Gereformeerde kerk Reddersburg
Die Gereformeerde kerk Reddersburg is die oudste gemeente van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika in die Vrystaat en een van die sewe oudste Gereformeerde kerke wat almal gestig is in 1859, die stigtingsjaar van dié kerkverband. Uit dié gemeente is nege dogtergemeentes afgestig, naamlik Bethulie, Ventersburg, Fauresmith, Boshof, Ladybrand, Petrusburg, Thaba Nchu, Wepener en Bloemfontein. Die dorp Reddersburg het sy ontstaan aan die stigting van hierdie gemeente te danke.
| Gereformeerde kerk Reddersburg | ||
| ||
| Sluit in | Edenburg Reddersburg Trompsburg | |
| Klassis | Suid-Vrystaat | |
| Huidige predikant(e) | J.H. (Hans) Grobler | |
| In kombinasie met | Bloemfontein-Suidheuwels | |
| Belydende lidmate | 56 | |
| Dooplidmate | 9 | |
| Adres | Kerkstraat 26 Reddersburg | |
| Geskiedenis | ||
| Stigtingsdatum | 12 Mei 1859 | |
| Afgestig van | Oorspronklike gemeente | |
| Eerste predikant | Johannes Beijer | |
Voorgeskiedenis en stigting
wysig
ln die Oranje-Vrystaat was daar al voor die koms van ds. Dirk Postma na Suid-Afrika in 1858 lidmate wat hulle nie kon versoen met die leer, diens en tug van die NG Kerk in die Oranje-Vrystaat nie. So word melding gemaak van die Volksraadslid Jacobus Johannes Venter van die plaas Kaalspruit in die distrik Bloemfontein wat hy hom van "de leraar (ds. Andrew Murray) en kerkraad afgescheiden heeft, omreden zij niet het Evangelium en de Bekering in zijn rechte zin en betee kenis verkondigen". Hy het gevolglik ook namens andere ’n brief na Nederland gerig waarin hy versoek dat 'n gereformeerde leraar gestuur sou word "opdat het goede Woord de Heeren in Geest en waarheid mag verkondigd worden". Hy het 'n leraar verlang soos Koenraad Mel, Smijtegeld, Brakel en Van Leeuwen. Van so groot betekenis was hierdie saak vir hom dat hy bereid was om al sy besittings te verbind vir die reiskoste en onderhoud van die predikant, "als hij maar met blijdschap mag opgaan in 's Heeren Huis".
Die afskeiding het in die Vrystaat dus reeds voor die koms van ds. Postma plaasgevind. Daarom rig hy reeds op 3 Februarie 1859 'n brief aan ds. Postma met die versoek om oor te kom om behulpsaam te wees by die beroeping van nog 'n leraar uit Nederland. Ds. Postma kon nie dadelik na die Vrystaat kom nie, omdat op die eerste kerkraadsvergadering van Rustenburg (11 Februarie 1859) besluit is dat die leraar eers soveel moontlik die Zuid-Afrikaansche Republiek sou deurreis. Nadat hy dan enkele gemeentes in die ZAR gestig het, het ds. Postma in Mei 1859 na die Vrystaat gekom, en op 12 Mei 1859 is die gemeente hier in die Vrystaat gestig. Dit het plaasgevind op 'n plaas in die distrik Bloemfontein. Oorlewering wil dat dit plaasgevind het op die plaas Thorbreck (of in die omgangstaal genoem Dorbreek), 'n plaas wat behoort het aan 'n veldkornet J.P. van der Walt en ongeveer twintig myl noordoos van die huidige Reddersburg geleë is.
Volgens die roosterboek van ds. Postma het op die dag van stigting 45 lidmate aangesluit. Ds. Postma het meer as 'n maand in die omgewing vertoef, en volgens gegewens het die gemeente op 10 Junie reeds aangegroei tot 179 lidmate. Die eerste kerkraad het uit die volgende lede bestaan: ouderlinge: Jacs. J. Venter, Johs. P. van der Walt, Johs. Venter; diakens: Michiel A. van der Walt, Tjaart Johs. van der Walt en Roelof van der Walt. Ongelukkig ontbreek die eerste notules van die kerkraad. Die notuleboek begin op 20 Augustus 1859. Daaruit blyk dat die gemeente besluit het om 'n nuwe dorp as kerkplek aan te lê. Ongelukkig word geen rede genoem waarom besluit is om tot so 'n stap oor te gaan nie. Vir die aanlê van die nuwe dorp is die plaas Vlakfontein van diaken M.A. van der Walt vir die prys van £3 598-5-2 aangekoop. Geld vir die doel is opgeneem hy twee lidmate, naamlik A.A. Venter en sy seun F.J. Venter, albei van die plaas Exrivier.
