Hoërskool Chris van Niekerk

Hoërskool Chris van Niekerk is die enigste Afrikaanse hoërskool in Vredefort, Noord-Vrystaat en is genoem na kommandant Chris van Niekerk van die Bothaville-kommando wat tydens die Tweede Vryheidsoorlog geveg het. Die skool is in 1883 gestig en die eerste leermeester en skoolhoof was meester Grimm. Prof. T.T. Cloete, bekroonde Afrikaanse digter en letterkundige, was tot st. 8 in Hoërskool Chris van Niekerk. Die eerste leerling van die skool wat ses onderskeidings in ’n matriekeindeksamen behaal het, was Ernst Breed, later professor aan die Potchefstroomse Universiteit vir C.H.O.. Die skool se kleure is oranje, wit en blou en die leuse wat op die skoolwapen verskyn is "Arbei en Offer".

Hoërskool Chris van Niekerk
Leuse	Arbei en offer
Gestig	1883
Tipe	Staatskool
Hoof	Welma Malherbe
Stigter	Meester Johann Grimm
Grade	R-9
Adres	Vrystraat 17, Vredefort, 9595
Stad	Vredefort
Provinsie	Vrystaat
Land	Suid-Afrika
Kleure
Koshuis(e)	Huis Graniet
Skoolkoerant	Onsenonsens

