Wikipedia:Voorbladartikels 2024
Hierdie is die argief van al die artikels wat tydens 2024 as spogartikels op die voorblad gepryk het.
2024
wysigWeek 1
Tsjeggië (Tsjeggies: Česko, [ˈtʃɛsko], ), amptelik die Tsjeggiese Republiek (Česká republika, [ˈtʃɛskaː ˈrɛpuˌblɪka], ), is 'n landingeslote land in Sentraal-Europa. Dit is die westelike deel van die voormalige Tsjeggo-Slowakye. Dit grens in die weste en noordweste aan Duitsland, in die noordooste aan Pole, in die ooste aan Slowakye en in die suide aan Oostenryk. Die hoofstad en grootste stad is Praag. Die land bestaan uit die historiese gebiede van Boheme in die weste en Morawië in die ooste, wat deur 'n uitgestrekte plato, die Boheems-Morawiese Hoogland, van mekaar geskei word, asook dele van Silesië (die vroeëre Oostenryks-Silesië, tans meestal Tsjeggies-Silesië genoem). Hulle vervul tans geen administratiewe funksie meer nie omrede die federale tradisies van die voorloperstaat Tsjeggo-Slowakye nie voortgesit word nie. Die Tsjeggiese Republiek is sedert 1999 lid van NAVO en sedert 2004 lid van die Europese Unie.
Ná die Slag van Mohács in 1526 het die Tsjeggiese lande onder die heerskappy van die Huis van Habsburg geval. Dit het later deel geword van die Keiserryk Oostenryk en Oostenryk-Hongarye.
Die onafhanklike Tsjeggo-Slowaakse Republiek is in 1918 gevorm ná die ineenstorting van die Oostenryk-Hongaarse ryk as gevolg van die Eerste Wêreldoorlog. Ná die München-ooreenkoms, Duitse besetting, die daaropvolgende Westerse trouebreuk in die ooreenkomste van die Verdrag van Versailles, en dankbaarheid vir die bevryding van die grootste deel van Tsjeggo-Slowakye deur die Rooi Leër, het die Kommunistiese Party van Tsjeggo-Slowakye 'n meerderheidsoorwinning (38%) in die verkiesing van 1946 behaal. In 'n staatsgreep het die land in 1948 'n kommunistiese staat geword.
In 1968 het groterwordende ontevredenheid met die regering tot pogings gelei om die kommunistiese bewind te hervorm. Die gebeurtenisse, wat as die Praagse Lente van 1968 bekend staan, is beëindig met 'n inval deur die magte van die Warskouverdraglande (met uitsluiting van Roemenië); die troepe het tot die sogenaamde Fluweelrewolusie in 1989 in die land gebly, toe die kommunistiese bewind ineengestort het. In 1993 het Tsjeggo-Slowakye vreedsaam in sy samestellende state, Tsjeggië en Slowakye, verdeel.
Week 2
Spider-Man is 'n superheld in Amerikaanse strokiesverhale van Marvel Comics. Die karakter is deur die skrywer-redakteur Stan Lee en kunstenaar Steve Ditko geskep en verskyn die eerste keer in Amazing Fantasy #15 (Augustus 1962). Hy is te sien in onder andere strokiesverhale, rolprente, televisieprente en videospeletjies.
Spider-Man se geheime identiteit is Peter Benjamin Parker, 'n tienderjarige hoërskoolleerling. Hy is 'n weeskind wat deur sy tante May en oom Ben in New York grootgemaak word nadat sy ouers, Richard en Mary Parker, in 'n vliegongeluk omgekom het. Lee en Ditko laat die karakter sukkel met adolessensie- en finansiële probleme, en hy het baie ondersteunende karakters soos Flash Thompson, J. Jonah Jameson en Harry Osborn. Onder sy romantiese verbintenisse tel Gwen Stacy, Mary Jane Watson en Black Cat, en sy vyande sluit in die Green Goblin, Doctor Octopus en Venom.