Oor die naam van die dorp was daar nogal verskil. Oudl. J.J. Venter wou nie die naam "Reddersburg" gehad het nie, 'n naam wat op daardie datum al in omloop was. Sy beswaar was onder meer "omdat wij onszelven niet boven onzen Heiland verheffen, daar wij ons niet als redders kunnen beskouwen". Hy wou die naam Dordrecht aan die dorp gee. Oudl. J.P. van der Walt het egter verklaar "dat Dordrecht niet de stichter onzes geloof is, maar wel God, onzen Redder". Daarmee wou hy die gepastheid van die naam Reddersburg aandui. 'n Ander beswaar wat teen die naam ingebring is, is dat dit aan ander nog 'n verdere geleentheid sou bied om met die Gereformeerdes te spot. Dit is dan ook bekend dat in 'n koerant van daardie tyd allerhande smalende opmerkings gemaak is oor die dorp wat die "Doppers" gestig het. Ten spyte van al die besware het die kerkraad tog besluit om die naam Reddersburg te behou.
Interessant is die koopvoorwaardes wat die kerkraad vir die verkoop van erwe bepaal het. Die koper of toekomstige eienaar moes hom ten alle tye rustig en vreedsaam en onderworpe hou en geen persoon of persone op die erf toelaat wat kwelagtige of laakbare woorde uiter nie. Indien hy nie hieraan gehoor gee nie, kon sy erf verbeurd verklaar word. Verder is ook bepaal dat geen kerk of skool of openbare godsdiensoefening op die dorp Reddersburg getolereer sou word sonder toestemming van die kerkraad nie.
Die stigting van 'n eie dorp onder beheer van die kerkraad was geen ongemengde seën vir die gemeente nie. Dit het baie moeilikhede en probleme meegebring wat eintlik nie tot die werk van die kerkraad behoort nie. Gedurende die eerste jare word dan ook die meeste van die kerkraad se tyd in beslag geneem deur dorpsake, soos goedkeuring van die verkoop van erwe, invordering van rekognisiegeld, waterverdeling, beheer oor verkoop van drank, en so meer. Tot oormaat van ramp het die Volksraad, om te besuinig, ook nog die landdros en die konstabel van Reddersburg weggeneem, as gevolg waarvan heelwat onwettighede op die dorp plaasgevind het, waaraan die kerkraad eintlik niks kon doen nie. Herhaalde vertoë van die kerkraad tot die Uitvoerende Komitee kon egter baie jare lank hierin geen verandering bring nie. Van daar reeds vroeg al die gedagte by sommige kerkraadslede om die dorp oor te maak aan 'n munisipaliteit. Dit sou egter nie gebeur voor 1894 nie, toe die kerkraad afstand gedoen het van die besit van die dorp vir die skamele bedrag van £33 per jaar as ewigdurende erfpag, behoudens enkele onbelangrike serwitute.
Wat nou die eintlike kerkwerk betref, is dadelik oorgegaan tot die oprigting van 'n kerkgebou. In Oktober 1859 is die kerkgebou voltooi, maar die uitbreiding van die gemeente was so vinnig dat reeds in November besluit is om die kerk te vergroot. Ds. Postma het die gemeente as konsulent bedien. By afwesigheid van die konsulent, is die eredienste deur 'n voorleser waargeneem wat teen ’n vaste bedrag per jaar aangestel is. Die ouderlinge en diakens het beurtorde ontvang om die eredienste op die dorp by te woon. Alleen oudl. J.J. Venter is hiervan onthef omdat sy menigvuldige staatspligte hom nie toegelaat het om gereeld op Reddersburg te wees nie.
Ds. J. Beijer (1862-1869)
wysig
As eerste herder en leraar van die gemeente is beroep ds. Johannes Beijer, van Leeuwarden, Nederland. Hy was 'n student van ds. Postma in hul vaderland. In November 1861 word hy in die gemeente verwelkom en in Februarie 1862 word hy deur ds. D. Postma in sy amp bevestig. Met sy aankoms hier was die gemeente al besig om 'n nuwe kerkgebou op te rig, waarvan ds. D. Postma die hoeksteen gelê het. Op 2 Januarie 1863 is die nuwe kerkgebou betrek wat teen 'n koste van £5,100 opgerig is. In daardie stadium het die gemeente ongeveer 570 lidmate getel.