Hoogtepunte uit die skool se geskiedenis

• 29 Augustus 1883: Met die ou Gereformeerde kerkgebou as skoolgebou begin Johann Grimm skoolhou.
• 1884: Met ’n leerlingtal van 23 word die eerste skoolgebou betrek. Dit bestaan uit ’n enkele klaskamer.
• 1887: Mnr Grimm verlaat die skool om te gaan goud soek. Hy is tien jaar later, op 28 Oktober 1897 oorlede.
• 1892: Die leerlingtal vorder tot 63 en die eerste assistent aanvaar haar pos. ’n Inspekteursverslag in daardie jaar lui: “Orde op school goed. De onderwyser doet goed werk.”
• 1898: ’n Nuwe klaskamer is bygevoeg. Die Anglo-Boereoorlog veroorsaak dat die skool tot in 1902 sluit.
• 1902: Ingevolge die verengelsingsbeleid van Alfred Milner open die skool met ’n Engelse hoof, ene James MacGibrey en twee Engelstalige assistente.
• 1904: Die skool word vir die eerste keer verdeel in drie afdelings, nl. kleuters, middelbare en senior afdelings. 'n CNO-skool word gestig sodat kinders in Afrikaans kan skoolgaan. Die CNO- en goewermentskool verenig teen die einde van die jaar.
• 1907: Nuwe skool op huidige perseel op 13 Maart geopen en eerste bome aangeplant.
• 1908: Die eerste matriekleerlinge lê hul eksamen met welslae af.
• 1911: Skool se eerste sportbyeenkoms is op 22 Junie gehou, asook die eerste prysuitdeling aan die einde van die jaar.
• 1914: Die dorp word deur ’n rebellekommando van kmdt. Meyer oorgeneem. Die skool sluit om 12:15 daardie dag.
• 1915: Op 5 Maart het die leerlingtal die eerste keer die 100-kerf verbygesteek. Die stadsaal word as ekstra klaskamer gebruik.
• 1918: Weens die groot griepepidemie sluit die skool van Oktober tot November.
• 1920: Die nuwe hoof, mnr. M.L. Grosskopf, is die eerste hoof wat die skooldagboek in Afrikaans skryf.
• 1922: Die eerste debatsvereniging word gestig en die eerste skoolrugbyspan speel teen Roodepoort.
• 1926: Die ou skoolwapen en skoollied word weer amptelik in gebruik geneem.
• 1929: Met die skoolhoof mnr. E.C. le Roux as bevelvoerende offisier kom die eerste kadetafdeling tot stand.
• 1932: Mnr. W.W.O. Steyn word skoolhoof.
• 1935: Die skool se status word tot die van Junior-hoërskool verlaag – die leerlingtal was slegs 206.
• 1936: Die skool word weer tot volwaardige hoërskool verklaar.
• 1937: Die Stadsraad en Kerkraad skenk elk ’n duisend pond (±R2000) vir die bou van ’n nuwe koshuis.
• 1945: Daar word ’n begin gemaak met die insameling van geld vir ’n boufonds, waarmee ’n skoolsaal gebou sal word. Die bestaande skoollied, skoolwapen en skoolkleure word amptelik in gebruik geneem.
• 1953: Op 29 Augustus word die skoolsaal amptelik deur die destydse Administrateur van die O.V.S. geopen. Presies 70 jaar na die ontstaan van die skool. Mnr. W.W.O. Steyn verlaat die skool na ’n dienstydperk van 21 jaar.
• 1955: Die skool neem deel aan die Fakkelloop tydens die Eeufeesvierings. In hierdie jaar word die skoolfonds versterk met £333 wat tydens ’n konsertaand en ’n bazaar ingesamel is. Die eerste veldkornetskap van die Voortrekkers word in die lewe geroep.
• 1957: Tydens die skool se 75-jarige-feesviering op 2 April, vind ook die amptelike naamgewingsplegtigheid plaas. Die gedenksteen is met hierdie geleentheid amptelik deur mev. W.P. Fourie onthul. Mnr. M.H. Theron het oom Chris van Niekerk se voorafopgestelde toespraak voorgelees. Die Asiatiese griep het teen die einde van die jaar meer as tweehonderd kinders (en onderwysers) oor ’n tweemaande-tydperk uit die skool gehou.
• 1968: Daar is ’n begin gemaak met die opknapping van die skoolgebou.
• 1969: Die skool neem deel aan ’n fakkelloop ter viering van die S.A. Spele.
• 1971: Die onder-13-rugbyspan deel die rugbytrofee met Voortrekker Hoërskool van Bethlehem. ’n Besondere prestasie.
• 1972: Ansie van Biljon word die eerste leerling van die skool om vir die Vrystaatse Jeugkoor gekies te word.
• 1973: Op 10 Mei word die skool se splinternuwe skoolbus in ontvangs geneem. Die Voortrekkers wy hulle nuwe spankamers en saal in, wat hulle met harde werk en ’n totale spanpoging tot stand gebring het.
• 1974: Na vele jare neem die Provinsiale Administrasie die skoolkoshuis oor. Dit word verander en opgeknap. Uit die skoolfonds word ’n busloods gebou en nuwe gordyne vir die saal gekoop. Chris van Niekerk wen teen die Hoërskool Koppies met 36-0 in rugby
• 1974: Marietjie Strauss en Renier van Heerden word die eerste keer gekies as lede van die Vrystaatse jeugkoor. Vredefort se leerlinge neem deel aan die fakkelloop ter ere van die Afrikaanse taalfees. ’n Simboliese klipstapeling van klippe reg oor die land word ook aan meegedoen.
• 1976: Mnr. J.D. Hyman, Inspekteur van sang gee aan die skool ’n nuwe toonsetting vir die skoollied.
• 1980: Die klein bussie wat die skool aangekoop het, word in ontvangs geneem.
• 1981: Die skool word in sy geheel opgeknap en ook van ’n nuwe dak voorsien. Eerste veldwedren vind plaas vir deelnemers van Vredefort en omgewing.
• 1982: Met die plaaslike veldwedren waaraan ook ’n paar deelnemers van buite die distrik deelneem, word ’n goeie bedrag van R4 200 vir die skoolfonds ingesamel. Daar word op die veldren as ’n jaarlikse instelling besluit.
• 1983: Die skool vier sy honderdste bestaansjaar!
• 1988: Vredefort se leerlinge neem deel aan ’n fakkelloop as deel van die Groot Trek 150 feesvieringe.
• 1991: Die skool se koshuis is opgeknap en verbeter teen ’n koste van R500 000 en kry die naam van Huis Graniet. Die skool se revuegroep is die wenner van die Kommandement Vrystaat se liedjiefees in die Sand du Plessis-teater in Bloemfontein.
• 1993: Die skool het ’n groot fees ter viering van sy 110-jarige bestaan.
• 2000: Leerlinge neem deel aan ’n fietsoptog deur die dorp ter herinnering aan Danie Theron se Wielrijderskorps en die Anglo-Boereoorlog
• 2004: Die laaste jaar dat die skool tot en met st. 10 gaan. Vanaf 2005 strek dit net tot st. 7.
• 2015: Skoolhoof, Erna Rademan, begin met 'n strykersprogram onder die sambreel van die Mangaung Strings Programme by die skool. Leerlinge kry les in viool, altviool, tjello en kontrabas.
• 2017: Twee leerlinge: Kwena Moleleki en Tswente Mathibe, beide in Gr 9, word opgeneem in die Nasionale Jeugorkes. Kwena speel kontrabas en Tswente speel viool.