Week 3
Die Rugbywêreldbeker 2023 (Frans: Coupe du monde de rugby à XV 2023) is van 8 September tot 28 Oktober 2023, die 200ste herdenking van rugby se “uitvinding” deur William Webb Ellis, in Frankryk beslis. Dit was die tiende rugbywêreldbekertoernooi van die vierjaarlikse rugbywêreldkampioenskap wat deur Wêreldrugby aangebied word en die sesde in die Noordelike Halfrond. Verder was dit ná die toernooie in 2015 (Engeland) en 2019 (Japan) die derde agtereenvolgende rugbywêreldbekertoernooi wat in ’n land van die Noordelike Halfrond aangebied is. Frankryk het voorheen tydens die Rugbywêreldbeker 1991 en Rugbywêreldbeker 1999 as medegasheer opgetree; albei toernooie is saam met die destydse Vyfnasies Engeland, Ierland, Skotland en Wallis aangebied; en later die Rugbywêreldbeker 2007 – met enkele wedstryde in Cardiff en Edinburg van die Verenigde Koninkryk – gehuisves; altesaam het Frankryk tydens vier rugbywêreldbekertoernooie as gasheer opgetree, meer as enige ander land. Dit was egter die eerste toernooi wat geheel en al in Frankryk aangebied is. In Julie 2017 is dié land deur Wêreldrugby as gasheer aangewys, ander kandidaatlande was Ierland en Suid-Afrika.
Die toernooi se formaat van 2003, 2007, 2011, 2015 en 2019 het onveranderd gebly en 20 nasionale rugbyspanne het aan die Rugbywêreldbeker 2023 deelgeneem: die twaalf regstreekse kwalifiseerders van die 2019-toernooi (Argentinië, Australië, Engeland, Fidji, Frankryk, Ierland, Italië, Japan, Nieu-Seeland, Skotland, Suid-Afrika en Wallis), saam met die agt beste spanne van die kwalifisering (Chili, Georgië, Namibië, Portugal, Roemenië, Samoa, Tonga en Uruguay). Tydens die Rugbywêreldbeker 2023 is 48 wedstryde gespeel, waaronder 40 tydens die groepfase en agt tydens die uitklopfase, insluitende die eindstryd. Die toernooi het op 8 September met die openingswedstryd tussen die gasheer Frankryk en Nieu-Seeland op die Stade de France in Saint-Denis afgeskop. Die spanne is in vier groepe van vyf elk verdeel, waarvan elke span een keer teen al die ander spanne in die groep gespeel het. Die twee beste spanne van elke groep het hierna gekwalifiseer vir die uitklopfase, terwyl die drie beste spanne van elke groep – altesaam twaalf spanne – regstreeks vir die volgende Rugbywêreldbeker 2027 in Australië gekwalifiseer het. Dit was die laaste toernooi met die aantal van 20 nasionale rugbyspanne; vir die volgende Rugbywêreldbeker 2027 in Australië is die aantal tot 24 verhoog.
Voor die afskop van die Rugbywêreldbeker 2023 is Nieu-Seeland, Frankryk, Suid-Afrika en Ierland as gunstelinge op die titel beskou. Beide Frankryk en Ierland kon hul groepwedstryde teen onderskeidelik Nieu-Seeland en Suid-Afrika wen, maar in die kwarteindrondte het albei Europese spanne naelskraap teen die twee latere finaliste verloor. Fidji het met hul 22–17-oorwinning oor die tweemalige wêreldkampioen Australië die eerste groot verrassing besorg. Nadat die Wallabies ook teen Wallis met 6–40 swaar verloor het, is hulle vir die eerste keer in die groepfase uitgeskakel. Daarna het Portugal met sy 24–23-oorwinning oor Fidji nog ’n verrassing besorg, hul eerste wêreldbekeroorwinning nog. Die verdedigende kampioen Suid-Afrika het die eindstryd op die Stade de France in Saint-Denis teen Nieu-Seeland met 12–11 gewen en sodoende die eerste span geword wat die Webb Ellis-beker vir ’n vierde keer ingepalm het en ná Nieu-Seeland in 2015 die tweede span wat dit kon verdedig. Daarbenewens is dit ná 1995 hul tweede eindstrydoorwinning oor Nieu-Seeland, ná 2007 hul tweede eindstrydoorwinning op Franse bodem en hulle het ook die eerste span geword wat agtereenvolgende titels oorsee kon wen. Die Stade de France het ná Edenpark in Auckland en Twickenham in Londen die derde rugbystadion geword wat die rugbywêreldbekereindwedstryd vir meer as een keer – ná die 2007-toernooi – gehuisves het. Engeland het in die derde en Argentinië in die vierde plek geëindig, nadat hulle ná die groepfase in die bronseindstryd vir ’n tweede keer ontmoet het. Namibië is ná vier nederlae reeds in die groepfase uitgeskakel.