Ds. Beijer het 'n wye arbeidsveld gehad. Hy was eintlik predikant van die hele Oranje-Vrystaat. Dit het beteken dat hy ook dikwels van Reddersburg afwesig was om oral wyksdienste te hou. Bowendien het hy ook nog opgetree as konsulent van die gemeentes in die Kaapkolonie. Hierdie toestand het gemaak dat daar naderhand ontevredenheid op Reddersburg ontstaan het. Gevolglik het die kerkraad besluit dat die konsulentsgemeentes vir elke keer dat ds. Beijer by hulle dienste hou, £5 moet betaal aan die kerkkas van Reddersburg, iets wat die gemeentes geredelik gedoen het.
Behalwe hierdie arbeid het ds. Beijer ook nog studente opgelei vir die amp van bedienaar van die Woord. Studente wat by hom opleiding ontvang het, was S.D. Venter, J.S.L. Venter, A.A.J. de Klerk Coetzee en J. Kloppers. Van hierdie studente het alleen S.D. Venter in 1866 sy studie onder ds. Beijer voltooi. Die ander studente het ná 1866 na Burgersdorp vertrek en hulle studie onder ds. Postma voltooi, behalwe J. Kloppers. Dit spreek vanself dat op die duur Reddersburg nie die enigste kerkplek in die hele Vrystaat kon bly nie. Daarvoor was die gebied van die gemeente te uitgestrek. Daarom het vanaf 1862 versoekskrifte by die kerkraad ingekom van verafwonende lidmate om afgestig te word tot selfstandige gemeentes. Dit het onmiddellik probleme vir die kerkraad geskep. Want die Gereformeerde Kerk in die OVS het spesiaal teen groot koste 'n dorp in die Vrystaat aangelê as kerkplek. Bowendien is groot koste gemaak om die leraar vanaf Holland te laat oorkom en alles op Reddersburg behoorlik in te rig. 'n Duur kerk, vir daardie tyd, was in aanbou. Daarom is die houding van die kerkraad te verstane toe die lidmate wat op Heidelberg (Bethulie) gewoon het, in Julie 1862 met die versoek kom om af te stig. Die kerkraad het die saak eindelik so opgelos dat op Bethulie kerkraadslede verkies mag word, 'n hulpkerk daar gebou mag word, maar dit alles onthef hulle nie van hulle verpligtinge teenoor Reddersburg nie. Baie duidelik word gestipuleer dat Bethulie nie 'n afsonderlike gemeente word nie, maar "Bethulle bly as 't ware Reddersburg, in alles een, slegs die plek van godsdiensoefeninge is daar". Hulle mag ook geen predikant "beroep sonder toestemming van die leraar nie, en sal elke sewende week dienste op Bethulie ontvang. Hoe lank Bethulie in hierdie verhouding tot Reddersburg, gebly het, is nie uit die notule van Reddersburg te bepaal nie. Waarskynlik het Bethulie eers in die sewentigerjare selfstandig geword toe ds. S.D. Venter daar as predikant bevestig is. (Later is die stigtingsdatum as 1863 bepaal.)
In 1864 kom 'n versoek van die lidmate van Sandrivier (Ventersburg) om afgestig te word, wat geredelik toegestaan is. Ds. Postma word as konsulent daarheen beroep, soos dit die gebruik in daardie dae was. Sodoende is die band met die Noord-Vrystaat losgemaak. In April 1864 is Fauresmith ook afgestig, maar hulle bly verplig om in alle laste van Reddersburg te deel, waarvoor hulle soveel moontlik die heilige bediening sal ontvang. Hierdie afstigtings het weer meegebring dat die behoefte ontstaan het aan die kerkverband in die Vrystaat. Gevolglik besluit die kerkraad van Reddersburg in November 1866 dat daar 'n Algemene Vergadering in die Vrystaat gehou moet word. Die datum word bepaal vir die 3e Maandag (17 Desember)[1] van Desember 1866, en op Reddersburg.
Intussen het ds. Beijer en die kerkraad ook aandag gegee aan die onderwys van die kinders. In Maart 1863 word vir die eerste maal die gedagte geopper van die oprigting van 'n skool op Reddersburg. Toe die saak voor 'n gemeentevergadering gelê is, was die bevinding dat dit nie moontlik sal wees om op die dorp 'n skool op te rig nie omdat daar te min kinders is. Blykbaar het die toestand aan die begin van 1864 verander, want in Januarie 1884 word 'n skool deur die gemeente opgerig. Die kerkraad benoem die skoolkommissie. As eerste onderwyser word aangestel die heer J. Styger.
