Albertus Meiring
Ds. Albertus Petrus Meiring (Beaufort-Wes, 4 Augustus 1832 – Edenburg, 28 Mei 1892) was ’n predikant in twee gemeentes van die Nederduitse Gereformeerde Kerk, naamlik St. Stephen's in Kaapstad en Edenburg in die Vrystaat.
Meiring is ’n afstammeling van die Arnoldus Mauritius Meiring, stamvader van die Meirings in Suid-Afrika en in lewe predikant van Tulbagh. A.P. Meiring het grootgeword op Beaufort-Wes en was baie verskuldig aan die geestelike leiding wat hy geniet het van die destydse predikant, ds. Colin Fraser. Ná voorbereidende opleiding in Kaapstad, het hy op jeugdige ouderdom na ’n hoërskool gegaan in Utrecht, Holland. Sy tydgenote was onder andere di. Charles Murray, Colin McKenzie Fraser (seun van Beaufort se predikant), Alexander Daneel en A. D. Lückhoff. As student is hy gekenmerk deur getrouheid in die voorbereiding van sy studies en in nougesetheid in sy Christelike wandel. Nadat hy sy kandidaatseksamen in die Godgeleerdheid met goeie gevolg afgelê het, het hy na sy vaderland teruggekeer.
St. Stephen's
wysigNadat hy die proponentseksamen afgelê het en gelegitimeer is, is hy aangestel as waarnemende leraar van die gemeente St. Stephen's in Kaapstad, gedurende die afwesigheid weens krankheid van die plaaslike predikant, ds. H.G. Faure, en as sodanig is hy op 16 Oktober 1862 georden. Die bevestigingsrede is uitgespreek deur prof. John Murray, met wie se dogter hy later in die huwelik getree het. Aan die begin van 1864 is hy vestig as predikant van die gemeente, nadat ds. Faure sy ontslag aangevra en verkry het. Die gemeente St. Stephen's aan wie hy besonder geheg was, het veral bestaan uit slawe wat in 1837 vrygemaak is en hul nasate. Terwyl hy hier werksaam was, het hy beroepe ontvang na Sutherland, Maclear, Knysna en Franschhoek, wat hy egter almal van die hand gewys het.
Na Edenburg
wysigOp 20 Januarie 1866 is hy na die toe vier jaar oue NG gemeente Edenburg beroep. Hierdie beroep, hoewel die aanname daarvan vir hom baie opofferings beteken het, kon hy nie van die hand wys nie. Met 'n wa en esels het hy en sy gesin die lang en afmattende reis van Kaapstad na Edenburg onderneem. Hy is hierheen beroep vir £350 per jaar (die goewermentstoelaag ingesluit) en sy slagvee is op 'n vergadering van 10 November 1866 op 110 hamels vir 'n jaar vasgestel "om daarmede te doen en te handelen naar eigen goedvinden".
Op 10 Junie 1866 is hy as herder en leraar van Edenburg bevestig. Ds. Meiring was nie net 'n gawe van God aan hierdie gemeente van die Vrystaat nie, maar ook aan die hele Vrystaatse kerk, volgens ds. J.H. van Loggerenberg, latere leraar van Edenburg en skrywer van die gemeente se 75-jarige gedenkboek.
Sy werk op Edenburg
wysig
Met die grootste ywer en toewyding het ds. Meiring sy werk op Edenburg begin. Hoewel reeds op 8 Julie 1864 besluit is om 'n Pastorie te bou, moes hy die werk nog self kom voltooi en afrond. Oneindig veel moes in die nuwe gemeente tot stand gebring word. Die geestelike belange het by hom die swaarste geweeg. Die kerkie het spoedig geblyk heeltemal ondoelmatig te wees, en aan die bou van 'n nuwe kerk moes daar gedink word. Die sendingbelange het hy ook baie na aan die hart gedra en reeds op 'n vergadering van 15 Junie 1868 is besluit om, met die oog op die beter behartiging van die geestelike belange van gekleurdes, dadelik te kollekteer vir die oprigting van 'n kerkgebou vir hulle. Wat die saak ook nog meer verhaas het, was die feit dat daar met die koms van ds. Meiring ook twee kleurlinge was wat lede van die blanke gemeente was. Aan hulle is Nagmaal in die konsistorie bedien die Sondagaand na afloop van die feesviering.
