Harry Hofmeyr

Ds. Henry Murray (Harry) Hofmeyr (Knysna, Kaapkolonie, 18 Junie 1898 – Ontdekkerspark, Roodepoort, Transvaal, 8 Julie 1977) was ’n predikant in die NG Kerk en die laaste direkteur van die Stofberg-gedenkskool tot die destydse regering dit ingevolge sy apartheidsbeleid gesluit het.

Herkoms

Ds. Hofmeyr was die tweede oudste seun van ds. Andrew Hofmeyr (Murraysburg, 15 Junie 1866 – Greytown, 21 Februarie 1936) en sy eerste vrou, Phoebe Home Stroebel (Knysna, 15 Maart 1866 – Stofberg-gedenkskool, 2 Desember 1924). Sy vader was een van die vyf seuns van ds. Jan Hendrik Hofmeyr (1835–1908) van Somerset-Oos wat predikant geword het, nes sy ouma aan vaderskant, Isabella Murray ((1839–1927), ’n dogter van ou ds. Andrew Murray (1794–1866) van Graaff-Reinet, se vyf broers. Ds. Hofmeyr se moeder was ’n uitmuntende onderwyseres.

Opleiding

Harry Hofmeyr het sy eerste onderwys in die distrik Greytown ontvang waar sy vader sendingwerk onder die Zoeloes gedoen het en verantwoordelik was vir die opleiding van evangeliste op Emandhleni. Vir sy hoërskoolonderwys is Hofmeyr na die Gill-kollege op Somerset-Oos, waar sy oom ds. John Hofmeyr toe predikant was. Nadat hy in 1917 aan Gill gematrikuleer het, is hy na die Transvaalse Universiteitskollege in Pretoria waar hy die B.A.-graad van die Universiteit van Suid-Afrika verwerf het. Daarna is hy na die Kweekskool op Stellenbosch, destyds nog die enigste teologiese seminarium van die NG Kerk. In 1923 is hy gelegitimeer.

In die bediening

Prop. Harry Hofmeyr is op 1 Maart 1924 as hulpprediker in die NG gemeente Uitenhage bevestig. In 1926 het hy 'n beroep na die gemeente Babanango aanvaar waar hy tot 1929 werksaam was toe hy ’n beroep na die gemeente Amersfoort aanvaar het, waar hy tot einde 1934 in die bediening gestaan het.

Stofberg-gedenkskool

Ds. Harry Hofmeyr het sy vader op 1 Januarie 1935 as direkteur van die Stofberg-gedenkskool opgevolg. Sy taak was veeleisend, want naas sy pligte in verband met die opleiding van evangeliste en leraars, was hy hoof van die hoër- en normaalskool wat deel van die Stofberg-kompleks uitgemaak het. Volgens die vereistes van die Transvaalse Onderwysdepartement moes ds. Hofmeyr vir onderwysdoeleindes onderwyskwalifikasies hê. Gevolglik het hy hom met dié doel as student aan die Potchefstroomse Universiteitskollege vir Christelike Hoër Onderwys ingeskryf en in 1949 'n graad in opvoedkunde behaal.

