NG gemeente Glen Lynden

Glen Lynden is die 19de oudste gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika en die sesde oudste in die teenswoordige Sinode van Oos-Kaapland. Dit is op 17 Julie 1829 gestig op die gelyknamige Oos-Kaapse dorpie, maar die swaartepunt van die gemeente het van 1891 af na die dorpie Bedford verskuif met Glen Lynden vandag net 'n buitewyk. Die gemeente het in 2009 153 belydende en 53 dooplidmate gehad, teenoor presies 99 meer van elk in 1985.

Bedford se huidige kerk is deur die argitekte Anthonie Smith en Douw Gerbrand Steenkamp in die tentstyl ontwerp as een van die vroeë voorbeelde van die sogenaamde kappiekerk. Steenkamp was die ontwerp-argitek. Ds. J.D. Thom het die hoeksteen gelê op 9 Augustus 1957 en die bouaannemers was Swart & Kemp (Edms.) Bpk.

Die hoeksteen van die ou kerk op Bedford is in 1894 gelê. Dit dien as kerksaal sedert die ingebruikneming van die nuwe kerk.

Ontstaan

Daar word gesê Glen Lynden se geskiedenis is die ingewikkeldste onder al die NG gemeentes. Dieselfde geld die dogtergemeente Adelaide. As antwoord op die regering se aanbod van plase aan die Oostelike grens van die Kaapkolonie, het Afrikaners en, in 1820, Skotse setlaars hulle langs die Baviaansrivier gaan vestig. Hulle tydelike woonplek het hulle Glen Lynden genoem.

Ds. John Pears, 'n Skotse predikant, was die eerste leraar van Glen Lynden nadat hy op 1 Mei 1829 op die nedersetting aan die Baviaansrivier aankom.

Omdat sowel Afrikaans- as Engelssprekendes sterk verlang het na 'n eie gemeente, het hulle in 1826 'n versoekskrif aan die regering gerig om 'n predikant en kerkgeboue. As reaksie op die gunstige antwoord is op 5 Januarie 1827 – die stigtingsdatum van die gemeente – 'n bestuurskomitee gekies vir die benoeming van 'n predikant en die beplanning van die geboue.

Die kerk, wat in 1964 oorgedra is aan die NG Kerk in Afrika, is in 1828 voltooi en op 1 Mei 1829 is die eerste predikant, die Skotse ds. John Pears, na wie Pearston vernoem is, verwelkom. Reeds in 1830 het hy die kansel egter met 'n professoraat in Kaapstad verwissel. Ontmoedig deur sy swartgallige verslag oor Glen Lynden, waar hy dit onmoontlik gevind het om ’n gemeente op te bou met boere wat nie in die kerk belanggestel het nie, het die regering eers in 1833 vir ds. Alexander Welsh as sy opvolger gestuur. Hy was eweneens 'n predikant uit Skotland.

In 1855 is Bedford as dorp tussen Glen Lynden en Adelaide aangelê. En van toe af was daar hardnekkige wedywering tussen die drie plekke om voorrang as kerksentrum te kry omdat Adelaide nie vir Bedford of Glen Lynden kon bevredig nie. Bedford het egter 'n ongelyke stryd gehad, want beide Glen Lynden en Adelaide het probeer verhinder dat Bedford in aanmerking kom, omdat nie een van hulle as gemeente sonder Bedford kon bestaan nie.

Vroeër reeds het die adjunk-goewerneur van die Oostelike Provinsie, sir Andries Stockenström, ook probeer hulp verleen. Op las van goewerneur sir Lowry Cole het hy in Maart 1830 die plaas Glen Lynden as kerklike gemeente-eiendom geproklameer. Die moeilikheid met Glen Lynden was so ernstig dat Stockenström op 9 Junie 1830, as gesaghebbende in die Oostelike Provinsie, aanbeveel dat Glen Lynden verlaat word en die plaas Koonapspos (die latere Adelaide) vir die gemeente as middelpunt geneem word. Ná ds. Pears se bedanking het Stockenström alle belangstelling in die saak verloor en dit daargelaat. Toe die gemeente Glen Lynden met die vakature kennis neem dat die goewerneur hulle bestaan op Glen Lynden afkeur, het ouderling Robert Hart en ander belangstellendes met ’n nuwe voorstel vorendag gekom. Hulle beveel aan dat Stockenström ’n stuk van sy plaas Maasstroom (die latere dorpie Bedford) vir ’n gemeentemiddelpunt moes gee. Hy het eers geaarsel, maar later ingewillig. Ook dié plan het misluk. In ’n brief wat Thomas Pringle onverwyld na hom skryf oor die saak, berispe hy hom en Robert Hart dat hulle Glen Lynden wou ondermyn om Maasstroom se waarde te verhoog. ’n Kwaai brief van sir Andries, soos net hy dit kon skryf, was die antwoord daarop. En hiermee was die plan ook vereers van die baan.

Ds. Welsh se dienstyd op Glen Lynden

Ds. Welsh is op 17 Augustus 1833 deur ds. John Taylor op Glen Lynden bevestig. Sy bediening was moeilik gewees en met die grootste moeite kon die transporte van die kerkgrond op Glen Lynden en Koonapspos nie gekry word voor 1859 nie. In sy tyd het die gemeente drie bloedige Grensoorloë met hulle verwoesting moes deurmaak. Die Groot Trek van die Voortrekkers het ook sy gemeente se ledetal uitgedun. Die leiers, Piet Retief en Van Rensburg, was twee van ds. Welsh se lidmate. Louis Trichardt se plaas in die Kolonie het ook binne die gemeentegrense geval. Die stryd met die Engelssprekende lidmate van Glen Lynden was sedert ds. Welsh se koms daar, maar teen 1839 was hulle ledetal uiters gering.

Ook het die geskenk van die grond aan die Koonaprivier lank vir die kerkraad moeilikheid opgelewer. In Maart 1848 gee sir Harry Smith die hele stuk grond aan die kerkraad, maar daardie Julie herroep hy dit. In Augustus 1848 word die landmeter gelas om die grondbrief vir die hele stuk grond op te stel, maar in Februarie die volgende jaar word dit herroep. Die kerkraad het die saak voor die Ring en Sinode gebring, sonder dat hulle juis vordering gemaak het, maar aan sir Andries is dit in 1854 opgedra om dit voor die eerste Kaapse Parlement te bring. Vooraf moes die landmeter eers die plaaslike toestande kom ondersoek. Die parlement het toe beslis dat al die grond aan die gemeente behoort, maar eers in 1858 ontvang die gemeente kaart en transport van sowel Glen Lynden as Koonapspos. Net soos in die tyd van ds. Pears het die regering dus steeds getwyfel aan die voortbestaan van die gemeente; daarom het hy hom sy volle grondregte so volstandig onthou. Steeds was die saak van die gemeente op Glen Lynden onuitvoerbaar en nou was dit weer so ’n moeilike saak omdat die twee middelpunte meer as 50 km uitmekaar was. Destyds was dit ’n groot afstand wat net met moeite afgelê kon word. Die onsekerheid het gemaak dat Koonapspos ook nooit kon groei nie en maar ’n sukkelende dorpe van 1840 af gebly het.