Week 4
Kalium is 'n chemiese element in die periodieke tabel met die simbool K en atoomgetal van 19. Dit is 'n sagte, silwerwit metaalagtige alkalimetaal wat natuurlik in verbinding met ander elemente voorkom in seewater en baie ander minerale. Dit oksideer vinnig in lug, is baie reaktief, veral in water, met sy chemiese eienskappe baie soortgelyk aan dié van natrium.
Kalium is in 1807 deur Sir Humphry Davy ontdek, wat dit vanuit bytpotas (KOH) onttrek het. Dié alkalimetaal was die eerste wat met behulp van elektrolise voorberei is.
Met 'n digtheid laer as water is kalium die tweede ligste metaal na litium. Dit is 'n sagte vastestof wat maklik met 'n mes gesny kan word en het 'n silwerwit kleur op vars blootgestelde oppervlaktes. Dit oksideer vinnig in lug en moet in minerale olie soos keroseen bewaar word. Dit hang saam met die feit dat die elektronkonfigurasie van 'n kaliumatoom [Ar]4s1 is. Die een 4s1-valenselektron kan maklik afgestaan word en die element is daardeur 'n sterk reduseermiddel. Soortgelyk aan ander alkalimetale het kalium 'n lae digtheid en 'n lae smeltpunt en reageer die metaal heftig met water met die vrystelling van waterstof en die vorming van 'n sterk basis.
Week 5
Djengis Khan (uitspraak: [ˈdʒɛŋɡɪs ˈkɑːn]) was die stigter, khan (heerser) en khagan (keiser) van die Mongoolse Ryk, wat ná Djengis se dood die grootste aaneenlopende ryk in die wêreld se geskiedenis geword het.
Hy het aan die bewind gekom deur die vereniging van baie van die nomadiese volke van Noordoos-Asië. Nadat hy die Mongoolse Ryk gestig het en verklaar is tot "Djengis Khan" ("universele, sterk leier"), het hy met die Mongoolse invalle en strooptogte in ander lande begin. Die grootste deel van Eurasië, tot so ver wes as Pole en die Levant in die Midde-Ooste, is verower.
In sy leeftyd het die Mongoolse Ryk eindelik groot dele van Sentraal-Asië en China beslaan. Ook middeleeuse Georgië, Kiëf-Roes en Wolga-Bulgarye is binnegeval. Dié veldtogte het dikwels gepaard gegaan met ’n grootskaalse slagting onder die burgerlike bevolkings waarin miljoene mense dood is, en daarom beskou baie mense hom as ’n wrede leier. Vanweë sy buitengewone militêre suksesse word Djengis Khan ook dikwels gereken as die grootste veroweraar van alle tye.
Voor Djengis Khan se dood het hy sy seun Ögedei Khan as sy opvolger aangewys. Later het sy kleinseuns die ryk in khanate verdeel. Djengis Khan is in 1227 dood nadat hy Westelike Xia verslaan het. Op sy versoek is sy oorskot iewers in Mongolië in ’n ongemerkte graf begrawe. Sy afstammelinge het die Mongoolse Ryk oor die grootste deel van Eurasië uitgebrei deur vasalstate te oorwin of te skep in die hele moderne China, Korea, die Kaukasus en Sentraal-Asië, asook aansienlike dele van Oos-Europa en Suidwes-Asië. In baie van hierdie verowerings is die grootskaalse slagtings onder die plaaslike bevolkings herhaal. As gevolg daarvan het Djengis Khan en sy ryk ’n vreesaanjaende reputasie in plaaslike geskiedenisse.
Week 6
Die Son is die ster in die middel van die Sonnestelsel. Dit is 'n swaar, warm bol plasma, wat opgeblaas en verhit word deur energie wat deur kernfusiereaksies in sy kern opgewek word. 'n Deel van dié interne energie word van die fotosfeer af uitgestraal as lig, ultraviolet- en infrarooibestraling, en dit verskaf die meeste energie vir lewe op Aarde.
Die Son beweeg om die galaktiese sentrum van die Melkweg, op 'n afstand van 26 660 ligjare. Die Son se afstand van die Aarde af is gemiddeld 1 AE (1,496×108 km) of sowat 8 ligminute. Sy deursnee is sowat 1 391 400 km, 109 keer soveel as die Aarde s'n of vier keer die afstand tussen die Aarde en die Maan. Sy massa is sowat 330 000 keer dié van die Aarde, wat sowat 99,86% van die totale massa van die Sonnestelsel is.
