Wikipedia:Voorbladartikels 2007
Hierdie is die argief van al die artikel wat tydens 2007 as spogartikel op die voorblad gepryk het.
Week 1
'n Strokiesverhaal (of tekenprentverhaal) is die generiese term vir sekwensiële kuns. Dit bestaan uit 'n reeks sekwensieel gerangskikte prente, wat 'n gebeurtenis beskryf of 'n verhaal vertel. Gewoonlik word die prente gekombineer met verhalende teks en direkte rede (wat dikwels in die vorm van spraakborrels aangebied word).
Die rotstekeninge van die grotte van Lascaux in Frankryk en soortgelyke tekeninge in Italië, Algerië en China kan as vroeë strokiesverhale beskryf word. Die definisie van 'n strokiesverhaal as sekwensieel gerangskikte prente sluit ook die antieke fresko's van Egipte, Griekeland en Rome in wat met 'n reeks beelde vertel word. Die Middeleeuse Tapyt van Bayeux, wat die Normandiese verowering van Engeland uitbeeld, is sonder twyfel een van die beroemdste strokiesverhale.
Week 2
Los Angeles is 'n groot, uitgestrekte metropool aan die weskus van die Verenigde State. Dit is die grootste stad in Kalifornië, en op een na die grootste stad in die Verenigde State, met 'n inwonertal van 4 100 000. In die metropolitaanse gebied van Los Angeles woon meer as 17 miljoen mense met uiteenlopende etniese en ekonomiese agtergronde. Die stad geniet 'n gematigde en sonnige klimaat. Los Angeles word in die ooste en noorde deur bergreekse omring. Noord van Los Angeles lê die San Fernandovallei, wat sowat een derde van die inwoners huisves. Die vallei word deur die Griffithpark en die Santa Monicaberge afgesny van Hollywood en die stadsentrum. Die filmindustrie is sterk verteenwoordig en is byna sinoniem met Hollywood. Soms word na Los Angeles as 'n "horisontale stad" verwys, aangesien daar min wolkekrabbers is en die stadsgebied oor 'n groot oppervlakte uitgebrei het.
Leer verder by Los Angeles
besigtig
Week 3
'n Webjoernaal (ook bekend as 'n webblog of blog) is 'n webwerf wat gereeld opgedateer word en waarop die inligting in chronologiese volgorde weergegee word. Besoekers vind ook op die tuisblad die mees onlangse bydraes. Die outeur skep in wese 'n joernaal van inligting wat hy wil deel met die besoekers aan sy webjoernaal. Gewoonlik bestaan 'n webjoernaal uit teks, maar kan ook oor foto's, video of klank gaan. Webjoernale bied hul lesers ook gewoonlik die geleentheid om reaksies op artikels te plaas of 'n reaksie via 'n terugspoormeganisme agter te laat.
Leer verder by webjoernaal.
besigtig
Week 4
Die term Gallië verwys na die geografiese gebied tussen die Ryn in die ooste, die Alpe en die Middellandse See in die suide, die Pireneë en die Atlantiese Oseaan in die weste en noorde, wat sedert die 7de en 6de eeu v.C. deur Kelte bewoon is. Die sowat sestig Galliese stamme in hierdie gebied, wat ongeveer die huidige Frankryk, België, westelike Switserland en Noord-Italië beslaan, moet eerder as 'n kulturele en waarskynlik ook ekonomiese eenheid beskou word. Voor die Romeinse verowering is hulle nooit in een ryk verenig nie.
Leer verder by Gallië.
besigtig
Week 5
Potsdam is die administratiewe sentrum en grootste stad van die Duitse deelstaat Brandenburg. Potsdam lê digby die suidwestelike stadsgrens van die Duitse hoofstad Berlyn, wat 'n eie deelstaat in die hart van Brandenburg vorm, en maak deel uit van die Europese metropolitaanse gebied Berlyn-Brandenburg. Dit is die voormalige hoofstad van die historiese koninkryk Pruise, en beskik oor 'n ryk kulturele erfenis van, onder meer, koninklike kastele en parke, waarvan Sanssouci die bekendste is. Potsdam is 'n gewilde toeristebestemming en is sedert 1990 'n UNESCO Wêrelderfenisgebied.
Leer verder by Potsdam.
besigtig
Week 6
Die poolkoördinaatstelsel is 'n twee-dimensionele koördinaatstelsel waarin punte gegee word deur 'n hoek en 'n afstand vanaf die pool, die middelpunt van die koördinaatstelsel (ekwivalent aan die oorsprong in die Cartesiese koördinaatstelsel). Die poolkoördinaatstelsel het vele toepassings in die wiskunde en ander velde. Dit is veral nuttig in omstandighede waar die verhouding tussen twee punte geredelik in terme van hoeke en afstande bepaal kan word; vir baie soorte krommes is 'n poolvergelyking die eenvoudigste of enigste wyse van voorstelling.
Leer verder by poolkoördinaatstelsel.
besigtig
Week 7
Modernisme is 'n denkrigting wat die mens se vermoë om die ontwerpte omgewing met behulp van kennis en tegniek te skep, verbeter, dekonstrueer en hervorm, herbevestig. Die term dek verskeie politiese, kulturele en kunsbewegings wat hulle oorsprong in die veranderinge in die Westerse samelewing teen die einde van die 19de eeu en die begin van die 20ste eeu het. Breedweg beskryf modernisme 'n reeks hervormende kulturele bewegings in kuns en argitektuur, musiek, literatuur en die toegepaste kunste wat te voorskyn gekom het in die dekades voor 1914. Dit het aspekte van rebellie teen negentiende eeuse tradisies, en die uitdagings van die volledig geïndustrialiseerde wêreld.
Lees verder by modernisme.
besigtig
Week 8
Sider is die generiese naam vir verskillende soorte sap en wyn wat van appels of pere gepers is. Die Afrikaanse sider en Engelse cider is leenwoorde wat uit die Franse taal oorgeneem is. Die Romeine het hul olyf- en wynperse aangepas vir die maak van vrugtewyn. Hulle het reeds 'n verskeidenheid wyne wat van vrugte gemaak is geken, veral in die geweste waar gewone wyn nie verbou kon word nie. Hulle het ook appelwyn gegis om 'n alkoholiese drank te verkry wat volgens Romeinse bronne egter slegs geneeskundig aangewend is.
