Die khan het Joeri toegelaat om die titel grootvors van Wladimir-Soezdal aan te neem. Dit het hom in staat gestel om in te meng in die sake van die Republiek Nowgorod in die noordweste.

Teen die vroeë 14de eeu het Moskou sy posisie verbeter teenoor ander dorpe in sy moederstaat, Wladimir-Soezdal, en teen die 1320's was dit die invloedrykste stad, grootliks danksy besluite wat die Mongoolse khan geneem het. Daarbenewens het die metropoliet van Roes sy basis ook na Moskou verskuif.[13]

Joeri se opvolger, Iwan I (bewind 1325-1340) het die titel grootvors behou deur nou met die Mongole saam te werk en deur heffings van ander Roes-vorstedomme namens hulle in te samel. Dié goeie betrekkinge het Iwan in staat gestel om oorheersing in die streek te verkry, veral oor Moskou se belangrikste teenstander, Twer in die noorde, wat in 1327 teen die horde gerebelleer het. Die opstand is onderdruk deur die gesamentlike magte van Soezdal, Moskou en die Tatare.[16]

Iwan was na bewering die rykste man in Roes, soos wat sy bynaam, "Kalita" (letterlik "Geldsak"), getuig.[17] Hy het sy skatte gebruik om grond in ander prinsdomme te koop en om klipkerke in die Moskouse Kremlin te laat bou. In 1325 het die Ortodokse metropoliet Pieter (oorlede 1326) sy woning van Kiëf na Wladimir en daarna na Moskou verskuif, en dit het die aansien van die nuwe prinsdom verder verhoog.[18]

Dmitri Donskoi

wysig
 
Dmitri Donskoi in die Slag van Koelikowo.

Iwan se opvolgers het Roes se grondgebiede bly inpalm om die bevolking en rykdom onder hulle bewind te vergroot. In die proses het hulle belange al hoe meer gebots met die uitbreidende Groothertogdom Litaue, wat hoofsaaklik Oos-Slawiese en Ortodokse inwoners gehad het. Groothertog Algirdas van Litaue het 'n verbondskap met Twer gesluit deur middel van 'n huwelik, en het drie veldtogte teen Moskou gevoer (1368, 1370 en 1372). Hy kon dit egter nie inneem nie. Die grootste onenigheid tussen Moskou en Vilnius was die groot stad Smolensk.

In die 1350's is die land en die koningsgesin deur die Swart Dood getref. Dmitri Iwanowitsj was nege toe sy ouers sterf en die titel grootvors in die hande van sy verlangse familielid Dmitri van Soezdal beland. Omring deur Litauers en Moslemse nomades, het Dmitri Donskoi noue bande gekweek met die Ortodokse kerk van Roes, wat 'n oplewing in invloed beleef het danksy die monastiese hervormings van sint Sergius van Radonezj.

Dmitri is deur die metropoliet Alexius opgevoed. Hy het gefigureer as 'n kampvegter van ortodoksie en dit reggekry om die strydende prinsdomme van Roes te verenig in sy stryd teen die Goue Horde. Hy het die khan se gesag uitgedaag en sy bevelvoerder Mamai in die epiese Slag van Koelikowo (1380) verslaan. Die oorwinning het egter geen korttermynvoordele ingehou nie. Tochtamisj Khan het Moskou in 1382 verwoes in die hoop om sy gesag oor sy vasal die grootvors en sy eie leierskap te herstel; hy het 24 000 mense vermoor.

Dmitri het nogtans 'n nasionale held geword. Die sukses van die slag het die inwoners van Roes opnuut laat glo in hulle vermoë om die Tataarse juk af te skud en weer 'n vrye volk te word. In 1389 het hy die troon aan sy seun Wasili I nagelaat sonder om die khan se goedkeuring te kry.

Wasili I en Wasili II

wysig
 
Andrei Roebljof se beroemde ikoon van die Drie-eenheid.

Wasili I (1389-1425) het die beleid van sy vader voortgesit. Nadat die horde deur Tamerlane aangeval is, het hy nie meer heffings aan die khan betaal nie, maar moes noodgedwonge 'n meer versoenende beleid volg ná Edigu van die horde se inval in Moskou in 1408.