Rofweg 'n driekwart van die Son se massa bestaan uit waterstof (~73%); die res is hoofsaaklik helium (~25%), met klein persentasies swaarder elemente, insluitende suurstof, koolstof, neon en yster.
Die Son is 'n hoofreeksster van klas G (G2V), wat informeel 'n "geeldwerg" genoem word, hoewel sy lig eintlik wit is. Dit is sowat 4,6 miljard (miljard = 109) jaar gelede gevorm, vanweë die swaartekraginstorting van materie in 'n groot molekulêre wolk. Die meeste van die materie het in die middel versamel, terwyl die res in 'n plat skyf gedruk is, en daaruit het die res van die Sonnestelsel gevorm. Die massa in sy middel het so dig geword dat kernfusie eindelik in die kern ontstaan het. Alle sterre vorm vermoedelik deur middel van dié proses.
Die Son skakel elke sekonde sowat 600 miljoen ton waterstof in helium om deur kernfusie, en verander in die proses 4 miljoen ton materie in energie. Dié energie, wat tussen 10 000 en 170 000 jaar kan neem om uit die kern te ontsnap, is die bron van die Son se lig en hitte. Ver in die toekoms, wanneer die kernfusie van waterstof in die Son se kern sal afneem tot op 'n punt waar die Son nie meer in hidrostatiese ewewig is nie, sal sy kern aansienlik digter en warmer word; dit sal sy buitenste lae laat uitsit en die Son eindelik in 'n rooireus verander. Dié proses sal die Son sowat 5 miljard jaar van nou af so groot maak dat die Aarde onbewoonbaar sal wees. Hierna sal die Son se kern sy buitenste lae wegstoot en 'n digte soort afkoelende sterkern word bekend as 'n witdwerg. Dit sal nie meer kernfusie ondergaan nie, maar sal steeds gloei en hitte afgee vanweë sy voormalige fusieprosesse.
Die enorme uitwerking van die Son op die Aarde is sedert prehistoriese tye besef en baie kulture het dit as 'n godheid beskou. Die sinodiese rotasie van die Aarde en sy wentelbaan om die Son is die basis van sommige sonkalenders. Die kalender wat vandag die meeste gebruik word, is die Gregoriaanse kalender, wat gebaseer is op die 16de-eeuse vertolking van die Son se waargenome beweging as werklike beweging.
Week 7
.jpg)
Kruiskleding (Engels: cross-dressing) is die dra van klere en bykomstighede wat gewoonlik in ’n spesifieke gemeenskap met die teenoorgestelde geslag, of gender, verbind word. Dit word gebruik vir vermomming, gerief of selfuitdrukking. Die term kruiskleding dui op ’n daad of gedrag sonder om ’n rede daarvoor te impliseer, terwyl fopdossery ’n "enigsins neerhalende" aanduiding kan wees van fetisjisme of gay gedrag. Ook die term transvestiet word as verouderd en neerhalend beskou. Kruiskleding is nie sinoniem met transgenderisme nie.
Byna elke gemeenskap regdeur die geskiedenis het algemeen aanvaarde verwagtings vir elke geslag wat betref die styl, kleur of soort klere wat hulle dra, en net so het elke gemeenskap ’n stel riglyne, sienings of selfs wette wat bepaal watter drag vir elke gender aanvaarbaar is. Kruiskleding laat individue dus toe om hulleself uit te druk deur op te tree buite die riglyne, menings of selfs wette wat bepaal watter klere vir elke gender toelaatbaar is.
In die geskiedenis is daar talle voorbeelde van kruiskleding, asook in die Griekse, Noorse en Hindoemitologie. Dit kom voor in teater en godsdiens, sowel as in folklore, letterkunde en musiek. In Europese verband het teatergroepe in die vroeë jare net uit mans bestaan, en die rolle van vroue is deur jong seuns vertolk.
Verskeie historiese figure het gekruisklee. Baie vroue het ontdek hulle kan hulleself soos mans vermom om gesogter loopbane te kan volg, omdat hulle van baie poste uitgesluit was. Daar is al voorgestel die Engels-Ierse skryfster Margaret King het in die 19de eeu soos 'n man aangetrek om 'n mediese skool by te woon, want net mans is toe op universiteit toegelaat.
In baie lande is kruiskleding met wette verbied omdat dit as onbetaamlik of immoreel beskou is. Baie sulke wette is in die 1900's verander, maar kruiskleding het eers in die 20ste en 21ste eeu aanvaarbaar geword in liberaler gemeenskappe, deels omdat dit al hoe moeiliker geword het om te onderskei tussen wat kruiskleding is en wat nie namate modes verander het.
