Gereformeerde kerk Johannesburg-Sentraal

Die Gereformeerde kerk Johannesburg-Sentraal was ’n gemeente van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika in, soos die naam aandui, die middestad en omstreke van die Goudstad.

Weens die drastiese afname in die getal Gereformeerdes in die westelike, sentrale en oostelike gebiede van Johannesburg het die gemeentes Johannesburg-Sentraal, Johannesburg-Mayfair en Johannesburg-Oos in die stad se eeufeesjaar (1986) saamgesmelt as Johannesburg (herstig). Dié gemeente het in 1997 met Johannesburg-Noord saamgesmelt en tot 2003 as Johannesburg-Melville bekendgestaan, toe dit ontbind en deel geword het van Randburg-Oos, wat die volgende ingelyf is by Randburg.

Stigting

Ds. C. Hattingh, van 1952 tot 1953 die eerste predikant (in kombinasie), en die kerkraad.

Dr. Jan Harm (Amie) van Wyk, medeleraar van 1965 tot 1973.

Ds. P.G. Geertsema, leraar van 1967 tot 1973.

Die gemeente is op Sondag 30 Maart 1952 van Johannesburg-Noord (met sy kerkgebou te h.v. Eerstelaan en Derdestraat, Melville) en -Wes (Putneyweg 35, Brixton) afgestig. Die gedagte was dat die Johannesburg-Sentraal deur middel van evangelisasie sou uitgroei tot ’n selfstandige gemeente. Die grense is so getrek dat dit die volgende stadsgebiede sou insluit: New Canada in die weste, Langlaagte, Crown Mines, Mayfair, Goedehoop, Vrededorp, die middestad (Braamfontein, Hillbrow, Doornfontein) en ver in die noorde, Norwood. In die middestad was Eloffstraat die grens.

Aanvanklik is eredienste op twee plekke gebou: die skoolsaal in Mayfair en in die ATKV-saal op die hoek van Eloff- en Wolmaransstraat, Braamfontein. Aan die begin was die opkoms maar swak, maar geleidelik het dit verbeter, veral toe Klassis Johannesburg besluit het dat die Mayfair-deel van die gemeente weer hul eredienste in die ou kerk van die gemeente Johannesburg-Mayfair in Brixtonweg, Brixton, kon hou. In die eerste Almanak waarin Johannesburg-Sentraal se gegewens aangedui word (1953), het die dooplidmate 80 getel en die belydende lidmate 206, maar volgens die eerste leraar, ds. C. Hattingh (1952–'53), wat die gemeente in kombinasie met Johannesburg-Mayfair bedien het, het die lidmate net 80 by afstigting einde Maart 1952 getel. Johannesburg-Mayfair was einde 1952 die naaskleinste gemeente in die klassis met ’n ledetal van 527, vergeleke met Johannesburg-Wes se 1 285 en –Noord se 1 035. Johannesburg-Mayfair is net die jaar vantevore, 1951, van Johannesburg-Wes afgestig nadat die grense tussen laasgenoemde en die ou Johannesburgse gemeente (gestig in 1896) in 1943 opgehef is en die saamgestelde gemeente agt jaar lank as Johannesburg-Johannesburg-Wes bekendgestaan het. Ná die skeiding het albei gemeentes egter hul oorspronklike stigtingsdatum teruggekry: 1896 en 1930.

Ds. Hattingh meld Johannesburg-Sentraal se gedenkblad van 1977: "Daar was ... groot vreugde toe ons daardie Sondagmiddag in die NG kerksaal (hy meld nie watter een nie) saamgekom het vir die afstigting. Prof. dr. B.J. de Klerk het die Woord by die geleentheid bedien. Veral sy gebed vir die kerk het ’n diep indruk gemaak. Die twee gemeentes wat so ontstaan het, het ’n kombinasie gesluit. Nou kon elke gemeente self beplan volgens die aard en behoefte. Evangelisasie was ons groot opdrag. Daaraan het ons dan ook baie aandag gegee ... maar nie ten koste van die bewaring van die kerk nie. Die lidmate is gereeld besoek ... selfs onder moeilike omstandighede ... Daar was nie genoeg ouderlinge nie. Ons het selfs ouderlinge probeer 'leen' van Johannesburg-Noord en ander naburige gemeentes. Dit beteken dat ouderlinge, wat uit die gemeente getrek het, vir ’n lang tyd voortgegaan het met hulle werk in die gemeente, natuurlik met die toestemming van die ander kerkrade."

Beginjare

Ds. Christiaan Hattingh, Johannesburg se leraar van 1951 af en van die stigting van Johannesburg-Sentraal in 1952 tot 1953 ook van dié gemeente.