Eerste kerk op Koonapspos

Ds. Welsh moes nietemin die helfte van sy jaarlikse arbeid op Koonapspos bestee. Oor die bou van 'n pastorie word besluit in 1839, maar daar het niks van gekom nie tot 1859. Van 1840 af toe die kerk daar klaargekom het, word die meeste kerkraadsvergaderings op Koonapspos gehou. Die kerkgebou is van klein en stene gebou, 17 x 7 x 3,3 m. Die hoeksteen is gelê in 1838 en die koste van £263.13.0. Van die tyd tot die koms van ds. Stegmann in 1859 is op Koonap 39 kerkraadsvergaderings en op Glen Lynden 18 gehou. In Junie 1849 het die kerkraad selfs die nuwe dorp Adelaide genoem en toe dieselfde naam aan die gemeente Glen Lynden en die Oos-Rietrivier gegee. Van daardie jaar af het die kerkraad op klein skaal begin erwe verkoop. Die regering het die nuwe naam goedgekeur.

Die verwarring oor die kernpunt van Glen Lynden het selfs in 1868 voor ’n gekose komitee van die Kaapse Parlement gedien toe die lede by dr. Andrew Murray, moderator van die Kaapse Kerk, wou weet: "Dit is ’n feit dat die kerk te Koonap en die kerk te Glen Lynden een en dieselfde is?" Waarop hy antwoord: "Ja, dit is één parogie wat tot hiertoe bekend gestaan het as die parogie van Glen Lynden en nou word dit die parogie van Adelaide genoem." Aan dieselfde kommissie is deur ds. William Robertson, die skriba van die Sinode, ’n sertifikaat oorhandig waarop geskrywe staan: "Hiermee sertifiseer ek dat die parogie vroeër bekend as Glen Lynden dieselfde is soos dié wat nou Adelaide genoem word." Nietemin was die amptelike naam van die gemeente op die Ringsittings van daardie datum tot en met die stigting van Adelaide altyd Glen Lynden. Dit kan moontlik wees omdat ds. Welsh van die vyf Ringsittings van 1849, 1850, 1853, 1854 en 1855 net die sitting van 1855 bygewoon het en kort daarna oorlede is. So het die naamsverandering waarskynlik vergete gebly, veral omdat hy siek was en die heersende Grensoorlog van groter belang was.

Adelaide word swaartepunt

Ds. Daniel Jozua Pienaar was twee maal leraar van Glen Lynden: van 1891 tot 1896 en van 1898 tot 1900.

Die swaartepunt van die gemeente het ná die voltooiing van die kerk in 1840 al hoe meer na Koonapspos oorgekom. Met die gee van die naam Adelaide in 1849 lyk dit of die kerkraad die saak van die gemeentelike sentrum ’n trap verder wou bevorder. Die kerkraadsvergaderings word om die beurt op Glen Lynden en Adelaide gehou tot in 1855. Van toe af is almal op Adelaide gehou. Die dorpie Bedford is eers in 1853 gestig, maar weens die vertraging met die verkryging van die transport op Koonapspos, was Adelaide tot 1855 onseker om as dorp aan te bou. Bedford was vry van hierdie moeilikhede. Maar Adelaide as kerksentrum kon nie die lidmate van Glen Lynden wat rondom Bedford gewoon het, se moeilikhede oplos nie. Op 13 Oktober 1855 vergader die kerkraad en bespreek ’n petisie wat vra dat ’n kerk en pastorie op Bedford gebou moet word. Die kerkraad weier om dit binne enige dae voor die Ring te lê omdat die ondertekening daarvan nie in orde was nie. Die Ring sit op 19 Oktober op Uitenhage en ds. Welsh en ouderling J.A. Raubenheimer is ook teenwoordig, soos reeds gemeld die eerste sitting uit vyf wat die leraar bywoon. Dieselfde versoekskrif en petisionarisse is ook daar. Hulle vra ’n kerk op Bedford en ’n leraar daarvoor. Hulle en die lede van die vergadering bepleit die saak en wys op die ongeskiktheid van Glen Lynden as woonplek vir die leraar en as kerkplek vir die gemeente. Op voorstel van ds. Adrian Roux besluit die vergadering eenparig om by die kerkraad van Glen Lynden aan te beveel dat die woning van die leraar verplaas moet word, óf na Bedford óf na Adelaide. En om ’n kerk op Bedford te bou. In Desember 1855 besluit die kerkraad om ’n pastorie op Adelaide te bou en ’n kerk op Bedford, maar van dié plan het niks gekom nie tot in 1859, toe alleen met die bou van die pastorie op Adelaide ’n begin gemaak is en ook met die mooi, groot klipkerk. In die godsdiensverslag vir die Ringsitting van Oktober 1856 (ds. Welsh was toe reeds oorlede), kom voordat ’n begin gemaak is met die besluit van die Ring om die pastorie op Adelaide te bou, vir die verplasing van die leraar daarheen en dat Adelaide beter geleë vir die gemeente is en beter geskik as Bedford. So eindig die eerste vasberade slag vir die kerksentrum op Bedford na die verkenningswerk in ds. Pears se tyd. Die dood van ds. Welsh in Julie 1856 het vir ’n tydjie die stryd laat bedaar.

Ds. G.W. Stegmann, toe hy leraar van Glen Lynden was.