Lees verder by sider.
besigtig
Week 9
Slowakye (Slowaaks: Slovensko) is 'n jong republiek in Sentraal-Europa, wat op 1 Januarie 1993 ontsaan het toe Tsjeggo-Slowakye verdeel is in Tsjeggië en Slowakye. Die land word begrens deur Tsjeggië in die weste, Pole in die noorde, Oekraïne in die ooste, Hongarye in die suide en Oostenryk in die suidweste. Die hoofstad Bratislava is ook die grootste stad in die land. Die land is grotendeels bergagtige gebied, wat tydens die twintigste eeu 'n geheel gevorm het met die taalkundige en kulturele nou-verwante Tsjeggië. Slowakye het eeue lank deel uitgemaak van Hongarye.
Lees verder by Slowakye.
besigtig
Week 10
Straatsburg is die hoofstad van die gewes (région) Elsas in die noordooste van Frankryk, met 272 800 inwoners in die stad (2004) en sowat 650 000 in die metropolitaanse gebied (1999). Die stad is ook die hoofstad van die département Bas-Rhin. Straatsburg lê teen die Illrivier, die Ryn-Rhône- en die Ryn-Marne-kanaal en beskik oor 'n rivierhawe. Die stad is 'n sentrum van die motor-, voedsel-, tekstiel- en masjienbounywerhede. Straatsburg is die setel van die Europese Raad en die Europese Geregshof van Menseregte. Saam met die Belgiese hoofstad Brussel is dit ook die setel van die Europese Parlement.
Lees verder by Straatsburg.
besigtig
Week 11
Keulen (Duits: Köln, Frans en Engels: Cologne) is die vierde grootste stad van die Bondsrepubliek Duitsland en die grootste stad van die westelike deelstaat Noordryn-Wesfalen. Die stad aan die Ryn gaan terug op 'n Romeinse nedersetting en is met sy meer as 2 000-jarige geskiedenis een van die oudste stede in Duitsland. Vandag is die stad met naastenby een miljoen inwoners die ekonomiese, kulturele en geskiedkundige sentrum van die Rynland. Sy ligging aan die Ryn, die belangrikste Duitse rivier, en by die kruispunt van belangrike handelsroetes maak van Keulen ook 'n eersterangse Europese vervoersentrum.
Lees verder by Keulen
besigtig
Week 12
William Shakespeare was 'n Engelse digter en toneelskrywer en word geag as die belangrikste skrywer van die Engelse taal en die wêreld se vernaamste dramaturg. Hy het ongeveer 38 toneelstukke en 154 sonnette asook 'n verskeidenheid ander gedigte geskryf. Shakespeare was reeds 'n gewilde skrywer in sy eie leeftyd, maar na sy dood is hy steeds meer geprys en sy werk is deur die eeue heen toenemend vereer deur talle prominente kulturele figure en daar word soms na hom verwys as die "Bard of Avon" (die Minnesanger van Avon), of eenvoudig net die "Bard", of die "Swaan van Avon".
Lees verder by William Shakespeare
besigtig
Week 13
Helsinki is die hoofstad van Finland en die Finse gewes Uusimaa met 563 689 inwoners (2006). Helsinki is die grootste stad van Finland en sy politieke, ekonomiese, kulturele, opvoedkundige en geestelike sentrum. Meer as 'n kwart van die Finse bevolking woon in die metropolitaanse gebied van Helsinki met 1,233 miljoen inwoners. Helsinki is 'n tweetalige stad, en 6,2 persent van sy inwoners praat Sweeds. Naas 'n Finstalige meerderheid van sowat 88 persent huisves die stad ook die grootste aantal buitelanders in Finland.
Lees verder by Helsinki.
besigtig
Week 14
Leiden is naas Rotterdam, Den Haag, Dordrecht en Zoetermeer, die vyfde stad van die Nederlandse provinsie Zuid-Holland. Dié stad is aan die Rynrivier geleë en vorm 'n enkele stedelike gebied met Oegstgeest, Leiderdorp en Voorschoten. Leiden beslaan 'n oppervlakte van 23,16 vierkante kilometer en het ongeveer 117 989 inwoners, die agglomerasie het 254 000 inwoners. Die stad het as 'n sogenaamde dykdorp aan die voete van 'n kunsmatige heuwel ontstaan, waar die Ou en Nuwe Rynriviere saamvloei. In die oudste vermelding van die stad, omstreeks 860, het dit as Leithon bekend gestaan. Die vesting van Leiden in die graafskap van Holland het in die 9de eeu ontstaan toe die Wikings oor Utrecht geheers het. Leiden is tot voor 1420 deur burggrawe en verteenwoordigers van die howe in Nederland regeer. In 1266 het Leiden stadsregte bekom.
Lees verder by Leiden.
besigtig
Week 15
Valencia is die derde grootste stad in Spanje. Valencia is ook 'n hawestad aan die Ooskus van Spanje en is aan die Middellandse See geleë. Valencia is in 137 v.C. deur die Romeine gestig op die terrein van 'n vorige Iberiese dorp aan die oewer van die Turiarivier. Die oorspronklike Latynse naam van die stad was Valentia, wat "krag" of "fermheid" beteken. Tydens die Moorse besetting van Valencia het dié stad as Balansiya bekend gestaan. Die bevolking van die stad van Valencia staan volgens 'n skatting van Maart 2006 op 807 000 inwoners. Valencia het 'n Mediterreense klimaat met warm droë somers en matige winters.
Lees verder by Valencia, Spanje.
besigtig
Week 16
Die Warskou Ghetto Opstand was die Joodse opstanding teen Nazi-Duitsland se pogings om die oorblyfsels van die Warskou Ghetto in Pole tydens die Tweede Wêreldoorlog te elimineer. Die belangrike voorloper van die hoofgeveg was 'n gewapende opstand teen die Duitsers en hulle Joodse medewerkers wat begin het op 18 Januarie 1943. Die hoofgeveg het geduur van 19 April 1943, tot 16 Mei van dieselfde jaar, toe 'n vasbytende, maar swak gewapende en sleg voorsiende weerstandsbeweging uiteindelik deur SS-Gruppenführer (toe Brigadeführer) Jürgen Stroop verslaan is.