Die plaaslike leraar sou self vir die boufonds kollekteer en die lede van die kerkraad sou verantwoordelik wees vir die vervoer van die leraar op sy kollektetoer. Oral was daar tekens van geestelike lewe, soos blyk uit dié aanhalings uit die godsdiensverslag wat in 1869 voor die Sinode op Winburg gelê is: "Er bestaat geen oorzaak van Klachte, wat de opkomsten naar de openbare erediensten betreft. Dat met 't oog op het geestelike leven in de gemeente , het kennelik meer en meer openbaar wordt wie des Heren zijn en wie des Heren niet zijn. Dat de belangstelling in de zaak der zending zich allengskens meer en meer openbaart, en dat voor Godsdienstoefeningen, des Zondagsavonds voor gekleurden is gezorgd. Dat in de bidstonden de ondervinding werd opgedaan van des Heeren tegenwoordigheid." In daardie kerkjaar is daar 15 pare getroud, 62 kindertjies gedoop en 62 aangeneem tot lidmate.
Kerkbou
wysig
Van Loggerenberg beskryf die ou kerk op Edenburg as die "groot monument van ds. Meiring", wat dit soveel te meer onbegryplik maak dat dié gebou in die 1950's gesloop is om plek te maak vir ’n kerk van siersteen.
Op 'n gemeentevergadering gehou op 12 Oktober 1872 is besluit om 'n nuwe kerk te bou. Die lede wat teenwoordig was was besonder geesdriftig en deur die 50 manslidmate daar is onmiddellik 'n bedrag van £2 500 vir die boufonds belowe. 'n Boukommissie is benoem, wat uit die volgende lede bestaan het: ds. A.P. Meiring, A. Strauss, F.J. du Toit, G.P. Snyman, J.A. Griessel en S.W. van der Merwe. Op 'n kerkraadsvergadering van 14 Oktober 1872 is besluit om by die gemeente aan te beveel dat 'n kruiskerk, met nie minder as 600 sitplekke nie, gebou sal word, en voorts dat met die bou daarvan nie begin sal word nie voordat "ten minste nagenoeg de geheele bouwsom zal zijn gewaarborgd". Vir die verwesenliking van hierdie ideaal het die gemeente op inisiatief van ds. Meiring vir hulle grootliks beywer, sodat met die bou van die nuwe kerk in 1874 'n begin gemaak kon word. In 1873 is 'n basaar gehou en met die geleentheid het een Kaapse hamel die reusebedrag van £104.14s. 0d. ingebring. Die skaap is 19 maal teruggegee.
Die boumeester van die kerk was Richard Wocke, "in den Oranje Vrystaat, by de kerk zowel als by den Staat ten gunstigste bekend". Die messelaars, wat onder hom gewerk het, was Doyer, Wall en Pritchard. Die heer Wiid was verantwoordelik vir die timmerwerk en hy persoonlik het die sierlike kansel gemaak, wat baie jare in die kerk gebruik is. Die werk aan die nuwe kerk het mooi gevorder en op 4 Mei 1874 het die kerkraad besluit dat die hoeksteen op 10 Julie 1874 gelê sou word. Verder is daar ook besluit: (a) dat die lede van die kerkraad net na die legging van die hoeksteen saam met die rustende kerkraadslede en met die boukommissie 'n sosiale dinee sou hê; (b) dat met uitsondering van die voorsitter, as lid van die boukommissie, elke kerkraadslid uit sy privaat beurs £1 sal bydra ten einde by geleentheid van die hoeksteenlegging aan die drie messelaars van die kerk 'n geskenk te gee, en voorts aan die handlangers vir rekening van die gemeente van vier tot ses skape, en aan die argitek "'n matig dronk wyn of brandewyn, door hem zelven aan zyn volk op gepasten tyd uit te reiken, en die uit de kerkkas te vergoeden". Op die "liefdemaal" wat daar gehou is, is ses flesse wyn en 12 flesse bier verbruik.