Ander gemeentes het goed met Johannesburg-Sentraal saamgewerk omdat hulle die besonderse omstandighede van die gemeente begryp het. Daar was ’n tekort aan ampsdraers in die beginjare, skryf ds. Hattingh, maar dié wat daar was, het getrou gearbei. "Die gemeente was besonder geseënd om dr. W. Hovy as ouderling, skriba en kassier te kon gehad het. Hy was toe reeds diep in die 70, maar hy het met ’n entoesiasme gewerk wat aansteeklik was ... Oudl. Hovy wou die kerk, en daarmee die Evangelie, terughê in die middestad met die duisende woonstelle. Daarom is die grond in Hoofdstraat wat, volgens sy opinie, te ver van die sentrum van die stad geleë was en ook moeilik (bereikbaar) was, verkoop en is die grond in Lovedaystraat, met ’n ou losieshuis daarop, aangekoop."

Dié grond was nader aan die stasie en busdiens geleë. Ondanks die klein getal werkers het die gemeente onder ds. Hattingh se leiding evangelisasiewerk met mening aangepak. Hulle het woonstelblokke deurkruis op soek na "afgedwaaldes" – volgens die predikant die beste metode – om te gaan soek en persoonlik kontak te maak. Algaande het dié poging die Gereformeerde Kerk ál meer bekend gemaak in die middestad. Lidmate het meer gereeld kerk toe gekom en dikwels het belangstellendes ook eredienste bygewoon. Diegene is dadelik opgemerk en "opgevang", en sommige het later lidmate geword. Oudl. J. van Dyk het gereeld saans nuwe lidmate gaan besoek, want volgens ds. Hattingh kon ’n besoek in die middestad nie uitgestel word nie. Op inisiatief van oudl. Jaap Malan (vader van die Gereformeerde predikante dr. Chris Malan en ds. Peet Malan) is ’n kamer gehuur in die middestad wat ook as evangelisasiekantoor moes doen. Daarin het hy so te sê manalleen evangelisasielektuur afgerol, versprei en dikwels ook self geskryf.

Ds. Hattingh het in 1977 geskryf: "Die gemeentetjie was klein en sal seker ook so bly vanweë die gedurige wisseling. Dit het sy probleme maar ook sy uitdaging ... Onder die druk moes die kerkraad werk. Daar was nie tyd vir onderlinge krakeel nie. Ons moes worstel om kop bo water te hou en die lidmate bymekaar te hou."

Ds. Ph. Snyman, 1954–'55

Ds. Flippie Snyman, van 1954 tot 1955 die tweede leraar.

Ds. Flippie Snyman, sy vrou en oudste kind, Wiida, het die pastorie by Dittonlaan 43, Auckland Park, in die winter van 1954 betrek. Skaars ’n maand later is hul twee kind, Danie, wat later predikant sou word, gebore. Ds. Snyman het nog huisbesoek in die ou Braamfontein gedoen waar baie van die woonstelblokke kort daarna gesloop is om plek te maak vir die "nuwe Braamfontein". ’n Groot persentasie van die lidmate van die gemeente was behulpsaam met die evangelisasiewerk onder die afgedwaaldes van die middestad en omgewing, maar talle lidmate het self ernstige bearbeiding nodig gehad. Ds. Snyman sou in 1977 skryf: "Huweliksprobleme en drankmisbruik het die grootste persentasie 'probleemgevalle' uitgemaak. En die grootste enkele struikelblok op die weg van die bediening was die voortdurende verwisseling van lidmate en kerkraadslede."

In sy tyd is die een woonstelblok ná die ander deurgegaan deur die lede van die Evangelisaskommissie, onder wie ook jong mense van die gemeente, om kerkloses op te spoor. Hospitaalbesoek is georganiseerde gedoen, nie net deur ds. Snyman nie, maar deur ’n uitgebreide kommissie vir dié doel in samewerking met die vrouelidmate (susters). Die skriba en kassiers, oudl. Willem Hovy, was toe reeds sowat 80 jaar oud, maar kon ’n woonstelgebou se trappe flink tot drie of vier verdiepings op- en afklim. Ook in hospitale het sy ywer en geesdrif geen perke geken nie, aldus ds. Snyman.

In sy tyd is eredienste steeds in die ATKV-saal in Braamfontein gehou. Hy skryf: "Dikwels moes ek op pad na die kateder langs kaste en kaste leë drankbottels verbystap nadat die konsistoriegebed in die voorportaal gedoen is omdat in dieselfde saal die vorige aand soms samekomste van ’n heel ander aard gehou is en die spore daarvan nie altyd betyds verwyder kon word nie."

