Gys Muller

Ds. Gysbert Du Toit Muller, noemnaam Gys, (Bonnievale, 29 Mei 1924 – Barrydale, 6 Februarie 2004) was 'n predikant in die Nederduitse Gereformeerde Kerk. Hy was die seun van 'n NG predikant, ds. Cornelis Muller, en het tussen 1948 en 1985 agtereenvolgens vier gemeentes bedien, naamlik Caledon, Barrydale, Rondebosch en Franschhoek, waar hy meer as die helfte van sy loopbaan deurgebring het. Sy vrou, gebore Margaretha Magdalena Geyer, was die dogter van die tweede redakteur van Die Burger, dr. A.L. Geyer.

Gysbert Du Toit Muller
Ds. G. Du T. Muller
Naam	Gysbert Du Toit Muller
Geboorte	29 Mei 1924 Bonnievale, Kaapland
Sterfte	6 Februarie 2004 Barrydale, Wes-Kaap
Kerkverband	Nederduits Gereformeerd
Gemeente(s)	Caledon, Barrydale, Rondebosch, Franschhoek
Jare aktief	1948–1985
Kweekskool	Universiteit Stellenbosch

Herkoms en kinderjare

Ds. Cornelis Muller van die NG gemeente Vandermerwe, Bonnievale, en sy gesin, omstreeks 1930. Gys was die vierde van die ses kinders en dus waarskynlik die seuntjie wat regs van sy pa sit. Die foto is op Bonnievale geneem, waarskynlik teen die einde van ds. Muller sr. se dienstyd (1930). Elise Muller, die tweede oudste dogter en latere Hertzogpryswenner vir prosa, staan waarskynlik links agter haar ma, Christina (née Du Toit).

Die latere ds. Muller se vader, Cornelis Muller (geb. 15 Mei 1884), was van 1923 tot 1930, en dus ten tyde van sy vierde kind se geboorte, die eerste leraar van die NG gemeente Vandermerwe op Bonnievale. Ds. Muller sr. is in 1912 gelegitimeer en in 1914 as hulpprediker op Ceres bevestig. Sy eerste gemeente was Citrusdal van 1916 (hy was dié gemeente se eerste leraar) en daarna van 28 April 1923 staan hy op Bonnievale as die NG gemeente Vandermerwe se eerste leraar. Van 1930 is hy leraar op Nieuwoudtville en van 1932 tot in 1950 met sy aftrede van die NG gemeente Calvinia. Hy is oorlede op 12 Februarie 1959.

Ds. Muller sr. is in 1917 getroud met Christina (Stinie) du Toit, wat naby Ceres in die Koue Bokkeveld grootgeword het. Haar ouers het 'n groot rol in die kroos se kindertyd gespeel. Onder die ander kinders, tel Elise Muller (geb. 11 Maart 1919, oorl. 5 November 1985), wat in 1958 die Hertzogprys vir prosa gewen het, Helene, wat getroud was met ds. H.C. Kinghorn (oorl. 10 Julie 1988 en onder meer van 1960 tot 1965 en weer van 23 Januarie 1970 tot 17 Februarie 1981 leraar van die NG gemeente Pinelands) en Erik (gedoop George Frederick), 'n skoolhoof van die Hoërskool Outeniqua in George. Die jongste twee kinders was Christine en Lydia.

Nadat die gesin in 1930 na Nieuwoudtville vertrek het, ontvang Gys sy eerste skoolopleiding daar in 1931. In die winter van 1932, en wel op 25 Junie, neem hulle afskeid van die gemeente en verhuis na Calvinia waar ds. Muller sr. leraar was tot hy sy emeritaat in 1950 aanvaar het. Dié verhuising was, volgens ou ds. Muller: "nie omdat ons nie die gemeente liefgehad het nie, of omdat die gemeente ons nie liefgehad het nie, maar ons oortuig gevoel het, dat die Heere ons geroep het na die teenswoordige gemeente (Calvinia) en dat die Heere dit vir ons moontlik gemaak het, om met ons kinders by 'n hoërskool te wees".

Gys was van 1932 tot 1936 'n leerling aan die Laerskool Calvinia en van 1937 tot 1940 aan die Hoërskool Calvinia waar hy in die eerste klas gematrikuleer het. Sy kinderjare in die Hantam was gelukkige jare wat talle mense opgelewer het was sy lewe blywend verryk het.

Opleiding

Seuns van die gemeente Vandermerwe (Bonnievale) wat in 1947, toe die gemeente 'n kwarteeu oud was, aan die Kweekskool op Stellenbosch studeer het. Gys Muller staan regs. Van links is E. Breytenbach, J. Olivier en W. Olivier.

