Tydlyn van die geskiedenis van Suid-Afrika

   Hierdie artikel behoort versmelt te word met Lys van jare in Suid-Afrika.
Maak seker om die inhoud te skuif na die bladsy wat reeds aan Wikidata gekoppel is!
Indien altwee gekoppel is, sien hier.

Tydlyn van gebeure in die Suid-Afrikaanse geskiedenis.

Voor Christus

• Jagter-versamelaars, voorouers van die Khoisan (Khoikhoi en San), bly in Suider-Afrika.

1400s

1487

• Portugese ekspedisie onder leiding van Bartolomeus Dias bereik Mosselbaai.

1600s

1652

• Die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie stig 'n verversingstasie aan die Kaap die Goeie Hoop.

1652–1795

• Ontstaan en uitbreiding van die Afrikaners; die Khoisan oorwin; slawe wat van Indonesië, Indië, Ceylon, Madagaskar en Mosambiek ingevoer is.

1700s

1779-1781

• Eerste Grensoorlog

1793

• Tweede Grensoorlog

1795

• Brittanje verower die Kaapkolonie van die Nederlanders.

1800s

1803

• Die Nederlanders (Bataafse Republiek) herwin die Kaapkolonie deur ‘n verdrag.

1806

• Brittanje verower die Kaapkolonie.

1811–12

• Britse en koloniale magte verdryf die Xhosas uit die gebied wes van die Groot-Visrivier.

1815

• Opkoms van grensboere (Slagtersnek-rebellie).

1816–28

• Shaka skep die Zoeloe-koninkryk; oorlogvoering onder Afrikane in die grootste deel van Suidoos-Afrika (die Mfecane).

1820

• Britse setlaars arriveer in die Kaapkolonie.

1828

• Die Kaapse koloniale regering herroep die paswette wat in 1809 ingestel is en die Khoisan raak.

1834–38

• Kaapse koloniale slawe word vrygestel.

1834–35

• Britse en koloniale magte verslaan die Xhosas.

1835–40

• Vyfduisend Afrikaners (later bekend as Voortrekkers) verlaat die Kaapkolonie; 'n beweging wat later bekend staan as die Groot Trek.

1838

• 'n Afrikaner-kommando verslaan die Zoeloe-leër tydens die slag van Bloedrivier.

1843

• Brittanje annekseer Natal.

1846–47

• Britse en koloniale magte verslaan die Xhosas.

1852 & 1854

• Brittanje erken die Transvaal en Oranje-Vrystaat as onafhanklike Afrikanerrepublieke

1856–57

• Die Nasionale Selfmoord van Xhosas.

1858

• Basotho wen die oorlog teen die Oranje-Vrystaat.

1862-1864

• Transvaalse Burgeroorlog

1865–67

• Die Oranje-Vrystaat verslaan die Basotho.

1867

• Diamantontginning begin in Griekwaland-Wes.

1868

• Brittanje annekseer Basoetoland (hedendaagse Lesotho).

1873

• Langalibalele-rebellie

1875

• Die Genootskap van Regte Afrikaners word gestig.

1877

• Brittanje annekseer Transvaal.

1879

• Britse en koloniale magte verslaan die Zoeloes nadat hulle 'n regiment in Isandhlwana verloor het.

1880–81

• Transvaalse Afrikaners herwin hul onafhanklikheid.

1886

• Goudmynbou begin aan die Witwatersrand.

1895–96

• Leander Starr Jameson lei 'n onsuksesvolle inval in Transvaal.

1897–98

• Runderpes veroorsaak groot hoeveelheid veevrektes.

1898

• Transvaalse kommando's verower die Venda en voltooi daarmee die wit verowering van die Swartbevolking van Suider-Afrika.

1899–1902

• Die Tweede Vryheidsoorlog, Brittanje verower die Afrikanerrepublieke.

1900s

1904–7

• Kamer van Mynwese bring 63 397 Chinese werkers in Suid-Afrika in om op die myne te werk.

1906–7

• Brittanje gee die parlementêre regering aan die voormalige republieke; net Blankes het stemreg.

1910

• Die Kaapkolonie, Natal, Transvaal en die Oranje-Vrystaat sluit aan om die Unie van Suid-Afrika te vorm.

1912

• South African Native National Congress (NNC) gestig; word later die African National Congress (ANC).

1913

• Die Wet op Naturellengrond beperk die grondeienaarskap van Afrika tot die reservate; die begin van 'n reeks skeidingswette.

1914–19

• As lid van die Britse Ryk neem Suid-Afrika deel aan die Eerste Wêreldoorlog.

1917

• Anglo American-korporasie word gestig.

1921

• Kommunistiese party van Suid-Afrika gestig
• Bulhoek-opstand

1922

• Wit stakers neem beheer oor Johannesburg maar is verslaan deur regeringstroepe.

1936

• Swart parlementêre kiesers word op 'n aparte rol geplaas.

1939–45

• Suid-Afrika neem aan die Geallieerdes deel aan die Tweede Wêreldoorlog.

1946

• 70 000 tot 100 000 swart goudmynwerkers staak vir hoër lone; troepe dryf hulle terug na die myne.