Lees verder by Warskou Ghetto Opstand.
besigtig
Week 17
_large.jpg)
Saturnus is die sesde planeet van die Son af. Dit is 'n gasreus en die tweede grootste planeet in die sonnestelsel na Jupiter. Saturnus het 'n kenmerkende ringstelsel wat hoofsaaklik bestaan uit ysdeeltjies, klipperige afval en stof. Die planeet is vernoem na die Romeinse god Saturnus en sy simbool is 'n gestileerde weergawe van Saturnus se sekel (♄).
Lees verder by Saturnus.
besigtig
Week 18
Saffraan is 'n spesery van die blom van die Saffraankrokus (Crocus sativus), 'n krokus-spesie in die familie Iridaceae. Die blom het drie stempels, wat die distaal punte van die plant se vrugblare is. Saam met die styl, die steel wat die stigmas met die res van die plant verbind, word hierdie komponente baiekeer gedroog en in kookkuns as geur- en kleurmiddel gebruik. Saffraan, wat volgens gewig vir dekades reeds die duurste spesery ter wêreld is, is inheems aan Suidwes-Asië. Dit is vir die eerste keer in die omgewing van Griekeland verbou. Saffraan word gekenmerk deur 'n bitter smaak en 'n jodoform - of hooi-agtige geur; dit word veroorsaak deur die chemikalieë picrocrocin en safranal. Dit bevat ook die karotenoïed kleurmiddel, crocin, wat kos 'n ryk goudgeel skakering gee. Hierdie eienskappe maak saffraan 'n gesogte bestanddeel in baie voedselsoorte die wêreld oor. Saffraan het ook mediese toepassings.
Lees verder by Saffraan.
besigtig
Week 19
Cetshwayo kaMpande (circa 1826 – 8 Februarie 1884) was die koning van die Zoeloenasie van 1872 tot 1879 en die leier van die Zoeloes tydens die Anglo-Zoeloe-oorlog. Cetshwayo word beskou as die laaste koning van 'n onafhanklike Zoeloenasie. Tydens die Anglo-Zoeloe-oorlog van 1879 het die Britse ryk 'n vernederende nederlaag in die Slag van Isandlwana deurgemaak en is die reputasie van die Zoeloes as krygers wêreldwyd gevestig. Die Britte se uiteindelike oorwinning oor die Zoeloes het egter in praktyk ook 'n einde gebring aan enige werklike weerstand teen wit oorheersing in Suid-Afrika.
Lees verder by Cetshwayo.
besigtig
Week 20
Middeleeuse kookkuns verwys na die voedsel, kookmetodes en eetgewoontes van verskeie Europese kulture tydens die Middeleeue, 'n periode van ongeveer die 5de eeu tot die 16de eeu, wat sterk verskil van die verfynde kookkuns van die Griekse en Romeinse oudheid. Die veranderinge ten opsigte van die dieet en maniere van kos voorberei het regoor Europa in die spanningsveld tussen hongersnode, religieuse voorskrifte en adellike verspilsug plaasgevind. Brood was die algemene stapelvoedsel, gevolg deur ander graankosse soos pap en pasta. Vleis was hoër geag en duurder as graan of groente.
Lees verder by Middeleeuse kookkuns.
besigtig
Week 21
Milwaukee is die grootste stad en belangrikste hawe van die VSA-deelstaat Wisconsin en die 22ste grootste stad in die land met 578 887 inwoners (2005). Milwaukee lê aan die suidwestelike oewer van die Michiganmeer, 112 kilometer noord van Chicago. Die stad dien as die administratiewe setel van die Milwaukee-distrik en as die kulturele en ekonomiese sentrum van die metropolitaanse gebied van Milwaukee-Racine-Waukesha met 'n totale bevolking van 1 753 355. Die eerste Europeërs wat die gebied van Milwaukee verken het, was Franse sendelinge en pelshandelaars. Danksy die groot getalle Duitse en ander immigrante het die stad in die 1840's en in die volgende dekades vinnig gegroei.
Lees verder by Milwaukee.
besigtig
Week 22
Henry James (15 April 1843 - 28 Februarie 1916) was 'n Amerikaans-gebore skrywer en literêre kritikus tydens die laat 19de en vroeë 20ste eeue. Hy was die seun van teoloog Henry James Sr. en broer van die filosoof en psigoloog William James en ook van dagboekskryfster Alice James. Hy het 'n groot deel van sy lewe in Europa deurgebring en het kort voor sy dood 'n Britse staatsburger geword. Hy is meestal bekend vir sy romans, novellas en kortverhale gebaseer op temas soos bewustheid en moraliteit. James was 'n veelbetekende bydraer tot die kritisering van fiksie, veral in sy aandrang dat skrywers die grootste moontlike vryheid toegestaan word om hulle siening van die wêreld aan te bied.
Lees verder by Henry James.
besigtig
Week 23
Marlene Dietrich was 'n Duits-gebore aktrise en sangeres. In die vroeë dertigerjare het sy internasionale erkenning behaal met rolprente soos Der blaue Engel. Sy was dan ook die eerste Duitse aktrise wat 'n suksesvolle loopbaan in Hollywood begin het. Tydens die Tweede Wêreldoorlog het sy die Verenigde State se militêre optrede teen Nazi-Duitsland gesteun. Sy het haar ná haar loopbaan aan die openbare lewe onttrek en is in 1992 in haar Paryse woonstel oorlede. Sy is in haar geboortestad Berlyn ter ruste gelê.
Lees verder by Marlene Dietrich.
besigtig
Week 24
Arles is 'n distrik-hoofstad in die Suid-Franse département Bouches-du-Rhône, naby die Rhône en sowat 25 kilometer Oos van Nîmes, 80 kilometer Wes van Marseille en 24 kilometer van die Middellandse See af, met 52 600 inwoners (2005). Die Rhône vertak Noord van Arles in twee riviere en vorm die rivierdelta van Camargue. Aangesien Camargue in administratiewe opsig deel uitmaak van Arles, is dit met 'n oppervlak van sowat 760 vierkante kilometer die grootste munisipaliteit in Frankryk.