Die koms van ds. Stegmann

Ds. Stegmann, wat kort vantevore beroep is as nuwe leraar vir Glen Lynden, het in Augustus 1858 op sy versoek sake self kom ondersoek en die kerkraad het toe beloftes gedoen vir ’n nuwe kerk en pastorie. Hy is bevestig Februarie 1859 en dadelik is ’n begin gemaak met die twee geboue. Die moeilikheid met die kerkgrond het nou tot ’n einde gekom en die kerkraad kon onbelemmerd met die uitlê van die dorp en die verkoop van erwe voortgaan. Die nuwe kerkgebou was ’n dankbetuiging aan die Here vir die beëindiging van die agt verskriklike Grensoorloë. Blykbaar het die drie groot sake, naamlik die bou van ’n kerk, ’n pastorie en die uitlê van die dorp, die deurslag gegee vir die hele bediening van ds. Stegmann. Sy dienstyd was 31 jaar en 17 jaar van dié tyd het die gemeente onder sware skuld gebuk gegaan. Vir die erwe het hulle £11 488 gekry, maat die kerk het hulle oor die £17 000 gekos buite die orrel en die pastorie ’n verder £2 548. Die NG gemeente Beaufort-Wes se pastorie het ruim 45 jaar later sowat £400 minder gekos en daardie dorp se NG kerk, eweneens vier dekades later, sowat £3 500 minder. Adelaide se mooi balkon is eers in 1928 aangebou. Daarby moes hulle die ou kerk vergroot en herstel teen amper £500. Hulle het van 1859 gebou tot Februarie 1862, toe die kerk ingewy is. Die pastorie was toe reeds klaar. Om geld te bespaar het hulle nie ’n opgeleide argitek aangestel nie, maar die toesig aan ds. Stegmann en boumeester Campbell opgedra. Die kerk is uit pure klip gebou. Die gebou is nie alleen sierlik nie, maar ook net deeglik en die akoestiek is perfek. Adelaide se kerkterrein is in 1928 omhein met ’n mooi traliewerk, die kerk is net en skoongemaak en van binne opnuut geverf. Keer op keer moes spesiale kerkraadsvergaderings gehou word en spesiale bydraes in die gemeente gevra word om die skuldeisers tegemoet te kom en om hulle rekening te vereffen. Baie kerkraadsvergaderings in die jaar was ds. Stegmann se reël. Hy het gebou tot agt, nege en 10 per jaar. Teen die einde van sy lewe het hy gedaal tot vier, drie en twee. En van die 175 vergaderings in die 31 jaar tyd, het hy één op Glen Lynden gehou.

Dr. Andrew Murray het herlewingsdienste op Adelaide kom hou.

Dr. Andrew Murray het in 1877 herlewingsdienste kom hou op Adelaide. In dieselfde jaar was daar ’n sware droogte en nogeens ’n Grensoorlog. In 1883 is aanhoudende droogte en in 1885 weer. Op 1 Maart 1885 word ’n algemene biddag vasgestel. In daardie jaar is dr. Andrew Murray weer hier vir spesiale dienste; ook in Maart 1888. Drie jaar vantevore, in September 1885, het diewe die kerk se brandkluis oopgebreek en die kaart en transport en geldelike aantekeninge vernietig. In 1887 koop die kerkraad ’n nuwe brandkluis aan teen £5. In die dienstyd van ds. Stegmann moes die grens tussen Glen Lynden en die NG gemeente Somerset-Oos opnuut bepaal word. Op die Ringsitting van 1865 op Somerset-Oos word ’n kommissie aangestel om ondersoek in te stel na die geskil wat opnuut oor die grens ontstaan het. Op die sitting van 1860 na rapport deur die kommissie en breedvoerige samespreking, besluit die vergadering dat die plate Witmussieskloof, Klipfontein, Fonteinshoek, Elandsdrif, Esterhuispoort, Kookhuisdrif aan Somerset sal val, maar op voorwaarde ook dat die kerkrade hulle eers oor die beslissing sal uitspreek. Eers in 1869 op die sitting weer op Somerset-Oos word finaal vasgestel dat Leeuwdrif, Baviaanskrans, Krugerspos, Esterhuispoort, Wynandskraal, Stoltzkloofmond, Fonteinshoek, Groothoek, Klipfonetin, Van der Lindeskraal en Witmussieskloof aan Somerset sal val tensy die teenswoordige of latere bewoners liewer onder Glen Lynden wil sorteer.

Adelaide se kerkgebou is in 1862 voltooi teen die ongekende bedrag van £17 000. Tydens die Anglo-Boereoorlog het die Britse militêre gesag 'n kanon op die byna 30 m hoë toring staangemaak. Die Britte het indertyd die kerk onder hulle beheer gehad.

Moeilikheid met 1820-setlaars

In 1855 kom daar weer moeilikheid met die Skotse setlaars in die midde van die gemeente. ’n Deputasie is naamlik onder leiding van die prokureur C.W. Hutton, skoonseun van sir Andries Stockenström, in Oktober na die Ringsitting op Uitenhage gegaan om te vra vir ’n eie leraar en ’n kerk op Bedford. Nou was daar groot verwarring op kerklike gebied vir Glen Lynden, Adelaide sowel as Bedford. Dit was ’n groot stryd tussen die drie plekke waar die gemeente se middelpunt moes wees en elkeen was te klein om alleen te staan. Hieraan het die Engelssprekendes ook hulle aandeel gehad. Die weiniges van hulle wat om Glen Lynden gewoon het, was met hulle een diens per maande tevrede. Op Adelaide het in 1860 ’n aantal, volgens besluit op ’n vergadering deur hulle belê, ds. Stegmann kom vra om in verband met sy kerk vir hulle afsonderlik in Engels te bedien. Die versoek is na die aktuarius van die Sinode verwys, maar daar is nie weer van gehoor nie. Op Bedford het hulle ’n heeltemal ander plan uit die moeilikheid gevind. In 1856 het drie van hulle die trustees geword van ’n vereniging vir die stigting van wat hulle die "Free Church" genoem het met Engels as amptelike taal. Die enigste vereiste vir lidmaatskap was geloof in die Here Jesus Christus. Aan die begin het hulle vyf manlike lidmate gehad. Hulle kerk van 1856 is vergroot in 1856 en het later as kerksaal gedien. In 1874, dieselfde jaar dat die tweede Glen Lyndense kerkgebou ingewy is, het die lidmate van die Free Church hulle kerk se hoeksteen gelê. Dit is die volgende jaar ingewy en die boukoste het £3 000 beloop. Die kerk het dekades lank buite enige kerkverband gestaan, hoewel hy beskou is as indirek behorende tot die Kongregasionele Kerk. Selfs teen 1925 was daar op Glen Lynden nog vier Engelssprekendes wie se naam op die NG kerk se register voorgekom het. Nadat die name in 1839 op die register byna nie meer bestaan het nie, het enkele later weer aangesluit, net om weer later uit die kerk te verdwyn. Die kinders en jongmense het egter heeltemal uit kerkverband met die NG Kerk gebly.

Glen Lynden se kerkgebou, opgerig in 1874.

Die Bedford-plan

Ds. Andrew Milne Murray, hulpleraar van 1888 tot 1891.