Ds. Hofmeyr het die Stofberg-gedenkskool met pligsgetrouheid en bekwaamheid opgebou tot 'n bekende en invloedryke inrigting wat binne en buite die NG Kerk agting afgedwing het. Talle afgestudeerdes van die Stofberg-gedenkskool het leiersfigure in die swart gemeenskap geword. Vroeg in 1956 het die Nasionale Party-regering die normaalkollege kragtens die Wet op Bantoe-onderwys (Wet. No. 47 van 1953) oorgeneem toe daar 16 personeellede en 364 in dié afdeling was. In die laerskool, wat as oefenskool vir die normaalkollege gedien het, was daar ses onderwysers en 326 leerlinge. Einde 1959, toe daar vier lektore, onder wie ds. Hofmeyr, en 120 studente in die teologiese skool was, moes die Stofberg-gedenkskool verskuif na 'n "bantoe-gebied" omdat dit in 'n blanke groepsgebied geleë was. Tot in daardie stadium is 84 predikante, 651 evangeliste en sowat 1 100 ten volle opgeleide onderwysers aan die skool opgelei. Die verslag van die Sinodale Sendingkommissie wat voor die Sinode van die NG Kerk van Transvaal van 1957 gedien het, het die omstandighede van destyds as volg beskryf: "Soos reeds gemeld moet al drie opvoedingsinrigtings (Stofberg-gedenkskool, Bethesda-normaalskool en Emmarentia Geldenhuys-skool) óf gesluit óf verskuiwe word binne vyf jaar omdat hulle volgens die Groepsgebiedewet swart kolle binne die wit kolle is, of inrigtings binne blanke gebiede. Na lange onderhandelinge met die Naturellesake Departement het dit geblyk noodsaaklik te wees, niks kon gedoen word om dit te voorkom nie. Die Besture het toe deur memorandums en onderhandelinge met die Departement probeer om die beste daarvan te maak deur uit te vind waarheen verskuiwe kon word en wat vir die Kerk die voordeligste sal wees om te doen en tog nog sy deel aan die opvoeding te behou sover dit enigsins moontlik is. Die Regering was baie toegeeflik, altyd genaakbaar en het die besture met die beste advies bedien.

"Stofberggedenkskool se Normaalskool-studente sal opgeneem word in die inrigtings van die Staat soos byvoorbeeld by Thaba Nchu in die Vrystaat en ’n moontlike opleidingskool in die Pietersburg-distrik. Die Teologiese afdeling van Stofberg, t.w. die opleiding van evangeliste en inboorlingleraars moet deur die Kerk voorsiening voor gemaak word; grond sal deur die Staat op trustgronde geskenk word en okkupasiereg verleen word om die kerklike geboue daar op te rig. Ruimte sal genoeg wees vir die bou van al die nodige geboue, klaskamers, hostels, privaat wonings, ens. Die Staat sal dit verwelkom as die Kerk sy inrigtings by hul opvoedingsinrigtings plaas vir die goeie invloed van sy leerlinge en studente. Die Kerk aan die ander kant sal dankbaar wees as hy van die Staat se opvoedingsinrigtings kan gebruik maak vir die akademiese opleiding van sy teologiese studente. Oor die verkoop van die gronde en geboue van Stofberg moet die vier Gefedereerde Kerke besluit."^[1]

Hierdie ontwikkelings het daartoe gelei dat die teologiese afdeling verskuif is na Sovenga, naby Pietersburg, waar die Universiteitskollege van die Noorde (Turfloop) juis in aanbou was. Die teologiese skool is op 2 Maart 1960 amptelik geopen, met ds. Hofmeyr as die eerste rektor daarvan. Hy was ook verantwoordelik vir die dosering van die vakke kerkgeskiedenis en sendingwetenskap. Die teologiese skool op Sovenga is saam met die teologiese skole op Witsieshoek, Decoligny en Dingaanstat deur die sentrale bestuur van die Stofberg- Teologiese Skole beheer. Die eerste agt jaar in die bestaan van dié liggaam het ds. Hofmeyr 'n sleutelrol as sekretaris daarvan gespeel en op 'n bekwame wyse gehelp om die vier teologiese skole tot 'n hegte eenheid saam te snoer. In al die poste wat hy beklee het, het daar taktvolle, maar ferme leiding van hom uitgegaan.