Lees verder by Arles.
besigtig
Week 25
Brasilië is die grootste land en ook dié land met die grootste bevolking in Suid-Amerika en die vyfde grootste land in die wêreld. Die land strek oor die uitgestrekte gebied vanaf sentraal Suid-Amerika en die Atlantiese Oseaan. Brasilië strek die verste oos van al die lande in die Amerikas en grens aan Uruguay, Argentinië, Paraguay, Bolivië, Peru, Colombia, Venezuela, Guyana, Suriname en die Franse département van Frans-Guyana. Brasilië grens inderwaarheid aan bykans elke Suid-Amerikaanse land buiten Ecuador en Chili. Daar word geglo dat die land se naam sy oorsprong het vanuit pau-brasil, 'n boomsoort wat hoog op prys gestel is deur die vroeë koloniste..
Lees verder by Brasilië.
besigtig
Week 26
Vermont is 'n deelstaat in die noordooste van die Verenigde State van Amerika. Vermont is ten opsigte van sy bevolking die tweede kleinste VSA-deelstaat na Wyoming. Sy hoofstad is Montpelier (7 945 inwoners, 2003), die grootste stad is Burlington. Vermont is die tweede grootste, maar ook enigste landgebonde deelstaat in Nieu-Engeland en spog met 'n natuurskoon, wat onder meer die Green Mountains-bergreeks in die weste en die Champlainmeer in die noordweste insluit. Die staat is bekend vir die pragtige kleure wat sy bosgebiede in die najaar (Indian Summer) vertoon, en sy eersterangse skioorde. Die staat lok jaarliks sowat agt miljoen toeriste.
Lees verder by Vermont.
besigtig
Week 27
Chicago is die grootste stad in die Amerikaanse deelstaat Illinois, die Midweste en met 'n bevolking van byna drie miljoen ook die derde grootste stad in die Verenigde State. Die metropolitaanse gebied van Chicago het meer as 9,4 miljoen inwoners in die deelstate Illinois, Wisconsin en Indiana en is eweneens die derde grootste in die VSA. Chicago, wat in die noordweste van Illinois aan die Michiganmeer lê, is die finansiële, sake- en kulturele sentrum van die Midweste en word deur die Loughborough University Globalization and World Cities Study Group & Network as 'n alpha-wêreldstad gelys. Die stad het in sy geskiedenis verskillende byname soos Windy City, Chi-Town en Stad van die Groot Skouers (volgens Carl Sandburg se gedig Chicago) gekry. Lees verder.
Week 28
Washington, D.C. is die administratiewe hoofstad van die Verenigde State van Amerika. "D.C." is 'n afkorting vir die District of Columbia, die federale distrik, wat egter feitlik gelykstaan aan die stad Washington. Die stad is vernoem na George Washington, die militêre leier van die Amerikaanse Rewolusionêre Oorlog en die eerste President van die Verenigde State. Die District of Columbia en die stad Washington word deur dieselfde munisipale regering beheer. Alhoewel daar 'n burgemeester en munisipale regering bestaan, oefen die Kongres die hoogste gesag in die Distrik uit, sodat die burgers 'n ander status en minder verteenwoordiging in die regering het as bewoners van ander deelstate. Lees verder.
Week 29
Salvador Dalí was 'n Spaanse kunstenaar en een van die belangrikste skilders van die 20ste eeu. Hy was 'n bekwame tekenaar en die bekendste vir die opmerklike, bisarre en beeldskone beelde in sy surrealistiese werk. Sy vakkundigheid rakende sy skilderwerk word dikwels toegeskryf aan die invloed van die meesters uit die Renaissance-tydperk. Een van sy bekendste werke, "Die volharding van herinnering" (La persistencia de la memoria) is in 1931 voltooi. Sy kunssinnige repertorium het ook rolprente, beeldhouwerk en fotografie ingesluit. Hy het saam met Walt Disney gewerk aan die Oscar-benoemde kort animasierolprent Destino, wat postuum in 2003 uitgereik is. Alhoewel hy in Katalonië, Spanje gebore is, het Dalí op sy Arabiese afkoms aangedring en beweer dat sy voorouers afkomstig was van die More wat Spanje in 711 binnegeval het. Lees verder.
Week 30
Kambodja (amptelik die Koninkryk van Kambodja) is 'n land in Suidoos-Asië met 'n bevolking van net onder 15 miljoen mense. Kambodja is die opvolgerstaat van die eens magtige Hindoe en Boeddhiste Khmer Ryk, wat oor die grootste deel van die Indosjinese skiereiland regeer het tussen die 11de en 14de eeue. Kambodja grens aan Thailand in die weste en noordweste, met Laos in die noordooste en met Viëtnam in die ooste en suid-ooste. In die suide word dit begrens deur die Golf van Thailand. Die geografie van Kambodja word oorheers deur die Mekong-rivier (in die volksmond in Khmer: Tonle Thom of "die groot rivier" en die Tonlé Sap ("die varswater rivier"), 'n belangrike visbron. Die land se lae ligging beteken dat groot dele van die land byna op of onder seevlak is en lei daartoe dat die hoof waterbron van die Mekong se vloei in die reënseisoen omkeer en in die naburige Tonle Saprivier in vloei.
Lees verder by Kambodja.
besigtig
Week 31
Tornado's is verwoestende werwelwinde, wat gedurende die reënseisoen op die vastelande en eilande van Noord- en Sentraal-Amerika en die Karibiese See voorkom. Gewoonlik tree tornado's as donker, tregtervormige siklone op. Hulle word dikwels deur 'n donderbui en 'n muurwolk voorafgegaan. Tornado's behoort tot die mees verwoestende storms, en alhoewel hulle dwarsoor die wêreld in gebiede voorkom waar vogtige, tropiese winde oor uitgestrekte landstreke waai, is veral die Amerikaanse Midweste, en in besonder die deelstate Oklahoma en Kansas, geneig tot tornado's. In Suid-Afrika maak die Dullstroom-gebied in Mpumalanga, wat op 1 Augustus 2006 deur 'n tornado-agtige storm getref is, net soos die noordoostelike Vrystaat, KwaZoeloe-Natal en Transkei deel uit van 'n vogtige en warm sone waar tornado's moontlik ontstaan.