Gys se oom ds. Jan Gysbert (Gys) Muller, was van 1924 tot Februarie 1952 die eerste leraar van die NG gemeente Riviersonderend. Sy vrou, Sarah Maryann, was 'n dogter van die Kaapse argivaris van die NG Kerk ds. H.C. Hopkins, onder wie se talryke gedenkboeke oor NG gemeentes ook dié met die oog op die halfeeuviering van Riviersonderend tel.

Soos sy vader en oom ds. Jan Gysbert Muller (14 April 1988 – 2 April 1962), van 1919 tot 1924 tweede leraar van Robertson en van laasgenoemde jaar tot hy eervolle ontslag ontvang in Februarie 1952 leraar van Riviersonderend) voel die jong Gys hom ook geroepe om die Here as predikant in die NG Kerk te dien. Hy gaan gevolglik in 1940 na die Universiteit van Stellenbosch waar hy die graad B.A. behaal en in 1944 as student aan die Kweekskool aanvaar is. Einde 1947 is hy gelegitimeer. Op universiteit was Gys aktief betrokke by die Christen-Studentevereniging en het in die bestuur van die universiteitstak gedien. Met die stigting van die Kweekskoolkoor in 1946 was hy die eerste sekretaris.

Eerste gemeentes

Dr. A.L. Geyer (11 Augustus 1894 – 13 Desember 1969), Gys Muller se skoonvader, was van 1924 tot 1945 die tweede redakteur van Die Burger en van 1950 tot 1954 Suid-Afrika se hoë kommissaris in Londen.

Anna Geyer, gebore Joubert, Gys Muller se skoonmoeder, was in 'n stadium presidente van die ACVV en ook die skryfster van Briewe uit Highveld, 'n keur uit die briewe wat sy uit Londen geskryf het aan haar dogter terwyl haar man die Suid-Afrikaanse hoë kommissaris was en hulle in Suid-Afrika-huis gewoon het.

Prop. Muller het aan die begin van 1948 as hulpleraar in die moedergemeente op Worcester begin werk en is op 10 September daardie jaar met handeoplegging in die NG gemeente Caledon in die Overberg bevestig. Dit was tydens sy bediening op Caledon dat hy op 8 April 1950 met Margaretha Magdalena Geyer getroud is. Sy was 'n onderwyseres wat die graad B.Sc. aan die Universiteit van Stellenbosch verwerf het en die enigste kind van dr. Albertus Lourens Geyer, die opvolger in 1923 van dr. D.F. Malan as redakteur van Die Burger en van Junie 1950 tot Junie 1954 Suid-Afrika se hoë kommissaris in Londen, en Anna Elizabeth Joubert, van Wellington, wat onder meer presidente was van die Afrikaanse Christelike Vrouevereniging en die skrywer van Briewe uit Highveld (1965), 'n samestelling deur M.E.R. van briewe wat mev. Geyer aan haar dogter geskryf het oor die egpaar se ervaringe in Suid-Afrika-Huis.

Tydens 'n oorsese besoek aan die Hoë Kommissariaat in Londen het die jong predikant uit die Overberg die geleentheid gekry om in die Nederlandse kerk Austin Friars, die oudste Hollandse Protestantse kerk ter wêreld, te preek. Uit sy huwelik met Magriet is drie kinders gebore: Anneli van Zyl, ten tyde van haar pa se dood woonagtig in Durbanville en getroud met 'n ingenieur, Gerrit; Christine (Tinie) Leuvennink, 'n dokter wat getroud is met Johan, verbonde aan die Universiteit Stellenbosch; en Neels, van Ceres, in 1983 getroud met Alba en adjunkhoof van die Hoërskool Charlie Hofmeyr.

Barrydale en Rondebosch

Barrydale se NG kerksaal, gebou tydens ds. Muller se dienstyd.

Ds. Muller is op 28 April 1951 as leraar van die NG gemeente Barrydale bevestig. Op dié dorpie tussen die berge van die Klein-Karoo het hy en sy gesin sewe jaar deurgebring en onder sy leiding is die skoolkoshuis en die kerksaal gebou.

Van die rustige dorpie Barrydale is die Mullers na die NG gemeente Rondebosch waar ds. Muller op 15 Augustus 1958 as medeleraar van ds. D.J. Rabie bevestig is. Onder die lidmate van dié geskiedkundig belangrike gemeente het destyds onder meer ad. C.R. Swart, eerste staatspresident van Suid-Afrika, dr. H.F. Verwoerd, laaste eerste minister van die Unie van Suid-Afrika en eerste eerste minister van die Republiek, asook talle kabinetslede getel wat op die landgoed Groote Schuur binne die gemeentegrense gewoon het.