Moeilikheid met die kerklike middelpunt het in 1861 weer opgevlam toe ondersteuners van die sogenaamde Bedford-plan onderhandelinge aangeknoop het. Die nuwe kerk en pastorie op Adelaide was toe net in aanbou. Die Free Church het reeds op Bedford gestaan terwyl die kerk op Glen Lynden baie bouvallig was. In Mei 1861 maak ds. Stegmann aan sy kerkraad bekend dat hy kennis dra dat die Bedford-deel van die gemeente ernstige voornemens het om hulle eie gemeente daar te stig. Die kerkraad is eenparig daarteen gekant. Volgens heer C.W. Hutton het hy vooraf met ds. Stegmann ’n onderhoud oor die saak gehad, toe die dominee hom stellig laat verstaan het dat hy dit dringend noodsaaklik ag dat die Glen Lynden-deel (Bedford ingesluit) van die gemeente moet afstig en dat hy dit met sekerheid daardie jaar nog op die Ringsitting sou bepleit. Op 13 Junie 1861 ontvang ds. Stegmann ’n brief van die heer Hutton wat vra vir die dominee se samewerking om by die volgende Nagmaal op Glen Lynden die saak met die gemeente te bespreek. Bedford sou ’n deputasie afvaardig en wou dan hê dat die saak na die Ringsitting daardie Oktober moes gaan. Ds. Stegmann se antwoord hierop was dat hy dit voor die kerkraad sou lê. Op Maandag 8 Julie 1861 doen hy verslag aan sy kerkraad op Adelaide. Hy maak ook bekend dat die heer Hutton by die laaste kerkdiens op Glen Lynden teenwoordig was en aangedring het om hom oor die saak te spreek, maar dat hy volstandig geweier het. Ook het die heer I. de Klerk ’n memorielys daar gehad om te laat onderteken. Enige lede van Somerset-Oos en Riebeek-Oos (NG gemeente Albanie) het ook daarop geteken. Verder rapporteer die voorsitter van ’n onderhoud op Saterdag 6 Julie met die here Meyer, De Klerk en Triegaardt toe die belofte gedoen is dat hulle daardie dag die saak met die kerkraad kon bespreek. Net die heer Meyer verskyn. Die kerkraad verklaar dat hy nie gewillig is om die kerk se werksaamhede te laat uitbrei nie, maar keur dit af dat lidmate op onwettige wyse sal te werk gaan. Daar word besluit om dit per brief aan die memorialiste (lidmate wat die afstigting versoek het) te laat weet. Die brief word gerig aan I. de Klerk, L. Triegaardt en C. Meyer en verklaar:

1. Dat die kerkraad direk met die lede wil onderhandel en nie met die heer Hutton, wat nie ’n lidmaat is nie.
2. Dat die kerkraad die drie lidmate uitgenooi het en dat net die heer Meyer opgedaag het.
3. Dat die heer C. Meyer meegedeel het dat die memorialiste Bedford as middelpunt van ’n afsonderlike gemeente wil hê.

Die kerkraad wys daarop dat Baviaansrivier sal moet saamwerk. Adelaide sal Goba, Oos-Rietrivier en Kaga moet afgee, Somerset en Riebeek sal gedeeltes moet afgee, anders sal die nuwe gemeente te klein wees. Verder wys die kerkraad op artikel 54 dat lidmate nie propaganda mag maak sonder die kennis en samewerking van die voorsitter en kerkraad nie. Die kerkraad verstaan dat Baviaansrivier en Kaga nie wil saamwerk nie; daarom besluit hy om met die saak nie verder voort te gaan nie.

Op 13 Augustus 1861 in antwoord op die brief skryf die heer Hutton dat hy nie agent is van die memorialiste nie. Hy is een van hulle kommissielede en hoewel hy selfs nie ’n lidmaat van die NG Kerk is nie, stel hy groot belang in die bevordering van die godsdiens; sy vrou is wel ’n lidmaat en hy het self ook al Nagmaal in die Kerk gebruik. Op 13 Oktober is die Ringsitting op Adelaide gehou. Die kommissie lewer hulle petisie in en noem hulle lidmate en ondersteuners van die NG Kerk in die distrik Bedford. Hulle vra om ’n kerk op Bedford te bou en rapporteer dat die kerkraad hulle versoek afgewys het. Op hulle lys was toe al £1 138 ingeteken (beloftes van geldelike skenkings vir die bou van die kerk). ’n Tweede petisie van bywoners en eienaars van plase om Bedford word ook ingedien. Die versoek hierin is teen die afsnyding van Adelaide. Verder word ook oorhandig ’n brief van die Bedford-plan-kommissie aan die kerkraad waarin sy verlof en samewerking gevra word om te werk vir die stigting van ’n gemeente met Bedford as kernpunt. Sutton kry geleentheid om die vergadering toe te spreek nadat ds. Stegmann daarteen beswaar gemaak het, waarskynlik omdat hy nie ’n NG lidmaat was nie. Sutton skets die verloop van sake en sê dat die bedoeling nie was om Glen Lynden af te sny nie. Ná hom kom ds. Stegmann aan die beurt en verklaar weer dat Bedford as middelpunt nie van Adelaide afgesny wil wees nie en Bedford as middelpunt wil hê nie, dat ook die lidmate naby Bedford dit nie wil hê nie en dat as dit moes plaasvind, die gemeente Adelaide te klein sou wees om sinvol voort te bestaan. Op ’n vraag van ds. Adrian Roux van Albanie of die memorialiste met ’n kerk op Bedford tevrede sou wees, antwoord hulle bevestigend. Hierop besluit die Ring dat dit dan ’n saak vir die kerkraad is en verwys dit daarheen.

Lidmate bymekaar voor die kerk op Bedford tydens die viering van die gemeente se honderdste bestaansjaar.

Op 21 Oktober 1861 vergader die kerkraad met die nuwe lig wat die jongste Ringsitting op die probleem gewerp het. Hy besluit om geen verdere stappe met die saak te doen nie. Op 27 November 1861 skryf die heer Hutton ’n lang brief waarin hy op openhartige wyse die kommissie se standpunt verdedig teen al die besware in die besonder op die kerkraadsvergaderings en voor die Ring in die jaar voorgebring. Op die teenpetisie van die kant van Bedford ingelewer by die Ring, wys hy daarop dat dit veroorsaak is deur ds. Stegmann se aanbeveling om die grens van Kowiesnek regdeur Esterhuispoort te trek, sodat Bedford net inkom aan die onderkant van die nuwe gemeente waar Glen Lynden dan nog die middelpunt sal bly. Ook verklaar hy dat ds. Pears van Somerset-Oos, vroeër van Glen Lynden, eers geraadpleeg is en dat hy die kommissie se werk gunstig gesind was en dat Riebeek-Oos geen belang by die saak sal hê nie. Hy betreur die kwaadpratery en verkeerde gerugte, onder meer dat hy vir sakesentrum werk. Hy optima est legum interpres consuetudo baie die agterlike toestand op geestelike gebied in die afdeling. Op 15 Augustus 1863, dit is 18 maande nadat die £17 000-pond op Adelaide opgerig is, skryf Hutton weer ’n brief om die samewerking van die kerkraad te vra vir die bou van ’n kerk op Bedford. Hy meld ook die som geld wat toe al bymekaargebring is. Die kerkraad antwoord dat hy die saak gunstig gesind is, maar nie in staat is om te sê watter stappe hy gedoen moet word nie. Op 19 Augustus 1867 ontvang die kerkraad weer ’n brief oor die saak. Die voorsitter kry volmag om dit te beantwoord.