Aftrede

Ná sy aftrede op 25 Junie 1969 het hy hom aan die Wes-Rand gevestig waar hy nog 'n tyd lank in die gemeente Floridapark behulpsaam was en ook met die skryf van die geskiedenis van die Stofberg-gedenkskool begin het. Ds. Hofmeyr het oor 'n tydperk van 34 jaar 'n leidende aandeel in die opleiding van werkkragte vir die NG Kerk in Afrika gehad en sy werk in dié verband kan moeilik oorskat word, volgens D. Crafford in die Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Tydens sy rektorskap op Turfloop het 59 swart leraars en 117 evangeliste afgestudeer. Op die lewe van hierdie jong manne en op talle ander wat aan die ou Stofberg-gedenkskool studeer het, het hy 'n duidelike stempel afgedruk. Meermale het oudstudente roerende hulde aan hom gebring as 'n grondlegger van die teologiese opleiding van die NG Kerk in Afrika. Ds. Hofmeyr het ook in die openbare lewe diens gelewer in die skoolkommissies (Amersfoort en Engelbrechtsdrift) en die skoolrade (Volksrust en Heilbron) waarin hy sitting gehad het en 'n lewendige belangstelling in kultuursake getoon.

Oorlyde

Ds. Hofmeyr is ná 'n lang siekbed oorlede. Die begrafnisdiens is gehou in die kerkgebou van die destydse NG gemeente Ontdekkers-Noord, waar ds. E.T. Marokana 'n huldebetuiging namens die oudstudente gelewer het. Ongeveer 50 swart leraars en evangeliste het die roudiens bygewoon om die laaste eer aan ds. Hofmeyr te betoon.

Gesinslewe

Ds. Hofmeyr is op 12 September 1927 in Kaapstad getroud met Wilhelmina Catharina (Winnie) Malan (gebore op Heilbron op 14 Oktober 1900 en nog in die lewe by die verskyning van die Hofmeyr-familie se gedenkboek in 1987). Vyf kinders is uit dié huwelik gebore, van wie die jongste voor ds. Hofmeyr oorlede is:

Andrew Murray (geb. 1928), sekretaris van die Sendingkommissie van die NG Kerk se Algemene Sinode.
Barbara Magdalena (geb. 1931), getroud met dr. J.J. le Roux van Pretoria.
Jan Malan (geb. 1935), saakgelastigde en jeugsekretaris van die NG Kerk in Afrika se Suid-Transvaalse Sinode.
Henry Stroebel (geb. 1936), senior bestuursadviseur in Pretoria vir diereproduksie by die departement van landbou en watervoorsiening.
Phoebe Anna (geb. 1938), prinsipale van ’n kleuterskool op Bethlehem, oorlede op 24 Junie 1964 in die ouderdom van 26 jaar.

Waardering

D. Crafford in die Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek: "'Oom Harry' (soos sy medewerkers hom genoem het) en sy eggenote was gasvrye mense en talle jong leraars (swart en wit) en evangeliste het uit hul ryke kennis en ervaring geput. Hofmeyr se oudste seun, Andrew Murray, het hoogleraar aan die teologiese skool op Witsieshoek geword en sy tweede seun, Jan Hofmeyr, jeugleraar van die NG Kerk in Afrika in Suid-Transvaal."

Verwysings

↑ (af) Handelinge 1957 van die vier-en-twintigste Sinode van die N.H. of G. Kerk van Suid-Afrika te Pretoria op 24 April en volgende dae. Pretoria: NG Kerk van Transvaal.

Bronne

(af) Handelinge 1957 van die vier-en-twintigste Sinode van die N.H. of G. Kerk van Suid-Afrika te Pretoria op 24 April en volgende dae. Pretoria: NG Kerk van Transvaal.
(af) Hofmeyr, W. Lou(w); Hofmeyr, Nico J.; Hofmeyr, S.M.; Hofmeyr, George S.; Hofmeyr, Johannes W. (samestellers). 1987. Die Hofmeyrs: 'n Familiegeskiedenis. Lynnwoodrif en Bloemfontein: Die Samestellers.
(af) Beyers, C.J. 1987. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.

[1] (af) Handelinge 1957 van die vier-en-twintigste Sinode van die N.H. of G. Kerk van Suid-Afrika te Pretoria op 24 April en volgende dae. Pretoria: NG Kerk van Transvaal.

[1]