Lees verder by Tornado.
besigtig
Week 32
Thailand (amptelik, die Koninkryk van Thailand) is 'n land in Suidoos-Asië wat in die Ooste aan Laos en Kambodja grens, in die Suide aan die Golf van Thailand en Maleisië en in die Weste aan die Andamanse See en Mianmar (vroeër Birma). Thailand word ook Siam genoem, wat die land se amptelike naam was tot 23 Junie 1939. Die woord "Thai" beteken "vry" in die Thaise taal. Die hoofstad van Thailand is Bangkok. Theravada Boeddhisme is die oudste oorlewende Boeddhistiese beweging en maak 'n belangrike deel van moderne Thai-geloof en identiteit uit. In die praktyk het Thai-Boeddhisme deur die jare ontwikkel en sluit vandag baie streeksgelowe in wat oorspronklik van, onder andere, animisme (die geloof dat elke liggaam 'n afsonderlike gees het) en die aanbidding van mens se voorvaders. Islam is die heersende geloof in die mees suidelike dele van Thailand.
Lees verder by Thailand.
besigtig
Week 33
Die Federale Republiek van Duitsland is een van die wêreld se voorste geïndustrialiseerde lande. Dit is in Europa geleë en word in die noorde begrens deur die Noordsee, Denemarke en die Oossee, in die ooste deur Pole en die Tsjeggiese Republiek, in die suide deur Oostenryk en Switserland, en in die weste deur Frankryk, Luxemburg, België en Nederland. Die Duitse Ryk is as 'n nasiestaat verenig tydens die Frans-Pruisiese oorlog in 1871. Die huidige Duitsland is 'n demokratiese, parlementêre en federale republiek wat uit 16 deelstate bestaan. Die deelstate kan in sekere sfere, soos onderwys, onafhanklik van die federasie optree. Duitsland is, net soos baie ander Europese lande, 'n sosiale welvaartstaat, wat in sy binnelandse ekonomiese beleid die beginsels van die sosiale markekonomie toepas.
Lees verder by Duitsland.
besigtig
Week 34
Die Airbus A380 is 'n dubbeldek, vierenjin-passasiersvliegtuig wat deur EADS (Airbus S.A.S.) vervaardig word. Dit is die grootste passasiersvliegtuig ter wêreld. Dit het vir die eerste keer op 27 April 2005 van Toulouse, Frankryk opgestyg. Na 'n aantal oponthoude word die eerste kommersiële vlugte vir die einde van 2007 beplan. Vir 'n groot deel van die vliegtuig se ontwikkeling het dit bekend gestaan as die Airbus A3XX. Die bynaam Superjumbo word met die A380 geassosieer. Die A380 se boonste dek strek oor die hele lengte van die romp. Dit laat 50% meer kajuitvloerspasie toe as in die volgende grootste passasiersvliegtuig, die Boeing 747-400, en verskaf sitplek aan 525 passasiers in standaardkonfigurasie of tot 853 passasiers in volledige ekonomieklas-konfigurasie. Die A380-800 is die grootste passasiersvliegtuig ter wêreld, groter selfs as die Boeing 747, en die A380-800F vragmodel word slegs deur die Antonof An-225 oortref. Die A380-800 het 'n ontwerpte vliegbereik van 15 200 km, genoeg om ononderbroke van New York na Hong Kong te vlieg, en 'n kruissnelheid van Mach 0,85 (ongeveer 900 km/h teen kruishoogte).
Lees verder by Airbus A380.
besigtig
Week 35
Alexandrië (Grieks: Ἀλεξάνδρεια [Alexándreia], Latyns: Alexandria, Kopties: Rakotə, Arabies: Al-ʼIskandariya, Egipties-Arabies: Iskindireyya) is die tweede grootste stad van Egipte en sy belangrikste seehawe aan die Middellandse See met sowat vyf miljoen inwoners. Die stad huisves onder meer die Bibliotheca Alexandrina of Nuwe Biblioteek van Alexandrië en het danksy die aardgas- en oliepypleidings vanuit Suez tot 'n beduidende nywerheidsentrum ontwikkel. Dit beskik naas Kaïro oor die enigste internasionale lughawe in Egipte. Die stad is die belangrikste van sowat driehonderd nedersettings, wat die naam van Alexander die Grote dra en het danksy die invloedryke Ptolemeïese koningshuis tot een van die beduidendste metropole van die antieke wêreld en as hoofstad van Egipte tot die kulturele sentrum van die Hellenistiese wêreld ontwikkel.
Lees verder by Alexandrië.
besigtig
Week 36
Mosse is klein plante wat selde hoër as 10 cm groei. Mos groei gewoonlik in digte trosse of matte in klam plekke of in skaduwee. Mosse groei op bome, rotse, vrot hout en grond. Veenmosse versamel in neerslae wat verskeie honderd meter dik kan wees. Die Bryophyta of mosplante kom in meeste landhabitatte voor en kan soms die dominante plantvorm wees. Moskolonies is belangrike elemente van talle ekostelsels, van die toendra tot die tropiese reënwoud. Mosse help om gronderosie te bekamp, water en voedingstowwe op te vang, verskaf beskutting vir mikrofauna en dien as kwekerye vir saailinge.
Mosse het nie blomme of wortels nie en hulle eenvoudige blare bedek dun, draadagtige stingels. Met tye produseer mosse spoorkapsules wat as snawelvormige kapsules kan verskyn wat deur dun stingels omhoog gehou word. Naas blomplante en varings is mosse die mees diverse plantegroep met meer as 10 000 spesies in 700 genera.