Op 5 Oktober 1874 is ’n versoekskrif voor die vergadering onderteken deur S.A. Cloete en andere wat vra vir ondersteuning om ’n kerk op Bedford te bou en ’n eie leraar daar te hê. ’n Kommissie uit die kerkraad kry opdrag om die saak te ondersoek en verslag te doen. Die groot kerkskuld van Adelaide is twee jaar later afbetaal. In April 1875 berig die kommissie dat hulle die memorialiste na ’n byeenkoms in die konsistorie opgeroep het, maar dat niemand opgedaag het nie. Op 2 Oktober 1882 lê die voorsitter voor ’n gekombineerde kerkraadsvergadering ’n versoekskrif voor uit die afdeling Bedford wat voorgee n die naam van 90 hoofde van huisgesinne geskryf te wees en onderteken deur N. van der Meulen en P. Botha wat vra vir ’n afsonderlike gemeente op Bedford. Hy rapporteer ook dat daar al twee keer by hom aangeklop is om deputasies te ontvang in verband met die petisie, maar dat hy nie die vrymoedigheid gehad het om met hulle in onderhandeling te tree nie; hy het wel so vêr gegaan as om aan die voorsitter van die deputasie, die heer Bamberger, ’n afskrif te gee van die kerklike wette en bepalinge. Die kerkraad besluit dat die petisie nie aan die vereistes van die kerklike wette en bepalinge voldoen nie en dat die 90 hoofde van huisgesinne hulle name nie daaronder geteken het nie en daarom kan hy nie verdere stappe doen nie.

Versoekskrif van Bedford

Op 4 Augustus 1886 lê die voorsitter weer voor ’n gekombineerde kerkraadsvergadering ’n petisie van ’n aantal lidmate in die nabyheid van Bedford wat vra vir een maal per maand kerk op Bedford. Die memorialiste stel voordat hulle kommissie die saak met die kerkraad wil bespreek. Die vergadering besluit om die kommissie op die 18de Oktober te ontmoet. Die kerkraad is op daardie dag nie voltallig nie en daar word besluit om die vergadering tot Maandag 8 November uit te stel. Op die datum is P. Botha jr. in belang van die Bedfordse petisie sonder sy medeafgevaardigdes op die vergadering. By ondervraging is hy nie gereed om te antwoord oor die gebruik van die Bondseëls, katkisasie en so meer nie. Su opdrag is om enkel te vra dat die leraar die tweede Sondag in die maand vir dienste aan Bedford sal afstaan. Die koste van die werk kon uit kollektes kom en die balans in die kerkkas gestort word. Hierop verlaat hy die vergadering en dit word besluit om op weeksdae in buitewyke, veral onder die mindervermoënde lidmate, dienste te laat hou, daar dit nie aangesien dit nie bevorderlik is vir die gemeente om ’n hele Sondag elke maand aan Bedford af te staan nie. Op 8 April 1889 is daar ’n laaste brief; daar word besluit om dit nie te beantwoord nie.

Lidmate bymekaar voor die kerk op Glen Lynden tydens die viering van die gemeente se honderdste bestaansjaar.

Bedford se kerkgebou, opgerig in 1895.

Gemeente te groot vir een leraar

Ondanks die kerkraad se onwilligheid om ’n deel van die gemeente Adelaide aan Bedford af te staan, het dit teen die einde van ds. Stegmann se tyd al hoe duideliker geword dat dit onmoontlik was vir ’n enkele leraar om so ’n groot gemeente te bedien en dat die bevordering van die gemeentelike werk in die twee dele van Baviaansrivier en Adelaide jammerlik begin ly het. Op 13 Mei 1861 op ’n vergadering van die kerkraad spreek ds. Stegmann die hoop uit dat Glen Lynden vroeër of later ’n eie leraar sou hê; ook is daar besluit dat by die volgende verkiesing van kerkraadslede twee afsonderlike kerkrade gekies sou word, met aparte kerklike boeke. Omtrent die swak toestande van die geboue op Glen Lynden is dit begryplik dat met die sware uitgaaf op Adelaide, die kerkraad geen verdere koste kon gedoog nie en hierin hulle magteloosheid gevoel het. Al die praktiese gevolge wat Glen Lynden uit die goeie voornemens in hulle belang sien, is dat hulle op die volgende vergadering, in Julie 1861, aangemoedig word om erwe vir tuishuisies te verkoop om ’n fonds vir ’n nuwe kerkgebou te stig. Die jaar daarop en wel in Julie 1862 besluit die kerkraad om erwe te laat opmeet en met regeringstoestemming aan private eienaars te verkoop.

Intussen is daar op die vergadering van 21 Oktober 1861 besluit om met betrekking tot die sake op die vergadering van 13 Mei 1861 niks verder te doen in verband met die skeiding van Glen Lynden en Adelaide nie en by verkiesing van kerkraadslede in November 1862 word ’n ouderling en twee diakens plaaslik vir Glen Lynden verkies. Met die koms van ds. S.F. Feneysey in November 1925 was dit die reël om die kerkraadslede net om die helfte vir die twee middelpunte Glen Lynden en Bedford te kies, maar een van die Glen Lynden-lede moes ’n Engelssprekende wees in belang van die paar Engelssprekende lidmate. Toe die paar Engelssprekendes kort daarna die kerk vergoed verlaat en die ou Glen Lynden-deel van die gemeente so uiters klein word, is daar vereers een diaken minder aan die Glen Lynden-kant gekies. Die eerste vergadering wat daarna lig gewerp het op die Glen Lynden-sake is dié van 1 Maart 1869. Dit was die een vergadering uit 176 wat ds. Stegmann in sy 31 jaar lange dienstyd op Glen Lynden laat hou het. Op die vergadering verklaar die voorsitter dat dit die begeerte van die broeders van Glen Lynden is en dat dit ook sy voornemens was, so dikwels hy ’n kworum op die Maandag ná Nagmaal kon kry, hy op Glen Lynden sou vergader om plaaslike aangeleenthede te bespreek. By die aankondiging het dit gebly. Nooit is so ’n vergadering gehou nie. Op dieselfde vergadering kom die bouvallige toestand van die kerk op Glen Lynden ter sprake, toe die voorsitter dit nie raadsaam ag om vir herstelwerk onkoste aan te gaan nie, maar liewer die geld te bespaar vir ’n nuwe kerkgebou; ook hoop die voorsitter om al die broeders van Baviaansrivier by die volgende Nagmaal op Adelaide teenwoordig te sien.

Ds. Daniël Du Plessis Steyn, leraar van 1900 tot 1906 en weer van 1908 tot 1912. Hy was in die tussentyd leraar van die gemeente Salisbury. Van 1912 tot 1915 was hy die sesde leraar van die NG gemeente Britstown.