Ds. Snyman was as jong man self nie gesond nie weens ’n chroniese blindedermontsteking waarvan hy eers onbewus was, en herhaalde mangelontsteking het hom so uitgeput dat hy verplig is om in November 1955 ’n beroep na Hennenman te aanvaar, waar hy sy gesondheid volkome herwin het.

Ds. P.G.W. du Plessis, 1956–'61

Ds. P.G.W. du Plessis toe hy vierdejaarstudent was aan die Teologiese Skool Potchefstroom.

Die derde leraar was ds. P.G.W. du Plessis, van Januarie 1956 tot Augustus 1961. Hy sou later skryf hy was bang vir stad en vir die bediening wat daar op hom gewag het toe hy op 24 November 1955 as jong predikant met skaars drie jaar ervaring die beroep na Johannesburg-Sentraal kry. Hy is in Julie 1957 getroud en hul eerste twee kinders, Pieter en Marilette, is in Johannesburg-Sentraal gebore.

Soos sy voorganger het ds. Du Plessis te kampe gehad met die uitdagings van ’n klein gemeente met ’n geweldig vinnige wisselende lidmaattal wat hoofsaaklik uit jong mense bestaan het. Omdat dit as’t ware ’n gemeente van nuwe intrekkers was, was daar ’n gedurige tekort aan kerkraadslede en ’n gedurige van vooraf begin met nuwe lede. Sy voorganger, ds. Flippie Snyman, het hom voor dié se vertrek uit die gemeente bemoedig deur hom te vertel van die span wakker diakens, want hy gewens het hy met hom saam Hennenman toe kon neem. Skaars vyf maande nadat ds. Du Plessis in die gemeente bevestig is, was daar van dié 10 net een oor, naamlik Jan Davids. Die lidmate het ewe vinnig gewissel, want in die tweede predikant se tyd het tussen 600 en 700 lidmate in die gemeente gewoon, maar nooit meer as 200 op enige gegewe tydstip nie.

Die grootste uitdaging vir ds. Du Plessis was egter dat die gemeente geen eie aanbiddingsplek gehad het nie. Die akkommodasie wat die gemeente kon bekom, was nie altyd bevorderlik vir eredienste, katkisasie, kerkraadsvergaderings, evangelisasiewerk of susters- en jeugaktiwiteite nie. Sonder ’n vaste adres moes die lidmate maar altyd weer op pad. Ds. Du Plessis skryf: "Dit het selfs een Sondagaand terwyl die preek aan die gang was, gebeur dat die ligte op ’n onverklaarbare wyse uitgegaan het en die gemeente na ’n ander saal, op die eerste vloer van die gebou moes gaan, waar die diens toe maar voortgesit is asof niks gebeur het nie. Die dinge het stremmend gewerk; moedeloosheid en afval was ’n dreigende gevaar."

Die gemeente kon nie met middele uit sy eie geledere tot kerkbou oorgaan nie, want die bydraes van die minder as 200 belydende lidmate was nie eens genoeg om die lopende uitgawes te dek nie en moes jaarliks aangevul word uit die Gereformeerde Kerk se Eeufeesbedieningsfonds. Die pastorie in Auckland Park was toe reeds afbetaal, maar op die kerkperseel was nog die helfte van die koopsom verskuldig.

Kerkbou

Die kerkraad afgeneem by die hoeksteenlegging van die kerkgebou in Lovedaystraat, 27 Augustus 1960. Agter: J. Dorland, L.J. van Rensburg, J.J. van der Walt, J.J. Davids, L. Venter. Middel: J. van der Graaff, P. Venter, C. Ham, J.H.L. Pretorius, K. Touwen, L. Venter en W. Booysen. Voor: J.H. Grobler, ds. P.G.W. du Plessis, J.J. van Wyk en J.J. Breedt. Afwesig: D.H.J. venter, N.S. Kruger en P.N.J. Buys.

Die Sinodebesluit van 1952 waarin toestemming verleen is om binne die kerkverband te kollekteer, het die weg vir Johannesburg-Sentraal gebaan om sy eie kerkgebou te laat oprig. ’n Stukkie grond van 50 x 100 voet is by Lovedaystraat 135 teenoor die Evkomgebou vir R12 000 bekom. Die eerste twee predikante, di. Hattingh en Snyman, het elkeen op sy beurt die nood van Johannesburg-Sentraal onder al die Gereformeerde kerke se aandag gebring met die bemoedigende reaksie dat die helfte van die koopsom vereffen kon word.