Week 37
Die 2007 Rugby Wêreldbeker is die sesde Rugby Wêreldbeker, die rugbywêreldkampioenskap wat sedert 1989 elke vier jaar gehou word. Frankryk tree van 7 September tot 20 Oktober 2007 as gasheer op nadat Frankryk Engeland in 2003 uitgestof het om die reg om die toernooi aan te bied te wen. 86 nasies het aan die streekskwalifiserende rondtes wat in 2004 begin het deelgeneem. Die agt kwarteindfinaliste van die 2003 Rugby Wêreldbeker het outomaties gekwalifiseer. Twaalf ander lande sluit by hulle aan vir die poelstadium van die kompetisie. Portugal is die enigste debutantnasie by die 2007-Wêreldbeker. 20 nasies sal oor 44 dae in 48 wedstryde speel. Twee-en-veertig wedstryde word in tien stede in Frankryk gespeel, vier in Cardiff, Wallis, en twee in Edinburgh, Skotland.
Week 38
Die Springbokke, Bokke of amaBokoboko is Suid-Afrika se nasionale rugbyspan. Die Springbokke neem saam met Nieu-Seeland se All Blacks en Australië se Wallabies aan die Drie-Nasies Reeks deel sowel as aan ander internasionale kompetisies soos die Rugby Wêreldbeker. Alhoewel die Springbokke nie aan die eerste twee Wêreldbekers deelgeneem het nie as gevolg van die sportboikot teen Suid-Afrika, het die land in 1995 as gasheer vir die toernooi opgetree en in dit in hulle debuut verskyning gewen. Die Springbokke het die All Blacks in die eindstryd 15-12 geklop, 'n gebeurtenis wat vandag as een van die grootste prestasies in Suid-Afrika se sportgeskiedenis gesien word.
Week 39
Die All Blacks is Nieu-Seeland se nasionale rugbyspan. Rugby is Nieu-Seeland se nasionale sport en die All Blacks is 'n gedugte krag in internasionale rugby met 'n wenrekord teen alle ander lande. Die All Blacks speel elke jaar teen die Australiese rugbyspan, die Wallabies, en die Suid-Afrikaanse rugbyspan, die Springbokke, in die Drie-Nasiereeks waartydens hulle ook om die Bledisloebeker teen Australië speel. Die All Blacks het die Drie-Nasie reeks reeds sewe keer in die toernooi se elf-jaar bestaan gewen, en het twee keer 'n Grand Slam behaal (in 1978 en in 2005), en is die huidige Bledisloebeker wenners. Hulle is tans boaan die rugbywêreldranglys en is die 2006 Internasionale Rugby Raad se Span van die Jaar. Die span het vir die eerste keer in 1893 'n internasionale wedstryd gespeel teen Nieu-Suid-Wallis, en het hulle eerste Toetswedstryd in 1903 gespeel: 'n oorwinning teen Australië. Dit is gevolg deur 'n toer na die noordelike halfrond in 1905 waartydens die span slegs teen Wallis in Cardiff verloor het.
Week 40
Pikkewyne is 'n groep seevoëls uit die Suidelike Halfrond wat nie kan vlieg nie. Hulle verteenwoordig die enigste familie in die orde Sphenisciformes wat onder die Neognathae tel. Die seeduikers (Gaviiformes) en stormvoëlagtiges (Procellariiformes) vorm waarskynlik hulle stamverwante sustersgroepe. Pikkewyne is maklik onderskeibaar van alle ander voëls en is uitstekend aangepas tot 'n lewe in die see en deels om in die koudste dele van die wêreld te oorleef.
Die eintlike habitat van pikkewyne is die oop see, waarvoor hulle anatomies uitstekend aangepas is. Hulle keer slegs na die kus terug om te broei; daar leef hulle in rotsagtige kuste van die suidelike kontinente, in koel woude van die gematigde gebiede, op subtropiese sandstrande, op grootliks plantlose lawavelde, subantarktiese grasveld of selfs op die ys van Antarktika. Terwyl die tropiese soorte oordgetrou is, trek ander in die winter verskeie honderd kilometer om na hulle broeigebiede terug te keer.
Week 41
Die Oktoberfest in die Beierse hoofstad München (Suid-Duitsland) is die grootste volksfees ter wêreld. Dit word sedert 1810 op die Theresienwiese in die weste van München gehou en lok jaarliks meer as ses miljoen besoekers. Die plaaslike brouerye brou 'n spesiale bier, die sogenaamde Wiesn Märzen, met meer stamwort en 'n hoër alkoholgehalte vir hierdie fees.
Oktoberfeste is vroeër dikwels in Beiere gehou om die laaste voorrade Maartbier voor die begin van die nuwe brouseisoen te verbruik.
Die huidige groot Oktoberfest in München is in vergelyking met ander volks- en skuttersfeeste in Duitsland nog 'n relatief onlangse verskynsel en is vir die eerste keer op 17 Oktober 1810 gehou. Ter geleentheid van hulle bruilof op 12 Oktober 1810 het kroonprins Lodewyk I van Beiere en prinses Therese van Sakse-Hildburghausen op 'n weiland net buite München 'n groot perdewedren gehou. Die weiland word sedertdien Theresienwiese genoem, en in die plaaslike Beierse dialek word na die Oktoberfest dus ook as d' Wiesn ("die weiland") verwys.
Week 42
Kanada, histories die dominium Kanada, is die mees noordelike land in Noord-Amerika asook die wêreld, met 'n oppervlakte van 9 984 670 km² en 32 950 600 inwoners (2007). Dit is 'n gedesentraliseerde federasie van 10 provinsies en 3 gebiede, en word as 'n konstitusionele monargie regeer ná dit in 1867 saamgebind is deur 'n wet van Konfederasie. Kanada se hoofstad is Ottawa: die setel van die nasie se parlement, asook die tuiste van die Goewerneur-Generaal en Eerste Minister. Weens die feit dat dit voorheen 'n Franse en toe Britse kolonie was, is Kanada lid van La Francophonie en die Statebond van Nasies. Engels en Frans is die amptelike tale. Kanada is 'n moderne en tegnologies gevorderde land, en is grootliks self-ondersteunend as gevolg van groot reserwes fossielbrandstowwe, kernkrag- en hidro-elektriese kragopwekking. Die ekonomie is tradisioneel afhanklik van 'n groot oorvloed natuurlike hulpbronne en handel met die Verenigde State. Alhoewel die huidige Kanadese ekonomie wyd uiteenlopend geword het, bly die benutting van natuurlike hulpbronne 'n belangrike dryfkrag van baie plaaslike nywerhede.