Konsulentskap van ds. S.D Venter
wysig
In Maart 1869 vertrek ds. Beijer met sy gesin met agt maande verlof na Nederland en ds. S.D. Venter word beroep as konsulent van die gemeente. In hierdie tyd het daar heelwat beroering in die gemeente gekom. Die eerste skok het gekom toe die gemeente nadat die verloftyd van ds. Beijer verstreke was, moes verneem dat ds. Beijer, sonder dat behoorlik losgemaak was van sy verbintenis met die gemeente, 'n beroep aanvaar het na Alblasserdam in Nederland. Dit blyk egter dat ds. Beijer so geliefd was in die gemeente dat hy weer beroep is, hoewel dit nie geslaag het nie. Later het dit geblyk dat ds. Venter sekere informasie van die gemeente weerhou het aangaan ds. Beijer, naamlik dat hy verlof gevra het na Nederland om daar ’n beter heenkome te gaan soek. Hierdie saak het 'n mate van spanning gebring tussen ds. Postma en ds. S.D. Venter. Laasgenoemde was 'n sterk aanhanger van Beijer omdat hy die enigste student was wat onder Beijer sy opleiding voltooi het.
Oor die sendingsaak het daar ook heelwat onrus ontstaan. In 1870 het die Algemene Vergadering van die Kaapprovinsie 'n besluit oor die sending geneem wat daarop neergekom het dat die Gereformeerde Kerk ook moet kyk wat hy kan doen vir die uitbreiding van die evangelie. 'n Gedrukte stuk wat die besluit behels het, is in die gemeente versprei. Dit het by baie 'n verset wakker geroep. Die konsulent, ds. S.D. Venter, lê dan aan die kerkraad voor 'n stuk wat sy kerkraad opgestel hef oor hierdie saak. Onder invloed hiervan het die gemeente toe die volgende besluit oor die sending geneem: "Die evangelie moet verkondig word onder alle nasies, wanneer die Here deur sy Gees begin werk volgens Hand. 10, maar hy wat hom geroepe voel, gaan volgens die bevel van Christus (Matt. 10:9, 10) daarheen en preek die evangelie aan hulle. Dog stoflike hulp sal aan die evangelieprediking onder die gekleurdes nie verleen word nie".
Hierdie besluit van die gemeente onder leiding van ds. S.D. Venter het begrypliker wyse dadelik reaksie wakker geroep by ds. Postma. Hy het onmiddellik per brief sy beswaar aan die kerkraad laat weet. Gevolglik het die kerkraad besluit om 'n gemeentevergadering te belê vir 13 April 1871 waar oor die saak gehandel kon word. Op die vergadering was aI die predikante van die kerk teenwoordig, naamlik di. D. Postma, S D. Venter, N.J.R. Swart, P.J.J. Viljoen en A.A.J. de Klerk Coetzee. Op die gemeentevergadering het Postma en Venter teenoor mekaar te staan gekom en het Postma probeer om die standpunt van Venter te weerlê deur daarop te wys dat die geval van Hand. 10 'n besondere geval was wat nie as norm geneem kan word nie, maar dat die kerk gebonde is aan die algemene bevel van Christus volgens Matt. 28: 19. Die gemeente het egter by hulle ou besluit gebly met 'n stemming van 46 teen 22. Ds. Postma het verklaar dat hy nou verplig is om met die saak na die Algemene Vergadering van die Vrystaat te gaan. Die kerkraad het egter die dag daarna die besluit van die gemeentevergadering verwerp. Sedertdien het dit gelyk asof die verhouding tussen ds. Venter en die kerkraad van Reddersburg stram geword het. Ds. Postma het daarna meer dikwels oorgekom na Reddersburg en ook die beroepe gelei.
Tydens die konsulentskap van ds. Venter is nog 'n gemeente van Reddersburg afgestig, naamlik Boshof op 21 Januarie 1872 met 68 lede en 188 siele.
Interessant is ook die vraag van 'n lidmaat uit hierdie tyd, naamlik om die kerkraadsvergaderings te mag bywoon. Toe dit aan hom geweier is het die lidmaat met die bewering gekom dat dit lyk of die kerkraad 'n vrymesselaarslogie is. By nadere verduideliking het hy egter begryp.