Reeds op sy eerste kerkraadsvergadering het oudl. Hovy ds. Du Plessis meegedeel dat Johannesburg-Sentraal toestemming van die Sinode gekry het om in die hele kerk vir sy kerkgebou te kollekteer en dat die nuwe predikant hoe moes regmaak om die werk te gaan doen. Ná ongeveer twee jaar het ’n stuk, "Johannesburg-Sentraal ... ’n Gemeente in Noord", in Die Kerkblad verskyn. Die indertydse redakteur, ds. D.G. Venter, het positief gereageer met ’n hoofartikel onder die opskrif "Dit mag ons nie koud laat nie". Ná die artikel is ’n omsendbrief aan al die kerke gestuur. Daarna het bydraes van individuele lidmate en gemeentes vinnig ingekom. ’n Volle 16 kerkrade het ds. Du Plessis uitgenooi om hulle te kom besoek met die oog op Johannesburg-Sentraal se boufonds.

Intussen is die plan van die kerkgebou met sy eietydse aansig gefinaliseer en onder die leiding van die argitek, Jan Koelewyn van die firma Geers, Koelewyn en Moors, het die gemeente onderneem om ook hul deel by te dra deur die orige skuld op die grond van ongeveer R5 000 self binne 16 maande af te betaal. Ds. Du Plessis is selfs toegelaat om van huis toe huis te kollekteer in die gemeentes Beestrekraal, Benoni, Bloemfontein-Wes, Bronkhorstspruit, Burgersdorp, Drieviersboom, Kemptonpark, Koedoesrand, Gereformeerde kerk Koster, Krokodilrivier, Linden, Matlabas, Potgietersrus, Reddersburg, Sannieshof en Venterstad. So het hy nagnoed 2 000 huishoudings besoek en R34 000 ingesamel, onder meer R4 016 van ’n enkele kerk.

Danksy dié geldinsameling kon die kerkgebou in Lovedaystraat, waarvan ds. Du Plessis die hoeksteen gelê het, voltooi en op Saterdag 19 November 1960 in gebruik geneem word. ’n Hele aantal jare lank het dié gebou volledig in al die gemeente se behoeftes voorsien.

Christelike boekwinkel

Histories was daar ’n nou band tussen Johannesburg-Sentraal en die Christelike boekwinkel in die binneplein van die Johannesburgse spoorwegstasie. Omdat die gemeente uit die staanspoor ’n stewige evangelisasieaksie gehad het, het hulle dadelik die moontlikheid van ’n afsetpunt vir lektuur op die stasie raakgesien. Die evangelisasiekommissie het hulle ernstig hiervoor beywer, maar onderhandelinge met die spoorwegowerheid wou nie vlot nie. Later het die kerkraad die saak na die klassis verwys, wat deur middel van sy deputate vir evangelisasie geruime tyd daarmee besig was en dit toe na die kerkraad terugverwys het omdat dit, volgens hulle, nie op die klassistafel tuisgehoort het nie.

Met die verbouing van die stasie in 1959 en die daarstelling van ’n nuwe binneplein met 13 winkellokale het nuwe deure vir Johannesburg-Sentraal se evangelisasiekommissie oopgegaan. Dié winkelruimtes is per tender aan privaat ondernemings beskikbaargestel. In een eend het ds. P.J.W. Louw van Johannesburg-Mayfair, wat die saak ondersteun het danksy die klassis se aksie, en ds. Du Plessis ’n aantal Gereformeerde lidmate en in om die Goudstad gebel om ’n waarborg van R180 per maand vir ’n jaar te kry om met ’n boekwinkel te begin. Johannesburg-Sentraal se kerkraad het toe as trustees vir ’n te stigte nutsmaatskappy vir een van die lokale met die oog op ’n Christelike boekwinkel getender. Die tenderbedrag was R90 per maand.

Intussen is reëlings getref om die nodige boeke te bekom en is die meeste hulp verkry van Pro Reges-pers op Potchefstroom en die Bybelhuis in Johannesburg. Die tender het egter nie geslaag nie, maar die spoorwegowerheid het wel die sin vir so ’n winkel ingesien en besluit om een van hul departementele winkels by die ingang na die nuwe binneplein per tender hiervoor beskikbaar te stel. Net twee tenders is ontvang: een van ’n bestaande kerklike boekhandel in Johannesburg vir R30 per maand; die ander van Johannesburg-Sentraal wat R70 per maande aangebied het vir ’n perseel wat veel kleiner was as die eerste een. Soos te verstane is die tender aan die gemeente toegeken.