Wasili was getroud met die enigste dogter van groothertog Vytautas van Litaue en het probeer om openlike konflik met sy magtige skoonpa te vermy, selfs nadat laasgenoemde Smolensk geannekseer het. Die vreedsame jare van sy lang bewind is gekenmerk deur die volgehoue uitbreiding na die ooste (die anneksasie van Nizjni Nowgorod en Soezdal, 1392) en na die noorde (Wologda, Weliki Oestjoeg en Groot Perm, 1398). Nizjni Nowgorod was 'n geskenk van die khan van die Goue Horde omdat Moskou hom teen 'n teenstander gehelp het.[19]

Die hervormings van sint Sergius het 'n kulturele herlewing veroorsaak, soos uitgebeeld deur die ikone en fresko's van die monnik Andrei Roebljof. Honderde kloosters is deur dissipels van sint Sergius gestig op verafgeleë en onherbergsame terreine, insluitende Solofki. Benewens hulle kulturele funksie, was dié kloosters groot grondeienaars wat die ekonomie van 'n streek kon beheer. Hulle het inderwaarheid gedien as buiteposte van Moskou se invloed in die naburige prinsdomme en republieke. Nog 'n voordeel wat tot Moskou se uitbreiding gelei het, was dat elke vors deur sy seun opgevolg is, terwyl hulle teenstanders deur dinastiese wedywering gekenmerk is en in nog kleiner staatsbestelle versplinter het. Die enigste laterale tak van die Huis van Moskou, wat deur Wladimir van Serpoechof en sy afstammelinge verteenwoordig is, was stewig in Moskou geanker.

Die situasie het verander met die troonbestyging van Wasili I se opvolger, Wasili II (bewind 1425-'62). Kort voor lank het sy oom, Joeri van Zwenigorod, begin aanspraak maak op die troon. 'n Bitter familiekonflik het ontstaan wat die land deur die hele bewind geskud het. Ná Joeri se dood in 1432 is sy aanspraak hervat deur sy seuns, Wasili Kosoi en Dmitri Sjemjaka, wat die Groot Feodale Oorlog tot in die 1450's gevoer het. Hoewel hy verskeie kere uit Moskou verban, gevange geneem en sy oë in 1446 uitgesteek is, het Wasili II eindelik oor sy vyande geseëvier en die troon aan sy seun nagelaat.

Op Wasili se aandrang is 'n plaaslike biskop, Jona, verkies tot metropoliet van Moskou en dit was gelykstaande aan 'n onafhanklikheidsverklaring deur die Russies-Ortodokse Kerk van die patriarg van Konstantonopel (1448).

Iwan III

wysig
 
Die Slag van die Oegrarivier, 1480.

Buitelandse uitbreiding van die grootvorstedom in die 14de en 15de eeu het gepaardgegaan met interne konsolidasie. Teen die 15de eeu het die heersers van Moskou die hele Roes-gebied as hulle kollektiewe eiendom beskou. Verskeie semi-onafhanklike prinse van die Huis van Rjoerik het nog aanspraak op sekere gebiede gemaak, maar Iwan III (die Grote; bewind 1462-1505) het die minder belangrike prinse gedwing om die grootvors van Moskou en sy afstammelinge as die onbetwiste heersers te erken, met beheer oor militêre, regs- en buitelandse sake.

Moskou het teen 1480 volle soewereiniteit oor 'n aansienlike deel van die etniese Roes-gebiede gehad toe die heerskappy van die Tataarse Goue Horde amptelik tot 'n einde gekom het ná hulle nederlaag in die Slag van die Oegrarivier. Teen die begin van die 16de eeu was feitlik al dié stadstate verenig, insluitende die Republiek Nowgorod (in 1478 geannekseer) en die Grootvorstedom Twer (in 1485 geannekseer). Deur erflating het Iwan die belangrike Prinsdom Rjazan beheer, en die prinse van Rostof en Jaroslawl het hulle aan hom onderwerp. Die noordwestelike stad Pskof, wat ook omringende grond beheer het, was in dié stadium nog onafhanklik, maar Iwan se seun, Wasili III (bewind 1505-'33), het dit later verower.