1948

• Die Herenigde Nasionale Party wen 'n algemene verkiesing en begin om sy beleid van apartheid toe te pas.

1950

• Die Wet op Bevolkingsregistrasie klassifiseer mense volgens ras; die Wet op Groepsgebiede het verskillende dele van residensiële en sakegebiede in stede en dorpe eksklusief aan verskillende rasse toegeken.

1952

• Die ANC en sy bondgenote begin 'n passiewe versetveldtog.

1953

• Die regering neem beheer oor swart-onderwys oor.

1955

• Die Congress of the People neem die Vryheidsmanifes aan.

1956

• 156 lede van Congress Alliance word van hoogverraad aangekla.
• Gekleurde parlementêre kiesers word op 'n aparte rol geplaas.

1958–66

• Hendrik Verwoerd is eerste minister.

1959

• Pan Africanist Congress of Azania (PAC) gestig.

1960

• Die Swart- en Bruinverteenwoordiging in die Parlement (deur Blankes) is beëindig.
• Die polisie skiet 67 betogers dood wat teen paswette in Sharpeville betoog het; die regering verbied talle swart politieke organisasies.

1961

• Suid-Afrika word 'n republiek en verlaat die Britse Statebond.

1964

• Nelson Mandela en ander ANC- en PAC-leiers tot lewenslange tronkstraf gevonnis.

1966

• Lesotho en Botswana word onafhanklike state.
• Hendrik Verwoerd sterf in 'n sluipmoord-aanval.

1968

• Eswatini word onafhanklik.

1975–76

• Mosambiek en Angola word onafhanklike state.

1976–77

• Minstens 575 mense sterf in konfrontasies tussen swartes en polisie in Soweto en ander townships in Suid-Afrika.

1976–81

• Suid-Afrika verleen "onafhanklikheid" aan die Transkei, Bophuthatswana, Venda en die Ciskei-tuislande, maar hulle word nie in die buiteland erken nie.

1977

• Die VN-Veiligheidsraad stel 'n verpligte verbod op die verskaffing van wapens aan Suid-Afrika.

1978–84

• PW Botha word eerste minister

1979

• Swart-vakbonde kan registreer en toegang kry tot die nywerheidshof en die reg om te staak.

1980

• Zimbabwe (voorheen Rhodesië) word onafhanklik.

1981–88

• Suid-Afrikaanse magte val Angola binne en doen hakkejag-operasies in Lesotho, Mosambiek, Zimbabwe en Zambië; ANC guerrillas lood saboteer aanvalle in Suid-Afrikaanse stede.

1983

• United Democratic Front (UDF) gestig.

1984

• 'n Nuwe grondwet gee aan Asiërs en Bruinmense beperkte deelname aan die sentrale regering, maar nie aan Swartes nie.
• PW Botha word staatspresident.

1984–86

• Langdurige en wydverspreide en geweldadige weerstand teen die regering in swart Suid-Afrikaanse townships.
• Gewelddadige regeringsreaksies om die opstande te beheer.

1985

• Rubicon-toespraak.
• Eerste kontakte tussen die regering en gevange en verbanne ANC-leiers.

1986

• Paswette herroep.
• Die regering verkondig 'n landwye noodtoestand, hou duisende mense aan en verbied die pers, radio en televisie om oor die onrus te berig.
• Die Amerikaanse Kongres aanvaar ‘n omvattende anti-apartheidswet ten spyte van president Ronald Reagan se veto daarvan.

1986–95

• Hewige konflik tussen Zoeloe-ondersteuners van Inkatha en die ANC in KwaZulu en aan die Witwatersrand.

1987

• Drie weke staking deur 250 000 swart mynwerkers.

1988

• Suid-Afrika onderneem om uit Angola te onttrek en saam te werk aan die VN-gemonitorde onafhanklikheidsproses in Namibië.

1989

• Frederik Willem de Klerk volg Botha op, eers as leier van die Nasionale Party, daarna president.

1990

• De Klerk ontban die ANC, PAC en SAKP; Mandela en ander politieke gevangenes word vrygelaat.
• Namibië word onafhanklik.

1990–91

• 1913 en 1936 Grondwette, Groepsgebiedewet, Wet op Bevolkingsregistrasie en Afsonderlike Geriewe opgehef.
• Politieke organisasies ontban; noodtoestand word herroep; te midde van wydverspreide geweld.
• Begin van formele onderhandelinge tussen afgevaardigdes van 18 partye.

1992

• Wit kiesers steun die onderhandelingsproses in 'n referendum.
• Boipatong-slagting vind plaas met 45 inwoners van Boipatong wat deur Zoeloe-hostel-inwoners vermoor is lei tot die ANC wat aan die onderhandelinge onttrek.

1993

• Onderhandelinge hervat; de Klerk, Mandela en leiers van 18 ander partye onderskryf 'n tussentydse grondwet.