Op 30 Augustus 1960 is die eerste direksie vergadering in Florida onder voorsitterskap van dr. Benoon Duvenage gehou en ’n nutsmaatskappy gestig. Op Saterdag 1 Oktober 1960 het die destydse hoofbestuurder van die Spoorweë, D.H.C. du Plessis, ’n Gereformeerde lidmaat wie se grootouers I.D. du Plessis en Hester Venter stigters van die Gereformeerde kerk Colesberg was, die openingsplegtigheid in die eetsaal op die stasie waargeneem.

Aan die begin het die winkel swaar getrek met ’n geringe omset van sowat 75c per dag sodat die saak deur kolportasiewerk na buite gedra moes word. Weens die lae omset het die spoorwegowerheid ingestem om die maandelikse huur te verlaag tot die merk van die laagste tender, naamlik R30. Stadig maar seker het die boekwinkel egter gegroei sodat die handelsrekening op 30 Junie 1961 reeds op R8 392,75 gestaan het (R6 561,29 per verkope en R1 831,46 per voorraad).

Ds. Du Plessis se vertrek

In hierdie tyd het die uurglas vir ds. Du Plessis en sy gesin in Johannesburg begin leegloop. Op 25 Februarie 1961 het hy ’n beroep na Krokodilrivier ontvang, skaars drie maande ná die ingebruikneming van Johannesburg-Sentraal se nuwe gebou. Sestien jaar later sou hy skryf: "Ons kon dit nie opvolg nie, want van nou af kon ons eintlik eers onbelemmerd begin werk aan die geestelike opbou van die gemeente. Toe daar egter op 3 Julie ’n tweede beroep van Krokodilrivier af kom, was ons daarvan seker dat die Here vir ons elders ’n taak het, en dat Hy sy werk in die middestad deur ander diensknegte wil voortsit.

"Dit was moeilik om van al die strydmakkers en die plek van soveel lief en leed afskeid te neem. Een van die grootste knelpunte, naamlik die behoefte aan ’n eie kerkgebou, was opgelos en ons het verneem dat ds. (later dr.) V.E. d'Assonville van Pietermaritzburg die beroep aangeneem het. Ons afskeidswoord in Augustus 1961 geld vandat nog en sal tot in die verre toekoms vir die gemeente van wesenlike belang bly: 'En ons het die profetiese woord, wat baie vas is, waarop julle tog moet ag gee, soos op ’n lamp wat in ’n donker plek skyn, totdat die dag aanbreek en die môrester opgaan in julle harte" (2 Pet. 1:19).

Dr. D'Assonville se dienstyd

Ds. Victor Edouardo d'Assonville trou in 1956 met Johanna van der Merwe. Hy was die gemeente se leraar van 1961 tot 1956.

Dr. V.E. d'Assonville het die gemeente van 1961 tot 1965 bedien. Tot in laasgenoemde jaar was sy traktement net R2 000 per jaar omdat dit al was wat die gemeente kon bekostig.

Dr. V.E. d'Assonville en sy gesin het die pastorie by Dittonlaan 43, Auckland Park, vroeg in Oktober 1961 betrek nadat hy agt jaar lank in Natal gearbei het. Hy beskryf sy sowat vierjarige dienstyd in Johannesburg-Sentraal as "een groot harde stryd. Menslik gesproke het alle steen ons getel. Die omstandighede was ontsettend moeilik. Getalle was klein en wisseling van lidmate (soos seker vandag [1977] nog) teen ’n geweldige tempo. In een van die ou nuusbriewe lees ons hoedat broeders wat gekies is vir ouderlinge al weer voor hul bevestiging moes vertrek. Op ’n keer het ek om 17:00 probeer om huisbesoek te doen en teen 22:00 by 11 woonstelle aangeklop sonder om een enkele persoon te kry."

In sy tyd het die gemeente nietemin groot projekte aangepak. In 1963 reeds is die projek van evangelisasie onder Engelssprekendes begin. ’n Hoogtepunt vir dr. d'Assonville was die byeenkomste op Woensdagaande en die duisende uitnodigings wat week ná week in woonstelblokke versprei is. Hieruit het gereelde dienste in Engels gevolg en einde 1962 is selfs ’n predikant vir dié doel beroep, ds. D.C.G. du Plessis. Hy moes weens gesondheidsprobleme gou weer sy werk staak en het later ’n beroep na Orkney aanvaar. Daarna het oudl. Teho Kempff dr. D'Assonville se preke vertaal sodat hy dit ook aan Engelssprekendes kon lewer. In dié tyd moes die predikant maande lank vier keer op ’n Sondag preek en ook nog die katkisasies behartig.