Ds. Georg Wilhelm Stegmann Hofmeyr was leraar hier van 1920 tot 1925. Hy was een van vyf seuns van ds. J.H. Hofmeyr van die NG gemeente Somerset-Oos wat predikant geword het.

Ds. Ockert Almero Cloete, leraar van 1934 - 1941. Een van die jong lidmate van sy gemeente, Vidius Nel, was van 1950 tot 1952 sy medeleraar in die NG gemeente Somerset-Wes.

In Januarie 1872 maak die voorsitter weer melding van die bouvallige toestand van die Glen Lyndense kerk. Hy verklaar dat dié deel van die gemeente baie bereid is om by te dra tot ’n fonds vir ’n nuwe kerk daar en daar word besluit dat Glen Lynden die reg sal hê om te bou, maar dat min of geen hulp van Adelaide se kant kan verwag word nie omdat die gemeente nog in skuld was. Die Glen Lynden-deel het toe ’n doelmatige en stewige gebou opgerig wat in 1873 voltooi is en ingewy in die eerste helfte van 1874. Ongelukkig is daar geen enkele woord oor die aanvang, voortsetting of voltooiing van die gebou in die notule van die kerkraadsvergaderings nie. Uit ’n opgaaf met datum 28 Januarie 1875 blyk dit dat die totale koste van die gebou se oprigting £2 703.2.8 was en op dieselfde datum was £61.7, wat ook beloof is, nog uitstaande. Die hele verantwoordelikheid van die onderneming het alleen op die Baviaansrivierse inwoners gerus.

Einde van ds. Stegmann se tyd

Ds. Stegmann het al in 1885 van bedanking begin praat vanweë siekte en sy gevorderde ouderdom. Twee maal het hy ses maande lank verlof gekry, die eerste in 1885 en die tweede in 1888. Die tweede keer het hy prop. A.M. Murray as tydelike plaasvervanger laat kom. In Oktober 1889 gee hy kennis om aan die einde van die jaar af te tree. Die kerkraad neem sy bedanking aan op die vergadering van 17 Februarie 1890, waarop die konsulent, ds. J.H. Hofmeyr van die NG gemeente Somerset-Oos, as voorsitter teenwoordig is. In dieselfde jaar en wel op 14 Oktober, is ds. Stegmann in die ouderdom van 75 jaar, 10 maande en 20 dae sy ewige rus ingegaan ná ’n lang en moeilike dienstyd. Tydens sy dienstyd het die getal kerkraadslede vermeerder van ses aan die begin tot 17 aan die einde. Die dominee het die gebruik ingevoer om alleen die notule van die kerkraadsvergadering te onderteken. Net enkele kere het die kerkraadslede dit saam onderteken.

Eindelike afstigting van Adelaide

Met ds. Stegmann se vertrek breek ’n baie belangrike tydstip in die gemeente se bestaan aan. Die lang, sware stryd oor die verdeling van die gemeente en die beter bearbeiding van Bedford en Glen Lynden kom nou tot ’n punt. Ongelukkig vir die twee dele, toe Adelaide bygevoeg is, het hulle aan Somerset-Oos en Riebeek-Oos gedeeltes vry afgestaan wat hulle nou node kan mis nadat Adelaide sy volle deel vir ’n selfstandige gemeente ontvang het.

Op die vergadering van 7 Oktober 1889 gee die jong diaken Robert Pringle van Lynedoch, Glen Lynden, kennis dat die nodige stappe gedoen sal word om die grote gemeente van Glen Lynden te verdeel en op 17 Februarie 1890 rapporteer ds. J.H. Hofmeyr dat hy al drie memories, wat vra om verdeling, uit Glen Lynden ontvang het. Ook rapporteer hy dat die saak voor die Ring op Alexandria in Oktober 1889 gedien het en dat aan die Ringskommissie volmag gegee is om die gemeente te verdeel. Daar word besluit dat die kommissie op 31 Maart 1890 op Adelaide met alle belanghebbendes sal vergader. Dit het op die bepaalde tyd gebeur. Oor ’n saak wat al soveel jare lank oorweeg is en dekades lank soveel moeilikheid veroorsaak het, sou daar natuurlik nie maklik eensgesindheid wees nie en so is die samekoms op Adelaide gekenmerk deur die ontevredenheid van die Glen Lynden-deel. So ontevrede soos hulle gekom het, so ontevrede is hulle weer daar weg.

Die NG kerk op Bedford is opgerig in die tentstyl, die sogenaamde kappiekerk, wat die opvolger van die Neo-Bisantynse kerktipe was as die gewildste boustyl vir NG kerke in Suid-Afrika sedert die jare 50 van die vorige eeu. Soortgelyke kerke in die onmiddellike omgewing is dié van die NG gemeente King William's Town en die NG gemeente Stutterheim.

Op 22 Februarie 1890 is die kommissie op ’n vergadering van lede woonagtig langs die Baviaansrivier gekies. Dié vier lede moes die kerkraad help op die vergadering van 31 Maart in belang van die inwoners van daardie deel van die toe nog uitgestrekte gemeente. Hulle petisie, onderteken deur 195 lidmate wat die dienste op Glen Lynden bywoon, vra dat die verdeling so gelyk moontlik gemaak moet word en dat Bedford dus by Glen Lynden aangesluit moet word. Die kommissie besluit by meerderheid van stemme dat Bedford, wat twee uur per kar van Adelaide maar drie van Glen Lynden is, mits die leraar van Glen Lynden gereeld dienste op Bedford sal hou, sal verkies om die kerk op Glen Lynden te besoek en sodoende sal Bedford later die middelpunt van die gemeente word en sal Adelaide en Albanie moet ly. Solank dié gevaar bestaan het, besluit die kommissie, moet die grensskeiding so ’n moontlikheid verydel. Dié voorwaarde word nou die kommissie se eerste vereiste. Hulle besluit dan ook om net met Adelaide en Glen Lynden as middelpunte rekening te hou. Die skeiding moet dan sovêr as moontlik halfpad tussen die twee punte lê. Ná die kommissie besluit het oor watter plase onder watter gemeente sou val, maar aan plaasbewoners die reg gegee het om voor 1 Oktober te kies onder watter gemeente hulle wou ressorteer, besluit hulle dat Bedford neutraal sou bly: Albei leraars sou daar dienste hou, maar sal sorg om minstens twee Sondae in die maand in hulle hoofkerke op Adelaide en Glen Lynden te preek en dat Bedford nie die middelpunt van ’n afsonderlike gemeente sou word nie, solank die bogenoemde besware nie ophou bestaan nie.

Ds. G.I. Moolman, wat in 1947 as leraar bevestig is. Hy was van 1941 tot 1947 leraar van die NG gemeente Walmer, toe nog NG gemeente Port Elizabeth-Suid.