Ds. A.A.J. de Klerk Coetsee (1872-1903)
wysig
Op 2 Junie 1872 is ds. A.J.J. de Klerk Coetsee bevestig as herder en leraar van die gemeente, en 31 jaar lank het hy met seën in die gemeente gearbei. Sy arbeidsterrein was ook nog wyd en uitgestrek. Hoewel verskeie gemeentes in sy bedieningsjare afgestig het, het hy nog as konsulent van die meeste gemeentes in die Vrystaat opgetree. In November 1872 is Ladybrand afgestig, in 1891 Petrusburg, in 1897 Thaba 'Nchu en Wepener, en Bloemfontein in 1903. Dit was die laaste afstigting wat plaasgevind het. In totaal het dus nege gemeentes van Reddersburg afgestig.
Behalwe die gewone kerklike werk wat verrig is, is in die 1880's ’n nuwe pastorie gebou wat diens gedoen het tot in 1955. Verder is heelwat veranderings aan die kerk aangebring. '’n Nuwe preekstoel is in die kerk geplaas, die kerkgebou is van gewels voorsien, 'n plankvloer is ingesit, asook 'n galery. En dit is alles gedoen terwyl die gemeente finansieel maar noustrop getrek het. Ds. Coetsee het daarin swaargekry omdat hy baie jare self van sy traktement laat val het omdat die gemeente nie in staat was om dit by te bring nie. Tog was die gemeente nog altyd bereid om hulp te verleen aan ander gemeentes wat kom aanklop het. Soos alle kerke in die Vrystaat het die gemeente ook twee plase van die regering ontvang, wat egter weer verkoop is om die finansiële laste van die gemeente te verlig.
Dit was verder ook gebruik in die Vrystaat dat die regering bygedra het vir traktement van die predikante. Aan die begin wou die kerkraad niks daarvan weet om sodanige geld te ontvang nie; maar later toe die finansiële druk swaar geword het, het die kerkraad eindelik die beginsel prysgegee en ook by die staat aansoek gedoen om die ondersteuning wat toegestaan is: Aan die begin het die kerk tot £200 per jaar van die regering ontvang. Hierdie gebruik het tot ná die Engelse Oorlog nog voortgeduur.
Dit was ook tydens die bediening van ds. Coetsee dat ds. Venter in 1877 deur die kerkraad van Bethulie geskors is. Ds. Venter het ook die kerk bedank en sy eie kerk op Bethulie gestig. Saam met hom het ook sy broer J.J. Venter, wat 'n leidende aandeel in die stigting van die Gereformeerde Kerk in die Vrystaat gehad het, die kerk bedank. Dit spreek vanself dat omdat ds. Venter ook groot invloed in Reddersburg gehad het, hy ook hier volgelinge gevind het. Ook op Reddersburg het 'n kerk "sorterende onder ds. Venter van Bethulie" ontstaan. In 1883 is op Reddersburg ook 'n kerkgebou opgerig deur die Venterkerk. Ds. J.S.L. Venter, wat sedert sy bedanking as predikant van Pretoria in Reddersburg gewoon het, het in 1884 ook die kerk bedank en oorgegaan na die Venterkerk. Hy het saam met hom ook weer 'n aantal lidmate geneem. Die bestaan van die Venter-kerk op Reddersburg het egter net tot 1889 geduur toe hulle weer opgeneem is in die gemeente.
Die notule meld nie veel aangaande die onderwys in hierdie jare nie. Dit wil voorkom of die gemeenteskool wat in 1864 deur die kerkraad gestig is, intussen verander het in 'n goewermentskool. Wanneer dit presies gebeur het, is nie seker nie, maar in 1875 word van 'n goewermentskool gepraat, en die kerkraad skenk twee erwe aan die skool. Daar was ook oral in die distrik privaat of wykskole wat van tyd tot tyd die toesig van die kerkraad gevra het. In 1890 kom daar klagte oor die goewermentskool omdat die kinders nie meer in die Gereformeerde leer opgevoed word nie. Dit het weer die gedagte aan die oprigting van 'n kerkskool gaande gemaak. Die gemeente het die saak op 'n vergadering heelhartig ondersteun, maar nadat ondersoek ingestel is na die moontlike finansiële steun wat die gemeente bereid was om te gee, was die resultaat so bedroewend dat die hele saak net daar gelaat is.