'n Laagtepunt tydens sy bediening in Rondebosch was toe sy medeleraar, ds. Daan Rabie, op 17 Desember 1963, 'n week nadat hy sy laaste kerkraadsvergadering gelei het, deur 'n hengelongeluk aan die kus naby Mosselbaai verlam is. Die Ringskommissie het op 22 Junie 1964 in die Argyleweg-pastorie die akte van emeritaat vir haar man aan mev. Rabie oorhandig in die teenwoordigheid van enkele kerkraadslede. Dr. Johan Heyns vervang ds. Rabie as ds. Muller se medeleraar en saam arbei hulle in die gemeente met sy toe 1 680 belydende lidmate tot ds. Muller op 25 Julie 1965 sy demissie kry om na Franschhoek te vertrek.

Franschhoek, sy laaste gemeente

Franschhoek se toe 120 jaar oue NG kerkgebou is vroeg in ds. Muller se 19 jaar lange dienstyd op die dorp so deeglik gerestoureer dat net die mure onveranderd gebly het.

Op 7 Augustus 1965 is ds. Muller en sy gesin in die NG gemeente Franschhoek ontvang, die begin van 'n twee dekade lange verbintenis met dié Bolandse dorp. Die eerste groot projek tydens hul dienstyd op Franschhoek was die oprigting van die tehuis vir bejaardes Huis Fleur de Lis, waartoe die kerkraad op 10 Mei 1965 besluit het. Die kerkraad het 'n perseel agter die kerkgebou aan die ACVV beskikbaar gestel het teen die nominale bedrag van R2. Fleur de Lis is op 1 November 1969 in gebruik geneem.

Die tweede groot projek was die opknapping van die kerkgebou wat op 18 April 1847 in gebruik geneem en in 1883 vergroot is, maar teen die middel jare 60 het dit duidelik begin word die gebou moes noodsaaklike herstelwerk ondergaan. Ds. Muller was lid van die komitee wat op 17 Oktober 1966 opdrag gekry het om die kerkgebou heeltemal buite sowel as binne te restoureer. Ene B. Mansbergh is op 22 Mei 1967 as argitek aangestel en dr. A.C. Liebenberg as raadgewende ingenieur. Die koste van die projek is op R40 000 beraam. Die restourasie was so grondig, dit het in werklikheid daarop neergekom dat net die mure daarvan onveranderd gelaat sou word, maar ondanks al die veranderinge, sou die gebou by voltooiing dieselfde vertoon as voorheen.

Uiteindelik het die totale koste van die restourasiewerk op R60 000 te staan gekom. Die herstelde opgeknapte kerkgebou is in die naweek van 16 en 17 November 1968 feestelik in gebruik geneem. Minder as 'n jaar later, in September 1969, is die Boland deur 'n aardbewing getref wat reuse-skade op byvoorbeeld Tulbagh aangerig het, maar danksy die omvattende betonversterkings wat tydens die restourasiewerk in die mure van die Franschhoekse kerk aangebring is, was die skade aan die gebou gering die gebou is in 1972 tot Nasionale gedenkwaardigheid verklaar.

Ander hoogtepunte tydens ds. Muller se bediening op Franschhoek, was die installering van 'n luidsprekerstelsel in die kerkgebou in 1975, die ingebruikneming van die hersiene Psalm-en-gesangeboek op Hervormingsdag, 29 Oktober 1978, onder leiding van ds. Muller, die eeufeesdiens wat hy in 1981 gehou het met die oog op die honderdste bestaansjaar van die plaaslike munisipaliteit en uiteindelik ook die ingebruikbeming van die nuwe vertaling van die Bybel in Afrikaans op 2 Desember 1983.

Ds. Muller was verantwoordelik vir die 1979-uitgawe van Uit die Beek, 'n versameling dagstukkies wat van 1925 af jaarliks die lig sien, van 1927 onder die huidige naam en van 1929 af in Afrikaans. Uit die Beek se opsteller van 1925 tot 1966 was ds. Attie van Wijk, die leraar van Franschhoek van 1919 tot 1943, wat ná sy aftrede op Franschhoek bly woon en hier oorlede is op 21 Augustus 1966 in die ouderdom van 94 jaar.

Aftrede

Ds. Gys Muller toe hy leraar van die NG gemeente Rondebosch was.