Die bou van die kerk het betreklik stadig gevorder en eers op 10 Januarie 1877 het die plegtige inwyding daarvan plaasgevind. Dit was 'n buitengewone feesviering, wat van 9 tot 14 Januarie geduur het. Die verrigtinge het die Dinsdagaand begin met 'n bidstond in die ou kerk en het op Sondagaand in die nuwe kerk geëindig met 'n konferensie met die gemeente. Die uitgangspunt van hierdie konferensie was Psalm 66 vers 16. "Kom luister en laat my vertel, julle almal wat God vrees, wat Hy aan my siel gedoen het." Uit die verslag wat voor die gemeente gelê is, die volgende aanhaling: Die kontrak vir die bou van die kerk is op 9 Junie 1873 geteken. Die gebou moes afgelewer word vir die som van £11 500. By die aflewering sou die laaste paaiement van £1 100 betaal word. Die ekstras wat bygekom het, het die totale koste op £12 901 gebring. By sy inwyding het daar nog 'n skuld van £4 804.12s.0d. op die kerk gerus. Hierdie bedrag is egter deur beloftes gewaarborg en die "intekeninge op die tweede aanvraag zijn nog onbetaald". Die gemeentelede het almal baie ruim bygedra. Daarby het die broers Bastiaan en Jan Tromp die pragtige groot orrel aan die kerk present gegee, wat dekades lank uitstekende diens aan die gemeente gelewer het. Die familie van der Merwe het nog £54.2s.0d. bygedra vir die klok en vir die uurwerk, en die susters en dogters van die gemeente het die lampe aan die kerk gegee. Diaken C.W. van Zyl het die kanselkleed gegee, en die lede van die kerkraad die Kanselbybel en -gesangboek. By geleentheid van die inwyding het die kerkraad uit die volgende broeders bestaan: R. Robinson, G. van Niekerk, S.W. Dippenaar, B. Liebenberg, S.W. van der Merwe, G.P. Snyman, D.J. Ackerman, J.A. Griessel, F.P. Viljoen, O. Rahl, W. van den Heever en W. Strauss. Ds. A.P. Meiring het by hierdie geleentheid 'n baie indrukwekkende rede uitgespreek. Hy het onder meer gesê: "De gemeente van Edenburg heet allen met hare feestvierenden van elders, bij deze gelegenheid van harte welkom, zij nodige tevens allen met haar bij deze feestgelegenheid opgekomen, bij deze minzaam uit zich met haar te verenigen in dankzegging tot God. Allereerste zeggen wij Gode, den drieënigen God, in welks naam dit gebouw zo straks geopend werd, dank voor deze gelegenheid en deze feestdag. Toen de gemeente den drang der noodzaaklikheid gevoelde tot de grootse onderneming eene kerk te bouwen, een bedehuis waar zij zelven en hare kinderen mogten opgaan tot de openbare erediensten, stelde zij zich tot die taak met de geloofsleuze 'De Heere zal het voorzien'. Deze dag is getuige hoe de Heere God aan haar genadiglik boven bidden en denken heeft gedaan. Zij bedenke dit, opdat haar de moed niet ontzinke waar zij door geen geringe schuld op dit Huis, nog gedrukt gaat, en dit in zo 'n drukkende tijd als tans. De gemeente zondige niet door wankelmoedigheid of ongeloof, maar worde ook door de blijde uitkomsten van heden gesterkt in haar geloofsvertrouwen, gevende God de eer. Deze gemeente geve den een den ander de broederhand en danke de broeder den broeder, de echtgenoot zijner gade, de Vader zijnen Zoon, het kind zijnen oudsten, want in der waarheid: God heeft de harten gewillig gemaakt. De gemeente zou echter niet gedaan' hebben, hetgeen zij heeft, indien zij niet zich bewust of onbewust gehandekl had naar de zinspreuk: 'Eendracht maakt Macht'. Maar ook hier steke een ieder de hand in eigen boezem.