Ds. J.A. du Plessis (1903-1914)
wysig
Op 18 Desember 1903 is prop. J.A. du Plessis bevestig as predikant van Reddersburg. Hy het tot Julie 1914 hier gearbei. Met sy bevestiging het ds. Coetzee op emeritaat afgetree. Die dienstyd van ds. Du Plessis is gekenmerk deur 'n groot ywer vir die onderwys, 'n langdurige beraadslaging oor art. 27 D.K.O., reformering van die kerklike lewe en 'n konsolidering van die gemeente. Deur sy bemoeiing het die kerkraad en die gemeente daartoe oorgegaan om in Januarie 1906 'n Vrye Christelike Nasionale Skool op te rig. 'n Vereniging, genoem die Vereniging vir Vrye Christelike Nasionale Onderwys, is in die lewe geroep om die skoolsaak te behartig. As hoofonderwyser van hierdie skool is die heer J.B. Jansen van Ryssen aangestel met mej. Aletta Postma (die vyfde kind uit die vyfde huwelik van ds. Dirk Postma, later mev. prof. J.A. du Plessis en die moeder van proff. Wicus du Plessis, Hugo du Plessis en mev. Ida Bosman[2]) as assistente. Die bestaan van die skool was egter maar van korte duur, want in Julie 1908 is op die kerkraadsvergadering gerapporteer dat die CNO-skool met die goewermentskool geamalgameer is.
Die gedagte is egter nie prys gegee nie, want met die 50-jarige fees van die gemeente in 1909 was die gedagte sterk op die voorgrond om die CN0-skoolgebou af te staan vir 'n onderwysersopleidingskollege.
Die invoering van art. 27 D.K.O. het 'n paar jaar van onrus in die gemeente veroorsaak. Selfs die sinodebesluit van 1907 kon die moeilikheid nie oplos nie. Eindelik moes die kerkraad maar weer afsien van die toepassing van art. 27. Toe is heelwat ongereformeerde praktyke afgeskaf. Tot dusver was daar vasgestelde doop- en belydenisgelde. Dit word nou heeltemal opgehef, asook die woord "aanneme" word in die ban gedoen, hoewel dit nog baie jare lank nie uitgesterf het nie. Verder is gemeentelike samekomste weer ingevoer, 'n Christelike biblioteek is opgerig en 'n sangvereniging, en geleidelik is die orrel ook in die kerk ingebring. Behalwe dienste op Reddersburg, moes ds. Du Plessis ook nog gereeld dienste waarneem op Dewetsdorp, Edenburg, Trompsburg, asook Wepener en soms Thaba 'Nchu. In 1912 is op Trompsburg 'n kerkgebou opgerig. Dit het meegebring dat daar dikwels leesdienste op Reddersburg moes plaasvind, 'n toestand wat in die eeufeesjaar (1959) nog die geval was omdat die dorpe Dewetsdorp, Edenburg, Trompsburg en Smithfield toe ook nog in die gebied van die gemeente Reddersburg geval het.
Ds. Du Plessis het van 1920 af as professor gedien aan die Teologiese Skool op Potchefstroom en later ook as professor aan die PUK. Hy was hoofsaaklik verantwoordelik vir Nuwe-Testamentiese vakke, Kerkgeskiedenis en Kerkreg. Hy is plotseling oorlede op 28 Februarie 1935. Volgens prof. dr. G.C.P. van der Vyver sal hy onthou word as 'n kragfiguur met sy wortels diep ingeslaan in die onvervalste waarhede van die Heilige Skrif en die gereformeerde belydenisskrifte. Wanneer hierdie waarhede, volgens sy oortuiging, ondermyn is, het hy verdedigend opgetree. Sy kerkartikels is later in boekvorm uitgegee: Op die spore van die Calvinisme in ons maatskaplike en staatkundige lewe. Talle geleentheidsartikels het uit sy pen verskyn.
Ds. W. Postma (1915-1920)
wysig
In Julie 1915 word ds. Willem Postma as predikant van Reddersburg bevestig, nadat ds. Du Plessis in Julie 1914 'n beroep na Pretoria aanvaar het. Ds. Postma se gesondheid was reeds geknak toe hy na Reddersburg gekom het. Tog het hy met onvermoeide werkkrag die gemeente opgebou. Vir die gemeente was dit dan ook 'n geweldige skok toe hy op betreklike jeugdige leeftyd in Desember 1920 oorlede is. Maar sy bediening het diep spore agtergelaat wat jare daarna nog sigbaar was. Dit was moeilike oorlogsjare waarin hy hier gedien het, gevolg deur die vreeslike Griepepidemie. Sy optrede die donker tye bly onvergeetlik. 'n Opmerklike besluit is in Maart 1919 geneem, naamlik dat die notule voortaan in Afrikaans gehou moet word. In hierdie jare het ook die sustersvereniging onder die naam van Dorkasvereniging ontstaan. Onder ds. Postma se leiding het die kerkraad ook die gedagte van 'n ekumeniese sinode by die Sinode aanhangig gemaak.