Sommige mans, gewoonlik heteroseksueel, dra soms vroulike klere-items as deel van ’n seksuele fetisj. Dit is dikwels beperk tot onderklere. Ander gebruik kruiskleding om ’n algehele indruk te wek dat hulle ’n lid van die teenoorgstelde geslag is, insluitende mannerismes, spraak en seksuele eienskappe. Party mense span ’n gemengde voorkoms in, met manlike én vroulike eienskappe, byvoorbeeld ’n rok en baard.
Cosplayers kan ook van kruiskleding gebruik maak, want sommige vroue kan die rolle van mans wil vertolk, en andersom. Kruiskleding is vandag baie algemener en normaler danksy die optrede van mode-ontwerpers en glanssterre, asook neigings soos kamp styl en androgene modes.
Week 8
Die Groot Trek (Nederlands: de Grote Trek) verwys na die massa-migrasie, vanaf die jaar 1835, van Kaapse Nederlandssprekende burghers na die Suid-Afrikaanse binneland om onder andere weg van Britse beheer af te kom. Die immigrante was afstammelinge van setlaars vanuit die westelike vasteland van Europa, veral uit Nederland, Noordwes-Duitsland en Hugenote uit Frankryk. Die Groot Trek het gelei tot die stigting van verskeie Boererepublieke vernaamlik die Natalia Republiek, die Oranje-Vrystaat en die Transvaal. Die Trek het ook gelei tot die verplasing van die Matabele na die noorde van die Limpoporivier en tot die omverwerping van die Zoeloekoning Dingaan.
Weens die onrus aan die Kaapse Oosgrens en ’n verskeidenheid van griewe teen die Britse owerheid het ’n paar duisend Afrikaanssprekende boere tussen 1834 en 1837 hul plase verlaat en na Natal, Transvaal en Vrystaat getrek. Hulle wou ’n onafhanklike staat vestig waar hul hulself volgens eie oortuiging kon regeer.
Die swaartepunt van die Groot Trek was in Natal, totdat die gebied in 1842 deur Brittanje geannekseer is. Daarna het ’n sogenaamde Tweede Trek na Transvaal en Transoranje (Vrystaat) ontstaan. Voortdurende botsings tussen die heterogene bevolkingsgroepe van Transoranje (Vrystaat) het meegebring dat Brittanje die gebied in 1848 geannekseer het. Transvaal het egter onafhanklik gebly en kon deur die Sandrivierkonvensie (1852) amptelike Britse erkenning van sy onafhanklikheid ontvang. Die konvensie was die begin van ’n ommeswaai in die Britse beleid ten opsigte van die Trekkers en het uiteindelik ook gelei tot die Bloemfontein-konvensie (1854), waarmee Brittanje onafhanklikheid aan Transoranje (Vrystaat) verleen het.
Die Groot Trek, wat in 1834 begin het en eers 20 jaar later met die ondertekening van die Bloemfontein-konvensie afgerond is, was ’n ordelike emigrasie van sowat 10 000 Afrikaner-grensboere uit ’n toestand wat vir hulle ondraaglik geword het.
Hulle was ontevrede oor die Britse beleid aan die Oosgrens van die Kaapkolonie en oor die behandeling wat hulle van die Britse owerheid ontvang het. Met die doel om ’n onafhanklike staat te stig, weg van Britse invloed, het hulle hul plase in die Oosgrensdistrikte van die Kaapkolonie verlaat en na die binneland getrek.
In die opsig was die Groot Trek dus ’n vreedsame rebellie en die begin van die Afrikaner se nasiewording. Hoewel die Groot Trek in sommige van sy doelwitte gefaal het, was dit ’n gebeurtenis van deurslaggewende belang in die geskiedenis van Suid-Afrika. Met die konvensies van Sandrivier (1852) en Bloemfontein (1854) het twee onafhanklike Boererepublieke in die binneland tot stand gekom, terwyl Brittanje in daardie stadium, juis as gevolg van die Groot Trek, van Natal besit geneem het. Binne die relatief kort tydsbestek van 20 jaar het die Groot Trek dus die noordgrens van blankbewoonde Suid-Afrika van die Oranjerivier na die Limpopo verskuif en gestalte gegee aan Suid-Afrika soos dit vandag daar uitsien.