Dr. D'Assonville maak in sy herinnerings aan die gemeente melding van Johannesburg-Sentraal se "eensaamheid". Hy skryf: "Hoeveel kere moes ons beleef dat die mooiste saak wat voor ’n meerdere vergadering voorgedra word en die dringendste smeking om tog ’n bietjie geld te kry, eenvoudig afgewys word! Dit is nie verwyte nie, maar dit vertel net van die moeite wat ons gehad het. daarby was daar nie alleen passiewe weerstand teen die saak dat die Gereformeerde Kerk begin het om in Engels te preek nie, maar selfs openlike teenstand."

In sy tyd is die bearbeiding van pasiënte in die baie hospitale op groot skaal aangepak en is die dienste van ’n emeritus-predikant, ds. D.N. Kotzé verkry. ’n Onvergeetlike ervaring vir die predikant was die Psalmfees van 1964 in Johannesburg se stadsaal toe 1 500 Gereformeerdes hul Psalms in die middestad laat weergalm het.

"As jy eenmaal predikant in Johannesburg-Sentraal was," sou dr. D'Assonville in 1977 met die gemeente se kwarteeufees skryf, "gaan dit nooit weer uit jou bloed nie. In die nagte droom ’n mens nog van daardie gemeente en bedags agtervolg die herinneringe jou gedurig. My voorgangers en hulle wat na ons gekom het, sal dit getuig."

Dr. Van Wyk se dienstyd

Dr. Amie van Wyk, leraar van 1965 tot 1973.

Dr. J.H. (Amie) van Wyk het in 1965 na die gemeente gekom nadat hy van 1962 in Salisbury gestaan het, sy eerste gemeente. Ná sy vertrek uit Johannesburg in 1973 het hy die kombinasie Stellenbosch/Strand tot 1981 bedien toe hy aangestel is professor aan die Hammanskraalse Teologiese Skool. Nadat dié instelling in 1994 deel geword het van die Teologiese Skool Potchefstroom, was hy hoogleraar daar tot hy sy emeritaat in 2002 aanvaar het.

Aard van sy werk

Die kerkgebou in Lovedaystraat.

In dr. Van Wyk se tyd moes hy twee tot drie en selfs vier dienste op ’n Sondag waarneem – in die tyd toe daar nie ’n predikant vir die Engelse bediening was nie. Later het die gemeente onder sy leiding met die proefneming begin om eredienste om sesuur op ’n Woensdagaand te hou. Dié dienste is selfs in die dagblad Die Transvaler geadverteer, maar dit was nie ’n sukses nie. Een Woensdagaand was daar net drie mense in die kerk, naamlik die Griffioen-gesin; nogtans het die diens voortgegaan. Dr. Van Wyk het ook een maal per maand ’n gevangenisdiens in die Fort gehou asook die etensuurdiens in die SAS-kapelletjie in Wolmaransstraat. Maandagoggend het hy gereeld die saalopeninge van die Hoër Seuns- en -meisieskool Helpmekaar en die Hoër Handelskool in Parktown (later die Hoërskool Die Kruin) waargeneem, maar begrafnisse en troues in die gemeente was min. In sy tyd is Vrydagaande in Hillbrow pogings aangewend tot middernagtelike straatwerk "om die gehawendes op te vang".

Engelse bediening

Die Engelse bediening was vir dr. Van Wyk ’n reuse-uitdaging omdat dit vir hom ’n "worsteling" was om in Engels te preek. Oudl. Martin Meintjes moes hom gereeld voor die erediens in die konsistorie help met die uitspraak van Bybelname, terwyl ene juf. Kempff die preke vertaal het. Mettertyd het hy so vaardig met die Engelse preke geword dat hy sy laaste preek in dié taal kon lewer sonder uitgeskrewe teks met net enkele los notas. Dr. Van Wyk het met die gemeente se kwarteeufees die stryd onthou wat Johannesburg-Sentraal moes voer om die werk te laat ingang vind op meerdere vergaderings. "Die behandeling van ons sustentasie-aansoeke was soms om mens moedeloos te laat word en met die hantering van die saak van prop. Ian Wylie kon ek my ook nooit versoen nie – ek dink nou nog aan die ure wat ek gedurende ’n Desembervakansie spandeer het met die opstel van beswaarskrifte aan ons Nasionale Sinode van 1970. Maar ondanks weerstand, het die Here die werk geseën en laat groei en dit sal vir my ’n groot dag wees as die nuwe Engelssprekende gemeente die dag gestig word."

Hierdie groot dag waarna dr. Van Wyk uitgesien het, het in 1980 aangebreek met die stigting van die Reformed Church Johannesburg Central, later herdoop tot Good News Community Church (GNCC). Dit het ontstaan om "gemengde huwelike" (tussen Afrikaans- en Engelssprekende lidmate) te akkommodeer. Maar die gemeente se groei is daardeur gestrem dat sodra die nie-Afrikaanssprekende gade se Afrikaans verbeter het, het hulle by die naaste (Afrikaanse) Gereformeerde kerk ingeskakel. Johannesburg-Sentraal se groei is weer daardeur gestrem dat jong getroudes wat hulle in Hillbrow en omstreke kom vestig het, die woonstelbuurt verlaat het sodra hulle 'n deposito op 'n huis kon bekostig.