Maar ds. Postma sou die gemeente nie lank bedien nie. Sy biograaf, dr. P.J. Nienaber, skryf oor sy dood: "Dit was of ds. Postma gevoel het dat sy lewe verby was. Teen die einde van 1920 het hy gaan afskeid neem van die Voorbereidende Tegniese Skool, wat hy so lief gehad het. Tot nou toe was hy voorsitter van die skoolkommissie. Terwyl hy daardie toespraak gehou het, het hy so 'n steek in sy sy gekry dat hy onmiddellik daarna by 'n ou lidmaat in St. Johnstraat gaan lê het. Die naweek daarop is hy na Trompsburg (sy konsulentgemeente) om Nagmaal te bedien. Daar het hy weer siek geword. Terug in Reddersburg het hy die hele Saterdag vergaderings bygewoon, maar die aand het die longontsteking hom in alle erns gepak. Hy wou in sy studeerkamer lê, "want as ek miskien nie weer hier opstaan nie, dan wil ek graag in my tuie (by sy boeke) sterf". Drie weke lank was hy siek, en die nag om twaalfuur, 13 Desember 1920, is hy oorlede."
Ds. A.S.E. Yssel (1921-1948)
wysig
.jpg)
Nadat die gemeente 'n jaar vakant was, is ds. A.S.E. Yssel op 21 Desember 1921 as predikant bevestig. Gedurende sy bediening is die huidige kerkgebou opgerig. Die besluit om die kerkgebou op te rig, dateer reeds uit die jaar 1912. Eindelik kon die gemeente die voortreflike gebou, ontwerp deur die groot argitekte Wynand Louw en Gerard Moerdijk, in Januarie 1927 in gebruik neem. Voordat die gebou egter betaal kon word, het die depressiejare gekom en die groot droogte van 1933. Die gevolg was dat die gemeente in 'n geweldige finansiële krisis beland het. Worsteljare het gevolg waarin groot offers beide van gemeente en predikant geverg is. In 1937 besluit die gemeente om tiendes te gee om die skuld af te los. Met 'n laaste kraginspanning is die laaste pennie skuld op 1 Mei 1937 gedelg. Dit was 'n oomblik van diepe ontroering, veral toe oudl. W. Botha die laaste £500 skenk. Ook die diakonale arbeid vertoon in hierdie jare 'n mooi aksie.
Deur plaaslike omstandighede het die inrigting van 'n weeshuis noodsaaklik geword. Die gevolg was dat die ou CNO-skool vir die doel ingerig is. Vanaf 1922 tot 1930 is die weeshuis hier aan die gang gehou, ook nadat die steun van die Algemene Vergadering daarvoor verkry is. Die weeshuis het opgehou om te bestaan omdat die kinders wat daarin opgeneem is, toe nie meer die sorg nodig gehad het nie.
Die onderwys geniet ook besondere aandag in hierdie periode. In 1913 toe die Middelbare Skool op Reddersburg geopen is, het die kerkraad besluit dat daar 'n losiesinrigting vir kinders moes wees. Vir twee jaar is die hostel deur die kerkraad aan die gang gehou. In 1923 gryp ds. Yssel weer die gedagte aan, en met groot opoffering van die kant van die gemeente is die nuwe hostel in 1927 voltooi, 'n inrigting wat in 1960 nog aan die kerk behoort het en 'n toonbeeld was van geloofsidealisme en volharding.
Sending vorm in hierdie tyd ook 'n belangrike werksaamheid. Dit was egter geen nuwe verskynsel in die gemeente nie, want reeds in die diensjare van prof. Du Plessis was Reddersburg al aangewys as 'n sendende gemeente. Daarvan het egter in die praktyk nie veel tereg gekom nie. In 1942 word Reddersburg saam met Burgersdorp sendende gemeentes wat die tweede sendingleraar uitgestuur het na De Hoop. Ds. J.F. Erasmus is deur die twee gemeentes beroep en uitgestuur. Ná die tragiese dood van ds. Erasmus is ds. H.A. Louw beroep en uitgestuur. Hierdie sendingsaksie het opgehou toe die sendingvelde in Noord-Transvaal deur die Transvaalse kerke oorgeneem is.