Nadat hy die kern van Rusland onder sy bewind verenig het, was Iwan die eerste heerser van Moskou wat die titels "tsaar"[20] en "heerser van die hele Roes" aangeneem het.[14] Hy het met sy magtige noordwestelike teenstander, die Groothertogdom Litaue, meegeding vir beheer oor 'n paar van die semi-onafhanklike voormalige prinsdomme van Kiëf-Roes in die bekkens van die Dnjepr- en die Donetsrivier. Deur die oorloop van sommige prinse, grensgevegte en die lang oorlog met Litaue wat eers in 1503 geëindig het, kon Iwan weswaarts uitbrei en die grootte van die staat Moskou verdriedubbel.

Die heerskappy van die tsaars het amptelik met Iwan die Verskriklike begin. Hy was die eerste heerser wat as tsaar van Rusland gekroon is. Dit het egter in die praktyk met Iwan III begin, wat die sentralisasie van die staat voltooi het (in wat tradisioneel bekend is as "die versameling van die Russiese grondgebiede").

Moskouse hof

wysig

Die hof van die Moskouse prinse het seremonies en gebruike wat van Kiëf-Roes geërf is, gekombineer met dié wat van die Bisantynse Ryk en Goue Horde ingevoer is. Sommige tradisionele ampte is stelselmatig afgestel om die mag in die hande van die regerende prins te konsolideer. 'n Nuwe, ingewikkelde stelsel van senioriteit, of mestnitsjesteo, het die range en funksies van die adel bepaal. Die hoogste vlak van erfadellikes was die bojare. Hulle het in drie kategorieë geval:

  • Rjoerik-prinse van Soezdal, Rostof, Jaroslawl en ander dorpe aan die Okarivier wat in Moskou gewoon het nadat hulle erfprinsdomme deur die Grootvorstedom Moskou ingelyf is (byvoorbeeld die families Sjoeiski, Worotinski, Repnin en Romodanofski);
  • Buitelandse prinse van Litaue en die Goue Horde wat daarop aanspraak gemaak het dat hulle óf van die Litause groothertog Gediminas afstam (soos die families Belski, Mstislafski, Galitzine en Troebetskoi) óf van Djengis Khan;
  • Antieke families van die Moskouse adel wat gedien het onder grootvorste van die 14de eeu (soos die Romanofs, Godoenofs en Sjeremetefs).

Rjoerik- en Gediminas-bojare, wie se vaders en oupas onafhanklike prinse was, het gevoel hulle is op gelyke voet met die grootvors. In tye van dinastiese probleme, soos die jare toe Iwan IV minderjarig was, het die bojare 'n interne mag gevorm wat 'n permanente bedreiging vir die troon ingehou het. 'n Vroeë vorm van die monarg se konflik met die bojare was die opritsjnina-beleid van Iwan die Verskriklike.

Tydens sulke konflikte het Iwan, Boris Godoenof en sommige latere monarge gevoel dit was nodig om 'n teenwig vir die bojare te skep deur 'n nuwe soort adel daar te stel wat geskoei is op persoonlike lojaliteit aan die tsaar en getroue diens, eerder as deur erflating. Later is dié nuwe adellikes die dworjanstwo (дворянство) genoem. Die naam kom van die Russiese dwor (двор), "hof".

Betrekkinge met die horde

wysig
 
Die Katedraal van die Mariahemelvaart in die Moskouse Kremlin, wat deur Iwan III laat bou is en waar Russiese monarge tussen 1547 en 1896 gekroon is.

Die betrekkinge tussen die Moskouse vorstedom en die Goue Horde was gemeng.[21] In die eerste twee dekades van die 13de eeu het Moskou die steun gewerf van een van die mededingende Mongoolse staatsmanne, Nogai, teen die prinsdomme wat geneig het om die horde te steun. Ná die herstel van die eenheid in die Goue Horde vroeg in die 14de eeu het dit tot in 1317 oor die algemeen die steun van die khans geniet, maar dit in 1322-'27 verloor.[21]