Ds. Gys Muller het, ná 'n loopbaan van 37 jaar, aan die begin van 1985 besluit om te emeriteer. Hy het die jaar vantevore 60 geword. So lewer hy op Sondag 3 Februarie 1985 sy afskeidsboodskap na aanleiding van Efes. 3:14-19: "Daarom kniel ek in gebed voor die Vader aan wie die hele gemeenskap van gelowiges in die hemel en op die aarde sy bestaan te danke het. Ek bid dat Hy deur sy Gees uit die rykdom van sy heerlikheid aan julle die krag sal gee om innerlik sterk te word, dat Christus deur die geloof in julle harte sal woon en dat julle in die liefde gewortel en gegrondves sal wees. Mag julle in staat wees om saam met al die gelowiges te begryp hoe wyd en ver en hoog en diep die liefde van Christus strek. Mag julle sy liefde ken, liefde wat ons verstand te bowe gaan, en mag julle heeltemal vervul word met die volheid van God."

Tydens sy byna vier dekades as predikant het hy die Kerk in verskeie Sinodale en Ringskommissies gedien. Vir Franschhoek se lidmate was hy 'n "besielende prediker, toegewyde pastor en bekwame gemeenskapsleier". Sy vrou het hom as volg beskryf: "Gys was nog van die outydse soort predikante, hy het die Woord helder en duidelik met baie liefde gebring, soos 'n herder wat sy skape by die naam ken. Hy het op sy kenmerkende manier liefde en warmte uitgestraal na ander." Hy het die plaaslike gemeenskap in talle komitees gedien, onder meer die skoolkomitee, skoolraad, boukomitee van Huis Fleur de Lis, die verhoudingskomitee, beheerraad van die Hugenote-Gedenkteken, koshuiskomitee en plaaslike Voortrekkerkommando.

Mev. Muller het eweneens haar plek in die gemeente en gemeenskap volgestaan en onder meer in 1983 leiding geneem met die ontbinding van die Vrouesendingbond en die stigting van die Vroueaksie, later bekend as die Vrouediens. Onder haar leiding het die Kinderkrans/Junior Kerkjeugaksie gebloei. Sy was ook onderhoofleidster van die Voortrekkers van 1974 tot 1981.

Laaste jare

Die egpaar het hulle ná sy aftrede op die plaas Weltevrede naby Barrydale gaan vestig wat mev. Muller se ouers reeds in 1940 gekoop het toe haar vader, dr. A.L. Geyer, nog redakteur van Die Burger was. Hier het Gys en Magriet 'n aangename aftrede van by die 20 jaar deurgebring. Hy het hom besig gehou met skape, hoenders en 'n groentetuin. Hy het gereeld op Barrydale en in omliggende gemeente gepreek, ook in die Verenigende Gereformeerde Kerk en die Engelse interdenominale kerk op die dorp.

Laat in 2003 is kanker by ds. Muller gediagnoseer en hy sterf net vyf maande later op 6 Februarie 2004, op drie dae na 19 jaar ná sy aftrede. Prof. Bethel Müller het die dankdiens met sy begrafnis gelei. Magriet Muller is op 20 Junie 2006 oorlede.

Bronne

• (af) Beyers, C.J. (hoofred.). 1981. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel IV. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.
• (af) Breedt, ds. J.M.N. Breedt. 1947. Gedenkboek by die Jubileumfees van die Nederduitse Gereformeerde Kerk, Nieuwoudtville 1897–1947. Nieuwoudtville: Nederduitse Gereformeerde Kerkraad.
• (af) Hopkins, ds. H.C.. 1972. Ned. Geref. kerk Riviersonderend. Riviersonderend: Kerkraad.
• (af) Potgieter, D.J. (ed.). 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
• (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
• (af) Van der Walt, dr. Ernst J. 1991. Nederduitse Gereformeerde Kerk Rondebosch 1891–1991. Kaapstad: Feeskomitee van die N.G. Kerk, Rondebosch.
• (af) Van Lill, ds. Gert. 1995. Ned. Geref. Kerk Franschhoek 1845–1995. Franschhoek: Kerkraad.

Eksterne skakels

• Gemeente vier in naweek eeufees Geargiveer 1 Julie 2012 op Wayback Machine, Die Burger, 6 September 1991, ds. Muller neem saam met ander oudleraars deel van die eeufeesviering van die NG gemeente Rondebosch.
• Gemeente vier anderhalwe eeu, Die Burger, 24 Februarie 1995, ds. Muller lei Nagmaalsdiens tydens die gemeente Franschhoek se 150ste herdenking.
• Ds. Herman Kinghorn oorlede^{[dooie skakel]}, Die Burger, 12 Julie 1988, ds. Muller lei sy swaer se roudiens. Ds. Kinghorn was met Gys Muller se suster Helene getroud.