"De gemeente gedenkt op dezen dag als onwillekeurig aan de zoodanigen, die met haar dit Bedehuis waren begonnen te stichten, doch die nu in het stille graf rusten. Wat zeg ik: of er dan geen huis is, niet met handen gemaakt maar eeuwig in de hemelen – een gebouw van God, werwaarts de geloovige, als voor hem dit aardschen huis dezes tabernakels gebroken wordt, heengaat in vrede. De gemeente dankt de broeders uit haar midden door haar daartoe benoemd, die als Boukommissie en als kollektanten haar hebben gediend. Er zal nu, gelijk reeds sints maanden het zwaartepunt der finansiële lasten dezer gemeente, op itaren kerkraad drukken: de kerkraad moet het verwachten. De leraar der gemeente moet het verzoeken, en de gemeente zelve zal het gevoelen: de gemeente ondersteune den kerkraad! Dit doende blijft zij slechts hand aan hand voortwerken tot de finale afdoening cnder Gods zegen, van de schuld nog ap dit gebouw, nu in den naam des Drieënigen Gods ontsloten hebbende. Dan zal zij niet roepen : ik heb het alrede gekregen en – wat ontbreekt my nog? Maar dan, met verligte schouder te meer – daar zij eens de hand aan den ploeg geslagen heeft, zie zij niet om, maar ijle voorwaarts, want – gedachtig aan kerk, school en Zending – eene gemeente des Heeren, die haar roeping als zoodanig gevoelt, kan niet anders, dan woekeren met de talenten haar van haren Heer toevertrouwd. God de Heer helpe en sterke zijne Gemeente daartoe en tot alle goed werk, opdat zij in alle goed werk volijverig zijnde, Gode welbehagelik dienen moge, door onzen Heere Jezus Christus, wien met den Vader en met den Heiligen Geest toekomt, eer en aanbidding en dankzegging tot in alle eeuwigheid. Amen!"
Met die inwyding van die nuwe kerk is een van ds. Meiring se grootste ideale eindelik verwesenlik. Ongelukkig het die mure van die kerktoring, nie lank ná die inwyding al begin bars, en in 1889 het die gemeente besluit om die kerktoring af te breek en 'n nuwe toring met klip te laat herbou. Die Heer Thomson het onderneem om die werk vir £2 000 te doen en die heer Cordeau het opgetree as argitek.
Sy ywer vir die onderwys
wysig
Ds. Meiring was ook 'n groot yweraar vir die onderwys. Op sy versoek het die kerkraad die ou kerk vir gebruik as skoolgebou afgestaan, en op sy ernstige aanvraag het die uitvoerende raad in 1875 aan Edenburg £500 toegestaan vir 'n onderwyserswoning en 'n koshuis vir buitekinders. In 1880 kon ds. Meiring per omsendbrief aankondig dat mej. J.M. Campbell, 'n onderwyseres van beproefde ondervinding vanuit Amerika, wat aangestel is as onderwyseres aan die Goewermentskool op Edenburg, saam met 'n assistente, onder toesig van die kerkraad van Edenburg, die sorg van die dogters op haar sal neem. Die dogters sou onder meer ook onderrig ontvang in musiek en handwerk. En so het die gemeente op elke moontlike gebied onder die bekwame en toegewyde leiding van ds. Meiring vooruitgegaan. Hy was iemand met 'n helder deursig in sake. Die feit dat die pastorie vandag nie toegebou kan word nie en dat alle kerkeiendomme van alle belastings vrygestel is, is almal die vrugte van sy bekwame leiding en goeie deursig. Maar sy ywer, wat altyd op die hoogste gerig was, het hom allengs verteer. Daarby moes hy sy eerste eggenote aan die dood afgee op 21 Maart 1881 en met agt wese alleen agterbly. Op hierdie tydstip het die kerkraad hom 'n verlof van drie maande toegestaan. Daarby het hulle hom ook 'n geskenk van £100 gegee en 'n wa en perde tot sy beskikking gestel om daarmee op 'n lange en welverdiende rus te gaan. Later is hy weer getroud maar op 19 September 1883 is sy tweede eggenote ook aan die pastorie ontslaap. Ook 'n derde huwelik is aangegaan, met mej. Murray, direktrise van die Eunice Meisieskool, 'n dogter van prof. John Murray van Stellenbosch. Uit hierdie huwelik is twee kinders gebore. Die een was die hoof van die Grey-kollege op Bloemfontein, by wie die weduwee van ds. Meiring later gaan woon het.