Dié gemeente het Johannesburg-Sentraal se kerkgebou gedeel tot die ontbinding van Johannesburg-Oos. Toe het GNCC na laasgenoemde se kerkgebou in Troyeville verhuis, waar hulle gebly het tot ontbinding van Johannesburg (herstig) in 1997. In daardie jaar is die Eglise de la Bonne Nouvelle vir Franse immigrante uit Afrika gestig en die nuwe gemeente die kerk in Troyeville oorgeneem, terwyl GNCC terug Braamfontein toe getrek het na die ou Johannesburg-Sentraal se kerkgebou.

Interkerklike gesprek

Dr. Van Wyk het in sy tyd die maandblad, en soms kwartaalblad, Kerk en Stad, opgestel. Hy was ook 'n jaar lank redakteur van die interkerklike gespreksblad Kruispunte, uitgegee deur die Gereformeerde kerk Johannesburg-Sentraal en die NG gemeentes Braamfontein en Irene. In 1977 skryf dr. Van Wyk: "Ek was altyd 'n sterk voorstander van groter toenadering tussen die Afrikaanse kerke, op die basis van die waarheid, en het dus die interkerklike gesprek, wat tydens die bediening van dr. V.E. d'Assonville begin is, met groot entoesiasme voortgesit. Ek het nog mooi herinneringe van hierdie gesprekke, hoedat ons broederlik en reguit met mekaar gepraat het. Ons gespreksgenote destyds was drr. Andries Venter (op kwalik veertigjarige ouderdom oorlede en op Stellenbosch begrawe), Johnny Roberts, Attie Barnard, Willie Jonker, Chris Botha en ds. Tally Sadler – meeste nou professore. Ons kon nie daarin slaag om die Hervormde broeders by die gesprek betrek te kry nie. Helaas het ons Nasionale Sinode van 1970 besluit dat die interkerklike gesprek slegs op sinodale vlak tuishoort, waarteen ons in 1973 'n beswaarskrif ingedien het, wat egter nie geslaag het nie."

Ondanks sy druk werkprogram in die gemeente kon dr. Van Wyk tyd vind vir teologiese studie en het hy in 1971 die doktorale studie afgelê met 'n skripsie oor Etiek in 'n eeu van tegnologie en tegnokrasie. Danksy ’n ruim bewilliging deur die kerkraad om in 1969 materiaal in Nederland vir 'n proefskrif, Etiek van Vrede, in te samel, kon hy dit in 1974 voltooi.

Jeugwerk

Jeugbyeenkomste is sporadies gereël. Dit het dr. Van Wyk baie hoofbrekens besorg dat die jeugwerk, waarin hy altyd besonder belanggestel het, nie elke jaar fluks op dreef kon kom nie. Tog was daar ook mooi jeugjare, veral toe Wim en Marieke van der Meyden die leiding geneem het. Jeugkampe is ook gehou. Dr. Van Wyk het sterk gevoel vir die oprigting van 'n jeugsentrum. Onderhandelinge is aangeknoop met Gereformeerde Stigting en die Stadsraad van Johannesburg om veral die twee leë erwe net langs die nuwe kerkgebou in Jutastraat te bekom, maar dit het nie geslaag nie.

Tweede kerkgebou

Die gemeente se tweede en laaste kerkgebou, aan Jutastraat in Wanderers View.

Oor die ingebruikneming van die twee kerkgebou, sou dr. Van Wyk vyf jaar later skryf: "Die verwisseling van kerkgebou op 21 Mei 1972, toe my vrou die deure van die nuwe kerkgebou oopgesluit het, was 'n groot gebeurtenis. Met seer harte is afskeid geneem van die mooi gebou in Lovedaystraat 135, maar met nuwe verwagting is oorgetrek na Jutastraat. Die nuwe gebou was groter as die oue: daar was 'n gerieflike parkeergarage, woonstel, televisiekamer ens., en die gebou was voorsien van lugreëling en vloerverwarming. 'n Pragtige orrel is geïnstalleer. Ek onthou nog goed die onderhandelinge met Townsview Estates as kopers; die skitterende wyse waarop Fritz Bekker as prokureur die verkoopstransaksie vir die kerkraad hanteer het; die gesprekke met die argitekte Colyn en Meiring en meer in besonder met Jackie van der Lecq en mnr. Kieswetter; die onthulling van die hoeksteen op 14 November 1971." Finansieel het die gemeente grootliks baat gevind by die ruilkooptransaksie omdat alle bouskuld afbetaal kon word en selfs iets oorgehou is vir die aankoop van die nuwe pastorie in Sanguinestraat 12, Montroux, waar dr. Van Wyk en sy gesin hul laaste twee jaar in die gemeente "baie aangenaam" gewoon het.