’n Groot gebeurtenis in die gemeente was die viering van sy 75-jarige bestaan van die gemeente op 12 Mei 1934. In die erediens is op daardie dag vir die eerste maal net Afrikaanse psalms gesing uit die bundel "36 Psalms" berym deur Totius. Sover bekend was dit die eerste maal in die geskiedenis van die Hollandse kerke in SA. dat Psalms in Afrikaans in 'n erediens gesing is.
Ds. F.W. Buytendach (1949-1955)
wysig
In Desember 1949 het ds. Buytendach predikant geword van Reddersburg en hier gearbei tot in November 1955. In sy bedieningstyd is op Edenburg 'n kerksaal opgerig en is sodoende in 'n baie groot behoefte voorsien wat reeds jare lank gevoel is. Ook is 'n nuwe pastorie in 1955 voltooi nadat die ou pastorie bykans vir 70 jaar diens gedoen het.
Die gemeente Reddersburg het in die jare wat verbygegaan het, steeds 'n belangrike rol gespeel in die kerklike lewe van die Oranje-Vrystaat. Dit kon ook nie anders nie, omdat dit die moedergemeente was in die Vrystaat. Vir baie jare was die kerkraad ook die korresponderende kerkraad van die Sinode, en die Algemene Sinode is dikwels in die gemeente gehuisves.
Reddersburg is by uitstek 'n plattelandse gemeente. Daarom het die gemeente ook gevoelig gely as gevolg van die verstedeliking van die Afrikaner. In 1909 was die gemeente seker op sy sterkste wat die lidmaattal betref. Toe het die gemeente 763 belydende lidmate getel en 827 kinders. Sedertdien het die gemeente steeds kleiner geword. Van 1920 tot 1950 het die gemeente min of meer 500 merk behou, maar van toe af het die getalle gedaal tot ongeveer 360 in 1958, en 115 in 2014.
Ds. Buytendach se opvolger op Reddersburg was ds. Johannes Postma, wat in 1956 hier bevestig is.
Afstigtings
wysig
Tussen 1863 en 1903 het nege gemeentes van Reddersburg afgestig:
- 1863 – Bethulie
- 1864 – Ventersburg (Sandrivier)
- 1864 – Fauresmith (ontbind in 2010)
- 1872 – Boshof
- 1872 – Ladybrand
- 1891 – Petrusburg
- 1897 – Thaba 'Nchu (later genoem Tweespruit; ontbind in 2013)
- 1897 – Wepener (ontbind in 1954)
- 1903 – Bloemfontein (ontbind in 2013)
Predikante
wysig
- Johannes Beijer, 1862 - 1869
- Abraham Adriaan Jacobus de Klerk Coetsee, 1872 - 1903
- Jacobus Albertus du Plessis, 1903 - 1914
- Willem Postma, 1915 - 1920
- Abraham Stephanus Erasmus Yssel, 1921 - 1948
- J.F. Erasmus, 1942 - 1946
- H.A. Louw, 1949 - 1951
- Frederick Wilhelm Buytendach, 1949 - 1955
- Johannes Postma, 1956 - 1969
- Dr. Petrus Paulus Kruger, 1970 - 1974
- Pieter van Schalkwyk, 1974 - 1977
- Marius Schalekamp, 1977 - 1978
- Petrus Albertus Coetzee, 1979 - 1983
- Barend Christiaan Smit, 1985 - 1986
- Hendrik Jacob van der Walt, 1987 - 1992
- Daniël Pieter Jacobus Erasmus, 1992 - 1997
- Adderus Fenmo Berg, 1997 - 2001
- Henning Vorster Venter, 2005 - 2007
- Johann George (George) van der Walt, 2010 - 2013
- J.H. (Hans) Grobler, 2014 - hede
Bronne
wysig- (af) Krüger, prof. D.W. en Beijers, C.J. (hoofred.). 1977. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel III. Kaapstad: Tafelberg-Uitgewers.
- (af) Postma, J. in Venter, ds. A.A. (hoofred.). 1957. Almanak van Die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika vir die jaar 1958. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
Verwysings
wysig- ↑ (en) Calender for Year 1866. URL besoek op 22 November 2016.
- ↑ (en) Besonderhede op Geni.com. URL besoek op 29 Januarie 2015.
Sien ook
wysig- NG gemeente Reddersburg
- Pieter Venter, medestigter en jare lange ouderling
Eksterne skakels
wysig- Die gemeente se Facebook-blad. URL besoek op 29 Januarie 2015.