Probleme met verdeling

Ds. Sydney Feneysey (1875-1963) was die leraar van 1925 - 1933 toe hy moes bedank weens verdeeldheid in die gemeente oor sy bandering tot Christenskap.

Al die belanghebbendes het tot 15 Mei gekry om te verklaar dat hulle met die verdeling tevrede is en indien nie, dan verval al die besluite oor die verdeling. Verder is beslis oor die name van die twee gemeentes as die verdeling aangeneem sou word, ook oor die Predikantepensioenfonds, dienende kerkraadslede en konsulente. Op 26 April 1890 gee die belanghebbendes van Glen Lynden kennis dat hulle die verdeling nie aanneem nie. Op 28 April is ds. Rosseau van Albanie by hulle om hulle met raad te help. Hulle vergader weer en herroep hulle besluit van die 26ste en neem die verdeling aan met verandering van dié deel van die grens beginnende by Vaalkop. Hiertoe is hulle aangemoedig van gesaghebbende kant. Baie briefwisseling was nodig oor en weer om die gemoedere tot bedaring te bring en die verdeling te laat deurgaan. Dit het ’n bietjie tyd in beslag geneem want nog in Oktober 1891 met die Ringsitting op Cradock dien twee beskrywingspunte van Adelaide en Glen Lynden. Albei gemeentes eis dat Bedford binne hul parogie sal val. Na breedvoerige bespreking word op die vergadering besluit dat die grenslyn van Cowiesnek na Bedford, aan die Donkinstraat waar dit by die berug begin, naby die kerkhof en met die straat deurloop tot die brug oor die Maasströmrivier, met ander woord, die dorp word middeldeur gesny sodat die een helfte aan Glen Lynden en die ander helfte aan Adelaide behoort. Die een helfte van Bedford se inwoners moet dan Sondae twee uur vêr na Adelaide gaan vir die hoofdienste daar en die ander helfte drie uur vêr na Glen Lynden. Van Bedford af het die grenslyn verder die grootpad, wat van Cradock na Vaalkop loop, gevolg tot waar dit uitdraai na die Visrivierrand soos in die begin deur die Ringskommissie bepaal.

Dié onbevredigende verdeling het tot 1914 voortbestaan toe besluit is dat al Bedford se dorpsbewoners onder Glen Lynden sou val. Hoewel Bedford eers in 1895 ’n nuwe kerk gekry het, het hy vanaf omstreeks 1891 die swaartepunt van die gemeente geword toe die nuwe leraar, ds. A.F. Malan, daar gaan woon het. Hoewel die moedergemeente die naam Glen Lynden behou het, het die plek self mettertyd net ’n buitewyk van die gemeente geword is die kerkie daar in 1964 aan die NG Kerk in Afrika oorgedra.

Ds. M.L. de Villiers, leraar van September 1912 tot Desember 1919. Dié foto is omstreeks 1916 tydens sy dienstyd in Glen Lynden geneem

Ds. M.L. de Villiers

Prop. M.L. de Villiers het in 1912 'n beroep na die gemeente aangeneem nadat dit nie lank vakant was nie. Vandat die vakature in Junie 1912 begin het, het die kerkraad ook vir ds. (later prof.) George Murray Pellissier van die NG gemeente Pietermaritzburg beroep. Prop. De Villiers was die tweede beroep. In die tyd dat hy op Bedford was, het hy twee beroepe gehad wat hy bedank het. Dit was ook die tyd van die Eerste Wêreldoorlog van 1914 tot 1918 en die gevreesde Spaanse griep teen die end van 1918. Die wonderlike en geseënde Helpmekaar-beweging val saam met dié gebeurtenisse. Die dienende en oud-kerkraadslede in die gemeente het in Oktober 1917 £100 tot die Helpmekaar bygedra. Die NG gemeente Grahamstad, wat eers in 1916 van die NG gemeente Albanie sou afstig, het aanhoudend ondersteuning vir die hulpprediker daar gekry, want die NG lidmate in die Engelse stad het skaars honderd getel.

Ds. De Villiers het met buitengewone moeite die arbeid onder die jongmense bevorder. As bewys hiervan moet dien die oprigting van 'n debatsvereniging vir hulle een maal per maand en 'n klein Sondagskool-leeskamer. 'n Ring-Sondagskoolkonferensie is op 'n keer gehou en met een Kersfees was daar vir die kinders 'n Kersboom. Op die pastorieterrein is 'n tennisbaan vir die vermaak van die jongmense aangelê. In dié tyd is die Dingaansfees op Vleiplaas gevier. 'n Tweede sou saam met die NG gemeente Somerset-Oos gevier word, maar weens die Griep kon dit nie plaasvind nie.

Op Bedford was ds. De Villiers se pastorie die middelpunt van 'n ongekende musieklewe. Hy het dankofferkonserte gereël, kamermusiekaande in die pastorie aangebied, orreluitvoerings in die kerk gelewer en selfs 'n salonorkes met vyf viole, tjello, klarinet en klavier op die been gebring. Hier, net soos later op Simonstad, het hy hom verder musikaal-skeppend besig gehou. Op Bedford skryf hy baie liedere, dikwels met 'n patriotiese inslag, onder meer Ik ken 'n liefste Volksman, Helpmekaarslied en Slagtersnek, oor die Slagtersnek-rebellie wat in die Oos-Kaap plaasgevind het en in 'n groot mate aanleiding tot die Groot Trek gegee het.

So het die argitekte die nuwe kerk in die middel jare 50 in die vooruitsig gestel.

Ds. Georg Hofmeyr se dienstyd

Ds. Georg Hofmeyr, die leraar van 1920 tot 1925, was 'n harde werker en liefdadigheid was 'n kenmerk van sy bediening op Bedford. Met sy koms na sy nuwe gemeente was dit geweldig droog en het hy die boere in hulle nood getrou bygestaan. Daar is besluit om 'n jaarlikse donasie aan die plaaslike hospitaal in die vorm van 'n kollekte te skenk. Dit was veral op die gebied van die onderwys dat hy die kerkraad aangespoor het om meer as hulle deel by te dra sodat behoeftige leerlinge skoolgeld, boeke en klere kon ontvang.

Ds. Hofmeyr was 'n sterk voorstander daarvan dat die kerkraad die plaaslike koshuis oorneem. Op 'n spesiale kerkraadsvergadering waarop ds. J.H. van Wyk van Adelaide ook teenwoordig was, is gevra dat die kerkraad die koshuis van die skoolraad oorneem. Ná 'n lang bespreking besluit die kerkraad om tot hierdie stap oor te gaan as hulle van die huurgeld vrygestel word. Nadat 'n kompromis aangegaan is, word die versoek aanvaar en 'n koshuiskommissie gekies wat bestaan het uit ds. Hofmeyr (voorsitter), oudl. P. Maré, namens die kerkraad, mevv. F. Hofmeyr, L. Vosloo en mnr. G.R. van Niekerk. Mnr. en mev. H.S. Farrel is as koshuisouers aangestel onder wie se leiding die koshuis nuwe hoogtes bereik het. Ds. en mev. Hofmeyr het geen moeite ontsien om vir die behoeftige leerlinge 'n ware tuiste te help skep nie. Daar is ook besluit om 'n kerksaal vir gemeentelike gebruik in Cradockstraat te bou en 'n klavier en 150 stoele word aangekoop. Dit word die Saamtreksaal genoem en is op 13 Mei 1922 ingewy. Die kerkraad besluit om drie jaar lank die gemeente Alice, geldelik te help, terwyl £10 vir die kerkgebou van die NG gemeente Namakwaland op Springbok gestuur sou word.