In die nuwe kerk het die argitekte geëksperimenteer met ’n kansel en doopvont van beton. Danksy die woonstel aan die kerkgebou kon die gemeente ’n permanente funksionaris verkry om die administratiewe werk van die vinnig wisselende gemeente te behartig. Die eerste posbekleërs was Niek en Annatjie Markram en ná hulle Willie en Nelmarié van Eeden.

Sy vertrek

Nadat Lindley dr. Van Wyk in 1968 beroep het, Carletonville-Oos in 1969/'70 en Klerksdorp-Wes in 1970/'71 het hy eindelik in 1973 die beroep na Stellenbosch/Strand aangeneem. In dié tyd het Johannesburg-Sentraal in die teken van vernuwing gestaan met ’n nuwe kerkgebou, pastorie, ’n nuwe orrelis, funksionaris en toe ook ’n nuwe predikant.

Kerkbou

Laat in die sestigerjare het die kerkraad ingestem tot ’n grondruiltransaksie wat die gemeente se nypende geldtekort help verlig het. Die skaars 10 jaar oue gebou is gesloop en op dieselfde plek het die Totalsentrum verrys. Die gemeente het ’n nuwe kerkgebou in Jutastraat opgerig, sonder enige vensters om die straatlawaai te verminder. Daar was ook ’n parkeergarage en ’n woonstel vir funksionarisse.

Ná die ontbinding van Johannesburg (herstig) in 1997, het die Good News Community Church teruggetrek na Johannesburg-Sentraal se kerkgebou (waarin dit van 1980 tot 1986 byeengekom het) nadat dit sedert 1986 gehuisves is in die gewese Johannesburg-Oos se kerkgebou in Princessstraat, Troyeville. Ook Johannesburg-Oos se kerkgebou het in Gereformeerde hande gebly, want dit huisves sedert 1997 die Église de la bonne Nouvelle, wat hom toespits op die bediening van Frans- en Engelssprekende vlugtelinge elders uit Afrika.

Die orrelis Jan Elsenaar van Protea Orrels het die gemeente se orrel in Augustus 2018 uitmekaargehaal en na hul werkwinkel op Brandfort in die Vrystaat geneem om daar te hou tot 'n koper gevind kon word.

Predikante

Christiaan Hattingh, Johannesburg 1951–1953
Snyman, Philippus, 1954–1955 †2012-09-01.
Du Plessis, Pieter Gert Wessel, 1956–1961 †2015-07-29.
Victor Edouard d'Assonville, 1961–1965
Du Plessis, Dawid Gerhardus Cornelius, 1963–1964
Van Wyk, dr. Jan Harm, 1965–1973
Wylie, lan David, 1974–1980 (waarna Good News Community tot 1991)
Geertsema, dr. Paul Geert, 1967–1970 †1986-04-28.
Hattingh, Gerhardus Arnoldus, 1974–1986 (waarna Johannesburg [herstig] tot 2001)

Bronne

(af) Harris, C.T., Noëth, J.G., Sarkady, N.G., Schutte, F.M. en Van Tonder, J.M. 2010. Van seringboom tot kerkgebou: die argitektoniese erfenis van die Gereformeerde Kerke. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
(af) Schalekamp, ds. M.E. (voorsitter: redaksiekommissie). 2001. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2002. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
(af) Van der Walt, dr. S.J. (voorsitter: deputate almanak). 1997. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 1998. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
(af) Venter, ds. A.A. (hoofred.) 1957. Almanak van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika vir die jaar 1958. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
(af) Venter, ds. A.A. (hoofred.) 1958. Almanak van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika vir die jaar 1959. Potchefstroom: Administratiewe Buro.
(af) Vogel, Willem (red.). 2014. Die Almanak van die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 2015. Potchefstroom: Administratiewe Buro.

Eksterne skakels

(en) Johannesburg-Sentraal se ou kerkgebou het regs van dié kruising gestaan waar die Totalsentrum gebou is, regoor die Eskom-gebou. URL besoek op 25 November 2015.
(en) Die ligging in Jutastraat van Johannesburg-Sentraal se tweede en laaste kerkgebou. URL besoek op 25 November 2015.