1994

• Regerings van die "Tuislande" van Bophuthatswana en Ciskei stort ineen.
• Die ANC wen die eerste nie-rassige-verkiesing (27–30 April).
• Nelson Mandela word as president ingesweer (10 Mei) en vorm die regering van nasionale eenheid.
• Buitelandse regerings hef sanksies op; Suid-Afrika sluit weer by die Britse Statebond aan.

1995

• Inhuldiging van die konstitusionele hof (Februarie); dit skaf die doodstraf af (Mei).
• Inkatha onttrek hom aan die Grondwetlike Vergadering (April)
• Inhuldiging van die Kommissie vir die Herstel van Grondregte (Mei)
• Die Waarheid-en-versoeningskommissie begin werk.

1996

• Grondwet van Suid-Afrika aanvaar.
• Die Nasionale Party onttrek hom aan die regering van nasionale eenheid.

1998

• Publikasie van die Waarheids- en Versoeningskommissie se verslag

1999

• Algemene verkiesing, die ANC wen 66 persent van die stemme.
• Die Demokratiese Party vervang die Nasionale Party as die amptelike opposisie.
• Mandela tree af as president en word opgevolg deur Thabo Mbeki.
• Stakings deur staatsamptenare, insluitend onderwysers.

2000s

2000

• Grootskaalse industriële staking.
• 13de internasionale konferensie oor vigs vergader in Durban.

2001

• Die Wet op die Bevordering van Toegang tot Inligting tree in werking.
• Grootboom se reg op behuisingsaak beslis deur die konstitusionele hof beslis.

2002

• Behandeling aksie veldtog saak oor toegang tot anti-retrovirale middels beslis deur die konstitusionele hof.
• Vorming van Demokratiese Alliansie.
• Afrika Unie in Durban gestig.
• Nuwe vennootskap vir Afrika-ontwikkeling gesig.

2003

• Patricia de Lille stig die Onafhanklike Demokrate.
• Die kabinet oorheers Mbeki en kondig die plan vir die implementering van antiretrovirale middels aan.
• Inwerkingstelling van breëbasiswet vir swart bemagtiging.

2004

• Mbeki vir die tweede termyn verkies.
• Antiterrorisme Wet aanvaar.
• Jaftha v. Schoeman reg op behuisingsaak beslis deur die konstitusionele hof.

2005

• Nuwe Nasionale Party ontbind.
• Mbeki verwyder Jacob Zuma as adjunkpresident.

2006

• Zuma vrygespreek van aanklag van verkragting.
• Regterlike Dienskommissie verwerp openbare ondersoek na die aktiwiteite van Kaapse regter John Hlophe.
• VN se spesiale afgevaardigde vir vigs in Afrika, sê Suid-Afrika bevorder 'n “kranksinnige” houding teenoor vigs

2007

• Skerpioene kla Jacob Zuma aan op aanklagte van korrupsie.
• Regters van die konstitusionele hof dien aanklagte in teen regter Hlophe.
• Zuma verslaan Mbeki vir ANC-presidentskap op die ANC-konferensie in Polokwane.

2008

• Magsdelingsooreenkoms in Zimbabwe.
• Korrupsieklagte teen Zuma teruggetrek.
• Mbeki bedank
• Kgalema Motlanthe ingehuldig as president.
• Barbara Hogan word minister van gesondheid.
• Congress of the People (COPE) gestig.

2009

• Jacob Zuma tot president verkies.
• Zuma stel Sandile Ngcobo aan as hoofregter.
• Zuma lewer toespraak op die Wêreldvigsdag waarin hy beleid aankondig om antiretrovirale middels wyd te versprei.

2010

• Die Organisasie vir Ekonomiese Samewerking en Ontwikkeling verklaar Suid-Afrika as een van die wêreld se ongelykste samelewings.
• Die regering erken dat die breë swart ekonomiese bemagtigingsprogram grotendeels 'n mislukking was
• Suid-Afrika reik nie visum aan die Dalai Lama uit om Desmond Tutu se tagtigste verjaardagpartytjie by te woon nie

2011

• Aktivis Andries Tatane gedood deur polisie tydens protes oor dienslewering.
• Die Suid-Afrikaanse Menseregtekommissie ondersoek klagtes oor waterkwaliteit en probleme met voorsiening.

2012

• ANC-eeufeesvieringe
• Marikana-slagting
• Moody’s gradeer Suid-Afrika af.
• ANC-konferensie in Mangaung, het Zuma die ANC-president herkies.

2013

• Mamphela Ramphele stig Agang SA
• Suid-Afrikaanse troepe dood in gevegte in die Sentraal-Afrikaanse Republiek.
• Julius Malema stig die Economic Freedom Fighters

2014

• Twintigste herdenking van ‘n demokratiese Suid-Afrika.

2019

• Sesde demokratiese algemene verkiesing vind plaas en die ANC verwerf 57% van die stemme.

2018

• Cyril Ramaphosa word president.

2020

• Landswye staat van inperking as gevolg van die Covid-19-pandemie.

2021

• Suid-Afrikaanse onrus van 2021

Bronne

• Leonard Thompson, (Opgedateer deur Lynn Berat ), 2014. A History of South Africa. 4de Uitgawe, New Haven: Yale University Press.