In die volgende 30 jaar, toe die betrekkinge tussen die twee state verbeter het, het Moskou aansienlike ekonomiese en politieke potensiaal ontwikkel. Pogings om die grootvorste van Wladimir van hulle status te beroof was onsuksesvol nadat die khanaat in onderlinge oorloë betrokke geraak het. Hulle het bewys hulle is magteloos tydens die bewind van 'n taamlik magtige khan soos Mamai. Die latere khan Tochtamisj het geen ander keuse gehad as om die opperheerskappy van Moskou oor Noord- en Oos-Russiese grondgebiede te erken nie.[21]

Die tradisionele Mongoolse beginsel om groot konsentrasies van mag in kleiner eenhede op te breek het misluk en die volgende tydperk is gekenmerk deur 'n gebrek aan steun deur die horde.[21] Hoewel Moskou die khans gedurende die beginjare van die Tataarse Juk erken het as die wettige gesag, ondanks sekere dade van weerstand en ongehoorsaamheid, het dit geweier om hulle opperheerskappy te erken in die jare 1374-'80, 1396-1411, 1414-'16 en 1417-'19, al het die horde al hoe sterker geword.[22] Die mag van die horde oor Moskou was grootliks beperk gedurende die bewind van Dmitri Donskoi, wat erkenning gekry het dat die Grootvorstedom Wladimir 'n erfbesitting van die Moskouse prinse was: Hoewel die horde heffings van die land gekry het, kon dit nie meer 'n ernstige invloed hê op die interne struktuur van Noord-Russiese grondgebiede nie.[23]

In die jare van Wasili II en Iwan III het die Grootvorstedom die idee van 'n tsaredom van die verslane Bisantynse Ryk gekry, en dit was onversoenbaar met die erkenning van die khans se opperheerskappy. Moskou het begin om sy onafhanklikheid te verklaar in diplomatieke betrekkinge met ander lande.[24] Dié proses was voltooi met die bewind van Iwan III.[22]

Kultuur

wysig
 
Reis per slee in die 16de eeu in Moskowië.

Die Grootvorstedom Moskou is kultureel deur Slawiese en Bisantynse kultuurelemete beïnvloed.[25] Die bonatuurlike was in Moskowië 'n basiese deel van die alledaagse lewe.[26]

Slotsom

wysig

Die ontwikkeling van die moderne Rusland kan teruggespoor word van Kiëf-Roes, deur Wladimir-Soezdal en die Grootvorstedom Moskou tot by die Tsaredom Rusland en daarna die Russiese Ryk.[27] Die Moskouse vorstedom het mense en rykdom na die noordoostelike deel van Kiëf-Roes gelok;[28] so is handelsbande aangeknoop aan die Oossee, Witsee, Kaspiese See en in Siberië. Daarmee is 'n hoogs gesentraliseerde en outokratiese politieke stelsel daargestel. Die politieke tradisie wat in Moskowië gevestig is, het dus 'n enorme invloed gehad op die toekomstige ontwikkeling van die Russiese gemeenskap.

Grootvorste van Moskou

wysig

Die Grootvorstedom Moskou, wat deur Aleksander Nefski se jongste seun, Daniël, gestig is, het in die 14de eeu begin om die hele gebied van Roes te konsolideer. Eindelik het Iwan III ophou heffings aan die Goue Horde betaal en daarmee effektief sy onfhanklikheid verklaar. Sy seun, Wasili III, het in die 1520's die laaste paar onafhanklike state onder Moskou verenig.[29]