Week 43
Die Arktiese Oseaan, wat ook as die Noordelike Yssee of Noordpoolsee bekend staan, is hoofsaaklik in die Noordpoolstreek geleë. Dit is die kleinste van die wêreld se vyf oseane en die vlakste. Groot dele van die oseaan word vir dele van die jaar of die hele jaar deur see-ys bedek. Alhoewel die International Hydrographic Organization dit as 'n oseaan herken, verwys sommige oseanoloë daarna as die "Arktiese Middelandse See" of slegs die "Arktiese See". Alternatiewelik kan dit ook as die mees noordelike deel van die gehele Wêreld Oseaan gesien word.
Die Arktiese Oseaan se temperatuur en soutgehalte verskil seisoenaal, soos die boonste yslae smelt en weer vries. Die Arktiese Oseaan het die laagste soutgehalte van die vyf oseane, as gevolg van die lae verdamping, hoë tal varswater wat afkomstig is van riviere en strome en die beperkte verbinding met die omliggende oseaniese waters wat hoër soutgehaltes het.
Week 44
Die Alpe is 'n magtige bergreeks in Europa met 'n oppervlakte van meer as 200 000 vierkante kilometer, wat oor 'n afstand van 1 200 kilometer van Frankryk in die weste tot by Oostenryk en Slowenië in die ooste en van Suid-Duitsland in die noorde tot by Italië in die suide strek. In die suidooste gaan die Alpe oor na die Dinariese Gebergte, in die noordooste na die Karpate. Die hoogste berg, die Mont Blanc aan die Frans-Italiaanse grens, is 4808 meter bo seevlak.
Die Alpe word volgens geografiese kenmerke onderverdeel in die Wes-Alpe en Oos-Alpe, en ten opsigte van die hoogte bo seevlak in die Vooralpe (tot by 1500 meter), Middelalpe (tot by die sneeugrens) en die Hoogalpe (met 'n hoogte van meer as 3000 meter).
As 'n waterskeiding en klimatologiese grensgebied skei die Alpe die stroomgebiede van die Noordsee, die Middellandse See en die Swart See en die klimaatsones van die maritieme gebied in die weste, die kontinentale in die noorde en ooste en die milde Mediterreense gebied in die suide van mekaar. Die Alpe is die brongebied van groot Europese riviere soos die Inn, Po, Rhône en Ryn.
Week 45
Ingmar Bergman (14 Julie 1918 – 30 Julie 2007) was 'n Sweedse teater- en rolprentregisseur. Hy word as een van die groot meesters in rolprentgeskiedenis beskou.
Hy was die regisseur van 62 rolprente (die meeste hiervan het hy self geskryf) en 170 toneelstukke. Die meeste van sy rolprente het in sy geboorteland, Swede, afgespeel. Die deurlopende temas van sy werke was dikwels mistroostig en het oor fisiese en psigiese siektes gehandel.
Bergman was vir meer as 60 jaar aktief, maar sy loopbaan was ernstig bedreig in 1976 na 'n verknoeide misdaadondersoek rakende beweerde belastingontduiking. Bergman het 'n aantal van sy produksies gestaak, sy ateljee gesluit en daarna tydens 'n selfopgelegde bannelingskap vir agt jaar vanuit Duitsland gewerk.
Week 46
Die Etruskers was 'n historiese etniese groep en die beduidendste Voor-Romeinse beskawing in die antieke Italië, wat deur die Grieke "Tyrrhenoi" of "Tyrsenoi" en deur die Romeine "Etrusci" of "Tusci" genoem is. Die terme Tirreense See en Toscana is van hierdie benamings afgelei. Die Etruskers het na hulself as Rasenna verwys, 'n term wat verkort is tot Rasna of Raśna.
Die hoogs ontwikkelde Etruskiese beskawing vorm saam met die Romeinse en Griekse beskawings een van die belangrikste kulturele en historiese fondamente van die Westerse beskawing. Ons huidige kennis oor die Etruskers gaan terug op antieke skrywers en argeologiese opgrawings. Die Etruskiese alfabet en tekste is maklik leesbaar, maar die taal self is nouliks bekend. Die meeste Etruskiese tekste is kort inskrifte op grafstene. Die werke van die Etruskiese literatuur het verlore gegaan. Etruskies is nie verwant aan enige bekende taal nie en baseer moontlik op 'n Voor-Indo-Europese substraat.
Die Etruskiese beskawing het sy hoogtepunt in die stigtingsperiode van Rome en die Romeinse koninkryk bereik, en sy drie konfederasies het oor groot gebiede van Sentraal- en Noord-Italië gestrek: Etrurië, die Povallei en Latium, en Kampanië (Campania). Selfs Rome was oorspronklik in die Etruskiese gebied geleë. Argeologiese en historiese bewyse dui daarop dat die Etruskers die vroeë Rome tot by die Romeinse plundering van die Etruskiese stad Veii in 396 v.C. oorheers het.
Week 47
Cristina Fernández de Kirchner is 'n Argentynse politikus. Sy is op 28 Oktober 2007 as Argentynse president verkies. Haar ampstermyn sal op 10 Desember begin.
Fernández de Kirchner is die eggenote van die huidige staatspresident, Néstor Kirchner, wat nie in die onlangse verkiesing as kandidaat gestaan het nie. Sy is in 2005 as senator vir die provinsie Buenos Aires verkies en het in Julie 2007 bekend gemaak dat sy 'n kandidaat in die presidentsverkiesing sou wees. Sy was sedertdien as die belowendste kandidaat beskou.
Fernández de Kirchner sal die 55ste president van Argentinië wees en die eerste gekose vroulike staatspresident wat hierdie amp beklee. Haar strydende toespraakstyl het Argentynse politiek gepolariseer en sy word dikwels met Eva Perón vergelyk.
Week 48
Johanna van Arkel was 'n 15de eeuse nasionale heldin van Frankryk. Johanna het beweer dat sy visioene van God gehad het waarin sy aangesê is om haar land van Engelse oorheersing te bevry laat in die Honderdjarige Oorlog. Sy het vernaamheid verwerf toe sy die minagtende houding van die ervare bevelvoerders by die beleg in Orléans oorkom het en die beleg in slegs nege dae opgehef het.