Sy dood
wysig
Nie net het ds. Meiring sy eie gemeente na die beste van sy vermoë gedien nie; ook het hy hom beywer vir die hele kerk in die Oranje-Vrystaat. Kort ná sy aankoms in die Vrystaat is hy tot scriba, argivaris, actuarius en quaestor benoem. Hy het ook groot werk verrig as die eerste redakteur van die Vrystaatse Kerk se amptelik mondstuk, De Fakkel. Hierdie werk het hy met sy kenmerkende deeglikheid en getrouheid tot aan sy dood in 1892 verrig. Op Woensdag 11 Mei het hy nog weer na Bloemfontein vertrek om die sitting van die sinodale kommissie by te woon. Op hierdie vergadering was hy reeds siek en op die 13de het hy na Edenburg teruggekeer lydende aan 'n sware influensa. Sy siekte is vererger deur longontsteking en op 28 Mei het hy sy ewige rus ingegaan. Op Maandag 30 Mei het sy begrafnis onder blyke van groot belangstelling plaasgevind. Die Vrystaatse president, F.W. Reitz het spesiaal van Bloemfontein oorgekom om die begrafnis by te woon. Verder was die volgende predikante ook teenwoordig: Di. Charles Morgan (Bloemfontein), A.J.B. Albertyn (Lindley), H.J. Lückhoff (Fauresmith, G.A. Scholtz (Colesberg, J.J.T. Marquard (Bethulie, William Robertson (Calvinia, E.A.J. du Toit (Brandfort), Dirk van Velden (Smithfield, C.J. Snyman (Makwassie, Andrew Murray jr. (Jacobsdal en Coetzee (onbekend watter een).
In die notule van die Sinode van 1893 staan die volgende In Memoriam: "De Synode betuigt haar hartelijk leedwesen wegens het groote verlies dat in den weg van Gods aanbiddelijke Voorzienigheid deze Vergadering en onze gansche Kerk getroffen heeft door het overlijden, op den 28sten Mei 1892, van wijlen den predikant der gemeente Edenburg, den Wel. Eerw. Zeer Gel. Heer Albertus Petrus Meiring, die gedurende 25 jaren de betrekking van Scriba, Quaestor, Actuarius en Archivaris dezen Synode heeft bekleed. Met voorbeeldige getrouwheid, met onvermoeide ijver, met de grootste nauwgezetheid en algehele toewijding heeft hij in deze verschillende Synodale betrekkingen zijnen plicht vervuld, zijn werk gedaan, zijn taak volbracht. Onze dankbare herinnering volgt hem in het graf de vrucht zijner arbeid volgt hem naar de eeuwigheid. Menig gewenscht resultaat ener discussie, menig gewichtig besluit der Synode, hadden wij te danken aan zijner gezond oordeel en practischen blik, zijne warme belangstelling en rijpe ondervinding, zijner ijver in 't werken, en zijner ernst in het spreken. En gelijk zijner arbeid toonde getrouwheid aan de Kerk, zoo openbaarde zijn leven getrouwheid aan den Heer. Persoonlijke Godsvrucht en Kinderlijk geloof, innige gebedsomgang met den Heiland en ongeveinsde liefde tot de broeders, hartelijke medelijden met treurenden en stille lijdzaamheid onder eigen kruis waren de kenmerken van zijn christelijke wandel. Zijn leven was Christus en zijn sterven gewin. Hy heeft den goeden strijd gestreden, hij heeft den loop geëindigd, voorts is hem weggelegd de kroon der rechtvaardigheid, welke de Heer geven zal allen, die Zijne verschijning hebben liefgehad, want zalig zijn zij, die geroepen zijn tot het Avondmaal van de bruiloft des Lams."
In September daardie jaar het die gemeente van mev. Meiring afskeid geneem en by die geleentheid van die oggenddiens het die kerkraad haar ’n adres en geskenk in die vorm van ’n tjek van £50 aangebied.
Bronne
wysig- (af) Van Loggerenberg, ds. J.H. 1938. Gedenkboek van die Ned. Geref. Gemeente Edenburg, O.V.S. 1863-1938. Edenburg: NG Kerkraad.