NaamLeweBewind beginBewind eindigNotasFamilieBeeld
Wasili I
  • Василий Дмитриевич
30 Desember 1371
-
27 Februarie 1425		19 Mei 138927 Februarie 1425Seun van Dmitri IRjoerik-dinastie 
Wasili II
  • Василий Васильевич (Василий Тёмный)
10 Maart 1415
-
27 Maart 1462		27 Februarie 142530 Maart 1434Seun van Wasili I. Afgesit.Rjoerik-dinastie 
Joeri (IV)
  • van Zwenigorod
    Юрий Дмитриевич
26 November 1374
-
5 Junie 1434		31 Maart 14345 Junie 1434Seun van Dmitri I
Jonger broer van Wasili I		Rjoerik-dinastie 
Vasily
  • die Skeeloog
  • van Zwenigorod
    Василий Юрьевич (Василий Косой)
1421-14485 Junie 14341435Seun van Joeri van ZwenigorodRjoerik-dinastie 
Wasili II
  • die Duistere
  • Василий Васильевич (Василий Тёмный)
10 Maart 1415
-
27 Maart 1462		14351446HerstelRjoerik-dinastie 
Dmitri
  • Sjemjaka
  • Дмитрий Юрьевич (Дмитрий Шемяка)
1400's
-
17 Julie 1453		144626 Maart 1447Seun van Joeri van Zwenigorod, broer van Wasili die Skeeloog
Eerste een wat die titel "Soewerein van die hele Roes" gebruik het		Rjoerik-dinastie 
Wasili II
  • die Duistere
  • Василий Васильевич (Василий Тёмный)
10 Maart 1415
-
27 Maart 1462		27 Februarie 144727 Maart 1462Herstel
Medeheerser: Iwan (sedert 1449)		Rjoerik-dinastie 
Iwan III
  • die Grote
  • Иван Васильевич (Иван Великий)
22 Januarie 1440
-
6 November 1505		5 April 14626 November 1505Seun van Wasili II
Medeheersers: Iwan die Jonge (1471-1490), Dmitri Iwanowitsj (kleinseun van Iwan III) (1498-1502), Wasili (sedert 1502)		Rjoerik-dinastie 
Wasili III
  • Василий Иванович
25 Maart 1479
-
13 Desember 1533		6 November 150513 Descember 1533Seun van Iwan IIIRjoerik-dinastie 
Iwan IV
  • die Verskriklike
  • Иван Васильевич
25 Augustus 1530
-
28 Maart 1584		13 Desember 153326 Januarie 1547Seun van Wasili III
Regent: Jelena Glinskaja (1533-1538)		Rjoerik-dinastie 

Notas

wysig
  1. ↑ Die titels vors, hertog en prins word onder Engelse invloed soms in Afrikaans afwisselend gebruik.
  2. ↑ Die volle titel van Wasili III in 'n 1517-dokument: "Deur God se genade en ons eie wil, Ons, die grootsoewerein Wasili, deur God se genade die tsaar en soewerein van die hele Rusland en die grootvors van Wladimir, Moskou, Nowgorod, Pskof, Smolensk, Twer, Joegra, Perm, Wjatka, Bolgar en ander, en die Grootvors van Nowgorod van die laer lande [dus Nizjni Nowgorod], Tsjernigof, Rjazan, Wolok, Rzjef, Beli, Rostof, Jaroslawl, Belozersk, Oedora, Obdora, Konda en ander..."