Sy is weens politiese redes van kettery aangekla en tereggestel toe sy slegs 19 jaar oud was. Die veroordeling is 24 jaar later deur die pous opsy gesit en sy is onskuldig en as martelaar verklaar. Johanna van Arkel is in 1909 saligverklaar en in 1920 tot heilige verklaar. Vandag is sy 'n belangrike figuur in Westerse kultuur en die res van die wêreld.
Week 49
Australië, amptelik die Australiese Gemenebes, is 'n land in die Suidelike Halfrond en bestaan uit die Australiese kontinent (die wêreld se kleinste kontinent), die eiland Tasmanië en 'n aantal ander eilande in die Indiese Oseaan, die Stille Oseaan en die Suidelike Oseaan. Australië se buurlande is Indonesië, Oos-Timor en Papoea-Nieu-Guinee aan die noorde, die Solomon-eilande, Vanuatu en Nieu-Kaledonië aan die noordooste en Nieu-Seeland aan die suidooste.
Die Australiese vasteland word al reeds vir meer as 42 000 jaar deur Australiese Inboorlinge bewoon. Na verskeie besoeke deur Europese ontdekkingsreisigers en handelaars in die 17de eeu, was die oostelike helfte van Australië in 1770 deur Groot Brittanje opgeëis en oorspronklik deur wettelik gestrafte oortreders as deel van die kolonie van Nieu-Suid-Wallis gevestig, beginnende op 26 Januarie 1788. Soos die bevolking gegroei het en nuwe areas ontdek is, is vyf ander self-regerende Britse kolonies tydens die 19de eeu gevestig.
Op 1 Januarie 1901 het die ses kolonies saam 'n federasie geword en die Australiese Gemenebes was gevorm. Sedertdien het Australië 'n stabiele liberale demokratiese politieke stelsel gehandhaaf en bly dit steeds 'n ryk van die Statebond wat die Britse monarg as hulle eie erken. Die hoofstad van Australië is Canberra, wat geleë is in die Australiese Hoofstadgebied.
Week 50
Andries Pretorius was 'n Voortrekkerleier wat 'n belangrike rol gespeel het in die vestiging van die Zuid-Afrikaansche Republiek, sowel as die vroeëre, maar kortstondige Natalia Republiek in Suid-Afrika. Hy was ook 'n sleutelfiguur in die Slag van Bloedrivier. Die adminstratiewe hoofstad van Suid-Afrika, Pretoria, is na Andries Pretorius vernoem. Sy seun, Marthinus Wessel Pretorius, was Staatspresident van die Zuid-Afrikaansche Republiek en die Oranje-Vrystaat.
Pretorius was oorspronklik 'n boer van Graaff-Reinet in die Kaapkolonie en 'n afstammeling van die eerste Nederlandse setlaars in Suid-Afrika. Hy het egter sy tuiste agter gelaat en by die Groot Trek aangesluit. Hy het die Drakensberge oorgesteek na Natal, wat hy in November 1838 bereik het. Die trekkers daar het nie 'n erkende leier gehad het nie en Pretorius was dadelik gekies as die Kommandant-generaal.
Pretorius het sonder versuim 'n mag saamgestel om dood van Piet Retief en sy geselskap, wat die vorige Februarie deur Dingaan vermoor is, te wreek. Dié daad het gelei tot die Slag van Bloedrivier en 'n oornag-beroemdheid vir Pretorius.
Week 51
'n Maanlanding is die aankoms van 'n heel, bemande of onbemande ruimtetuig op die oppervlak van 'n planeet se natuurlike satelliet. Die konsep was 'n doel van die mensdom sedert dit geblyk het dat die Maan die Aarde se naaste hemelliggaam is. Een van die duidelikste vroeë voorbeelde van die konsep was in Jules Verne se se 1865-roman, From the Earth to the Moon. Sedert die Sowjetunie se eerste suksesvolle onbemande landing in 1966 was daar 18 maanlandings tot in 1976. Nege van hierdie missies het na die aarde teruggekeer met monsters van maanrotse in hul besit.
Die eerste bemande maanlanding was deur die Amerikaners Neil Armstrong en Buzz Aldrin. Op 20 Julie 1969 land missiebevelvoerder Armstrong en vlieënier Aldrin die maanlandingstuig, "Eagle", op die oppervlak van die maan terwyl hulle medespanlid Michael Collins die bevelvoeringsmodule, "Columbia", beheer het. Hulle het 'n dag op die oppervlak van die Maan deurgebring en daarna na die Aarde teruggekeer. Met dié maanlanding (wat deel gevorm het van die die Apollo-projek) het die Amerikaners sukses behaal in die ruimtestryd met die Sowjetunie. 'n Totaal van ses sulke bemande maanlandings was tusse 1969 en 1972 uitgevoer. Die Sowjetunie het later monsters terug kon bring deur die onbemande landings van Luna 16, Luna 20 en Luna 24.
Vooruitgang in ruimte-ontdekking het intussen die term uitgebrei om ook landings op ander mane in die sonnestelsel in te sluit. Die Huygens-sonde van die Cassini-missie na Saturnus het 'n suksesvolle onbemande landing op Titan in 2005 uitgevoer.
Week 52
Andy Warhol was 'n Amerikaanse kunstenaar, avant-garde rolprentvervaardiger, skrywer en sosiale figuur. Warhol het ook gewerk as 'n tydskrifuitgewer, musiekprodusent en akteur. Met sy agtergrond in die kommersiële kuns was Warhol een van die stigters van die Popkunsbeweging in die Verenigde State in die 1950's.
Warhol is veral bekend vir sy eenvoudige dog groter as lewensgroot, kleurkontrasterende skilderye (sifdrukwerke) van verbruikersitems, alledaagse voorwerpe soos Campbell se geblikte sop, papawerblomme en 'n piesang wat op die omslag van die musiekalbum The Velvet Underground and Nico (1967) verskyn het. Hy is ook bekend vir sy gestileerde portrette van twintigste-eeuse ikone soos Marilyn Monroe, Elvis Presley, Jacqueline Kennedy Onassis, en Elizabeth Taylor.