'n Voorstel is ingedien waarop die leraar versoek is om in Afrikaans te preek, en hy ontvang volmag van die kerkraad om dit te doen. Gedurende die tyd spreek die kerkraad hom uit ten gunste van die vereniging van die afsonderlike NG Kerke in een sinodale verband. Die kerkraad besluit eenparig dat die Gewetensklousule vir Hoër Onderwys behoue moet bly.

Begin 1924 word besluit om die salaris van die leraar tot £400 te verhoog plus reiskoste van £75 per jaar. Die kerkraad het by wyse van bonusse sy dankbaarheid betoon vir die goeie dienste wat die leraar gelewer het. 'n Nuwe Ford-motor word teen £164 vir sy gebruik aangekoop, maar £30 word gedurende die eerste jaar aan herstelwerk bestee. Daar is besluit om die kerkgebou, saal en pastorie op Bedford te elektrifiseer, terwyl ds. Hofmeyr die kerkraad verteenwoordig op die landswye Sondagskoolkonferensie wat op Bloemfontein gehou is. Nadat die leraar vir 'n beroep na Robertson bedank het, bied die kerkraad hom 'n bonus van £25 aan en bedank die pastoriepaar vir die goeie werk wat hulle in belang van die Here in die gemeente doen.

Die kerkplaas, Glen Lynden, het gedurig aandag geverg, terwyl die leraar op 'n taktvolle manier die probleme help oplos het. Die kerkraad is vir die doel in verskillende kommissies verdeel, naamlik 'n huur-, 'n turksvy- en 'n waterkommissie. Die turksvyplaag het soms so 'n bedreiging geword dat die hele kerkraad moes inspring om probleme te voorkom. Ds. Hofmeyr ontvang op 25 Julie sy demissie, nadat hy 'n beroep na Greytown in Natal aangeneem het.

Nuwe kerk

Bedford het in 1957 'n nuwe kerk in die sogenaamde tentstyl gekry, een van die vroeë voorbeelde van dié boustyl wat soos 'n veldbrand deur die land versprei het en waarvan voorbeelde in die onmiddellike omgewing die kerkgebou van die NG gemeente Stutterheim en NG gemeente King William's Town is. Die argiteksfirma was dié van Johannes Anthonie Smith en Douw Gerbrand Steenkamp, wat die ontwerp-argitek was. Ds. J.D. Thom het die hoeksteen gelê op 9 Augustus 1957 en die bouaannemers was Swart & Kemp (Edms.) Bpk.

Latere ontwikkelings

Ds. Hennie Geyer het op 15 Januarie 1960 leraar van Glen Lynden geword. Dit was reeds die 35-jarige predikant se derde gemeente. Hy het gereeld huisbesoek gedoen in die klein (wat getalle betref) gemeente. In sy dienstyd moes ingrypende besluite oor die geskiedkundige kerksentrum in die Baviaansriviervallei neem en is dit dan ook aan die destyds NG Kerk in Afrika oorgedra om as sendingkerk te dien. Hy bly hier tot aan die begin van 1966 tot hy na die NG gemeente Aliwal-Noord vertrek. Ds. Geyer, wat in die distrik Jamestown gebore is en in die distrik Sterkstroom grootgeword het, is op 4 Mei 2011 in die ouderdom van 87 jaar oorlede.

In 2012 berig die Ring van Albanie in sy herderlike brief aan gemeentes: "Die gemeentes Glen Lynden, Adelaide en Fort-Beaufort het onlangs besluit om nouer saam te werk en gaan voortaan as die Smaldeel NG Kerke hulle kragte saamspan in projekte wat hul andersins nooit alleen sou kon aanpak nie. Dit sluit jeugwerk, kinderdienste, huweliks- en gesinskampe, retraites en ander projekte in."

Enkele leraars

• John Pears, 1829 - 1830
• Alexander Welsh, 1833 - Julie 1856 (oorlede in die amp)
• Georg Wilhelm Stegmann, 1859 - 1890 (emeriteer; oorlede op 14 Oktober 1890)
• Daniel Jozua Pienaar, 1891 - 1896, 1898 - 1900
• Daniël Du Plessis Steyn, 1900 - 1906, 1908 - 1912
• M.L. de Villiers, 1912 - 1918
• Georg Wilhelm Stegmann Hofmeyr, 1920 - 1925
• Sydney Francis Feneysey, 1925 - 1933
• Ockert Almero Cloete, 1934 - 1941
• Johannes George Fourie van Rooyen, 1941 - 1946
• Gerhardus Igantius Moolman, 1947 - (?1952)
• Jacob Daniël Thom, 1953 - 1959
• Hendrik (Hennie) Belsazar Geyer, 1960 - 1966
• Luther Delport, 1966 - 1971
• Willem Johannes Jacobus Oosthuizen, 23 Januarie 1971 - 31 Maart 1977
• Mornay du Plessis le Roux, 1978 - 1982
• Jerry Fourie, 1983 - 1989
• Alwyn Jacobus Burger, 1989 - 2003
• Lindsay Rudolf (Rudi) Swanepoel, 2004 - 2008
• Stefanus (Stefan) Thomas Malan, 2012 - hede

Sien ook

• Lys van eerste 100 NG gemeentes in Suid-Afrika

Bronne

• Dreyer, eerw. A. 1935.Gedenkboek van die Nederduits-Gereformeerde Kerk Somerset Oos. Kaapstad: Cape Times Beperk.
• Armstrong, Elizabeth: Thomas Pringle - Brilliant Journalist of the South African Scene, 1820-1826. In: Lantern. Tydskrif vir Kennnis en Kultuur. Jaargang 9, nr. 2, Oktober 1959
• Feneysey, ds. S.F. 1930. Die Nederduits-Gereformeerde Gemeente Glen Lynden Gedurende 'n Honderd Jare 1829-1929. Kaapstad, Stellenbosch en Bloemfontein: Nasionale Pers, Beperk.
• Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
• Symington, Johan (et. al.), Jaarboek van die NG Kerke, Tydskriftemaatskappy, Kaapstad en Wellington, 1985, 2008.
• Lys van Oos-Kaapse gemeentes, 2010