Verwysings

wysig
  1. ↑ Florinsky, Michael T. (1965). Russia: a History and an Interpretation (in Engels).
  2. ↑ Introduction into the Latin epigraphy (Введение в латинскую эпиграфику) Geargiveer 10 Maart 2021 op Wayback Machine.
  3. ↑ Davies, B. Warfare, State and Society on the Black Sea Steppe, 1500–1700. Routledge, 2014, p. 5
  4. ↑ "Moscow, Grand Principality of". Encyclopædia Britannica. (2012). Chicago: Encyclopædia Britannica. 
  5. ↑ Perrie, Maureen, red. (2006). The Cambridge History of Russia. Vol. 1. Cambridge University Press. p. 751. ISBN 978-0-521-81227-6.
  6. ↑ "Moscow, n." Oxford English Dictionary (aanlyn). Oxford University Press. Desember 2002. Besoek op 10 Januarie 2021.
  7. ↑ "Muscovy, n." Oxford English Dictionary (aanlyn). Oxford University Press. Desember 2002. Besoek op 10 Januarie 2021.
  8. ↑ "Andrew Miksys: White Russia in Color - Laimonas Briedis". www.lituanus.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Julie 2021. Besoek op 29 Maart 2021.
  9. ↑ Сборник Русского исторического общества. Vol. 53. СПб. 1887. p. 19.{{cite book}}: AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link)
  10. ↑ Marat Shaikhutdinov (2021). Between East and West: The Formation of the Moscow State. Academic Studies Press. pp. 64, 69, 146. ISBN 9781644697139.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Хорошкевич, А. Л. (1976). "Россия и Московия: Из истории политико-географической терминологии" [Khoroshkevich A. L. Russia and Muscovy: from the history of politico-geographic terminology]. Acta Baltico-Slavica. X: 47–57.
  12. ↑ 12,0 12,1 Филюшкин, А. И. (2006). Титулы русских государей [Filyushkin A. I. The titles of the Russian rulers]. pp. 152–193. ISBN 978-5-98874-011-7.
  13. ↑ 13,0 13,1 Wickham, Chris (15 Oktober 2016). Medieval Europe (in Engels). Ceredigion, Wales: Yale University Press. p. 265. ISBN 978-0-300-22221-0.
  14. ↑ 14,0 14,1 Library of Congress Country Studies – Russia
  15. ↑ Gorskij, A. A. (2000). Moskva i Orda (in Russies) (Naučnoe izd. uitg.). Moskva: Nauka. pp. 3–4. ISBN 978-5-02-010202-6. Besoek op 5 Desember 2016.
  16. ↑ Martin J. Medieval Russia, 980–1584. 2007. Cambridge University Press. p. 196
  17. ↑ Moss (2005)
  18. ↑ Compare: Trepanier, Lee (2010). "2: Muscovite Russia (ca. 1240 – ca. 1505)". Political Symbols in Russian History: Church, State, and the Quest for Order and Justice. G - Reference, Information and Interdisciplinary Subjects Series. Lanhan, Maryland: Lexington Books. p. 31. ISBN 9780739117897. Besoek op 14 Desember 2016.
  19. ↑ Richard Pipes, Russia under the Old Regime (1995), p.80.
  20. ↑ Trepanier L. Political Symbols in Russian History: Church, State, and the Quest for Order and Justice. Lexington Books. 2010. P. 39
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Gorskij, A.A. (2000). Moskva i Orda (in Russies) (Naučnoe izd. uitg.). Moskva: Nauka. p. 187. ISBN 978-5-02-010202-6. Besoek op 5 Desember 2016.
  22. ↑ 22,0 22,1 Gorskij, A.A. (2000). Moskva i Orda (in Russies) (Naučnoe izd. uitg.). Moskva: Nauka. pp. 188–189. ISBN 978-5-02-010202-6. Besoek op 5 Desember 2016.
  23. ↑ Gorskij, A.A. (2000). Moskva i Orda (in Russies) (Naučnoe izd. uitg.). Moskva: Nauka. p. 189. ISBN 978-5-02-010202-6. Besoek op 5 Desember 2016.
  24. ↑ Gorskij, A.A. (2000). Moskva i Orda (in Russies) (Naučnoe izd. uitg.). Moskva: Nauka. p. 188. ISBN 978-5-02-010202-6. Besoek op 5 Desember 2016.
  25. ↑ "Russia - Cultural life". Encyclopedia Britannica (in Engels). Besoek op 12 Mei 2020.
  26. ↑ Wigzell, Faith (31 Januarie 2010). "Valerie A. Kivelson and Robert H. Greene (eds). Orthodox Russia: Belief and Practice under the Tsars". Folklorica. 9 (2): 169–171. doi:10.17161/folklorica.v9i2.3754. ISSN 1920-0242.
  27. ↑ A Brief History of Russia by Michael Kort pg.xxiii
  28. ↑ A Brief History of Russia by Michael Kort pg.xxiii
  29. ↑ Anderson, M.S. (2014). The Origins of the Modern European State System, 1494-1618. Routledge. ISBN 978-1317892755.

Nog bronne

wysig

Nog leesstof

wysig
  • Chester Dunning, The Russian Empire and the Grand Duchy of Muscovy: A Seventeenth Century French Account
  • Romaniello, Matthew (September 2006). "Ethnicity as social rank: Governance, law, and empire in Muscovite Russia". Nationalities Papers. 34 (4): 447–469. doi:10.1080/00905990600842049. S2CID 109929798.
  • Marshall Poe, Foreign Descriptions of Muscovy: An Analytic Bibliography of Primary and Secondary Sources, Slavica Publishers, 1995, ISBN 0-89357-262-4
  • Dié artikel sluit teks in van Country Studies, wat in die openbare domein is. Federal Research Division - Russia

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Grootvorstedom_Moskou&oldid=2686885"