Skoolhoofde

• 1883–1887: J.A. Grimm
• 1887–1892: F.J. Steyn
• 1893–1894: J. Louw
• 1895–1898: P. Spratt
• 1898–1900: C.P. de Leeuw
• 1900–1902: Skool gesluit weens oorlog
• 1902–1905: J. MacGibrey
• 1905–1912: W. Murray
• 1912: J. Roscher (tydelik)
• 1912–1913: L.J. van Zijl
• 1914: N.E. Coaker (tydelik)
• 1914: L.C. Meyer (tydelik)
• 1914–1920: J.E. Couch
• 1920: M.L. Grosskopf
• 1920–1931: E.C. le Roux
• 1932–1953: W.W.O. Steyn
• 1954–1960: M.H. Theron
• 1961–1962: J.S. van der Walt
• 1963–1970: J.J. de Klerk
• 1971–1975: H.J. Human
• 1976–1981: G.C. du Preez
• 1982–1984: W.G. Fowler
• 1985–1987: A.W. Taylor
• 1988: W. de Vries (waarnemend)
• 1989: P.D.P. Claasen
• 1990: H.J. Human
• 1991–1997: J.J. van Wyk
• 1997–2014: B.J.E. Cloete
• 2014: I. van Vuuren (waarnemend)
• 2015 - 2018: Erna Rademan
• 2018: Welma Malherbe

Skoollied

Die eerste skoollied is in 1926 aangeneem en die huidige in 1953.

Eerste skoollied

Hoër, hoër, hoër laat ons streef
Langs die weg van glorie,
saam mekaar tot heil te wees
in ons land se storie.
Lieflik as die klokke lui,
Hy Oorwinnaar, Hy wat stry.

Vaster, vaster, vaster laat ons staan
hand aan hand tesaam
en vir altyd voort sal baan
in ons God se naam.
Lieflik as die klokke lui,
Hy Oorwinnaar, Hy wat stry.

Dieper, dieper, dieper laat ons peil
in die God’lik waarheid.
Saam snoer ons die band tot heil,
liefde bring ons klaarheid.
Lieflik as die klokke lui,
Uno, uno, animo.

Huidige skoollied

Geplant in ons eie Vrystaatse grond,
bo in die Noorde waar die blou heuwels dein.
Staan verewig rotsvas gegrond
’n baken van lig wat flikkerloos skyn.

Aan jul afkoms ewig getrou,
Jeug van die Riemland handhaaf en bou.
Voorwaarts, opwaarts met al jul krag
Voorwaarts, opwaarts met al jul krag
Tesame steeds voorwaarts, Eendrag maak Mag,
Tesame steeds voorwaarts, Eendrag maak Mag!