Week 9
Venus is die tweede planeet van die Son af. Dit is 'n rotsplaneet met die digste atmosfeer van al die rotsplanete in die Sonnestelsel en die enigste een met 'n massa en grootte van naby dié van sy buurman die Aarde. Dit wentel nader aan die Son as die Aarde en lyk van die Aarde af altyd of dit naby die Son is, as óf die "oggendster" óf die "aandster". Hoewel dieselfde vir Mercurius geld, lyk Venus baie prominenter, want dit is die helderste voorwerp in ons naglug buiten die Son en die Maan. Dit is selfs helderder as enige ster. Omdat hy so helder is, is Venus histories 'n algemene en belangrike voorwerp vir mense, beide in hulle kultuur en in sterrekunde.
Venus het 'n swak magnetosfeer en 'n uiters dik atmosfeer van koolstofdioksied wat, tesame met sy planeetwye wolkkombers van swaelsuur, 'n uiterse kweekhuiseffek veroorsaak. Dit lei tot 'n gemiddelde oppervlaktemperatuur van 737 K (464 °C) en 'n verpletterende druk van 92 keer dié van die Aarde by seevlak. Dit verander die lug in 'n oorkritieke vloeistof, terwyl die druk, temperatuur en straling by hoogtes van 50 km bo die oppervlak baie soos die Aarde s'n is.
Toestande wat dalk gunstig vir lewe op Venus is, is in sy wolklae geïdentifiseer: Onlangse navorsing het aanduidings, maar nie oortuigende bewyse nie, gevind vir lewe op die planeet. Venus kon vroeg in sy geskiedenis vloeibare oppervlakwater gehad het, moontlik genoeg om oseane te vorm, maar 'n wegholkweekhuiseffek het eindelik alle water laat verdamp, en dit is toe deur die sonwind die ruimte ingedra.
Venus het vermoedelik 'n kern, mantel en kors, waarvan laasgenoemde interne hitte deur vulkanisme vrystel. Dit hervorm die oppervlak deur dit te hernu in plaas van deur plaattektoniek. Op 26 Oktober 2023 is die resultate van 'n studie egter bekend gemaak waarvolgens Venus in antieke tye plaattektoniek en gunstiger omstadighede vir lewe kon gehad het. Venus is een van twee planete in die Sonnestelsel wat nie natuurlike satelliete, of mane, het nie.
Venus se rotasie is deur die sterk strome en sleuring van sy atmosfeer verlangsaam en omgekeer in 'n retrograde beweging. Dié rotasie – tesame met die 224,7 aarddae wat dit Venus neem om 'n volle omwenteling om die Son te voltooi ('n Venusjaar) en 'n Venusdag van 117 aarddae – lei daartoe dat 'n Venusjaar net minder as twee Venusdae lank is. Venus en die Aarde se wentelbane is die naaste aan mekaar van al die planete: Hulle sinodiese periode (die tyd tussen konjunksies) is 1,6 jaar.
In 1961 het Venus die teiken van Wenera 1, die eerste interplanetêre vlug in die mens se geskiedenis, geword. Daarna het ander noodsaaklike interplanetêre eerstes gevolg, soos die eerste sagte landing op 'n ander planeet (Wenera 7, 1970). Dié tuie het dit duidelik gemaak dat 'n uiterse kweekhuiseffek onleefbare oppervlaktoestande geskep het, 'n feit wat die mens meer geleer het in sy voorspellings van aardverwarming.
Dié bewyse het die mens laat afsien van wetenskapsfiksie-idees dat Venus bewoonbaar is of selfs bewoon word. Tog is voorstelle vir nog vlugte gedoen, óf as verbyvlugte óf vir 'n swaartekragslinger vir vlugte na Mars óf om Venus se atmosfeer binne te gaan en op veilige afstande bo die oppervlak te bly waar toestande meer met dié op Aarde ooreenstem.
Week 10
.jpg)
Portland Internasionale Lughawe (IATA: PDX – ICAO: KPDX – FAA: PDX) is 'n gesamentlike siviele-militêre lughawe en die grootste lughawe in die Amerikaanse deelstaat Oregon, wat verantwoordelik is vir 90% van die staat se passasiersvlugte en meer as 95% van sy lugvrag. Dit is binne Portland se stadsgrense net suid van die Columbiarivier in Multnomah County, 10 km noordoos van die middestad van Portland. Daar word dikwels na Portland Internasionale Lughawe verwys deur sy IATA-lughawekode, PDX. Die lughawe beslaan 1 214 ha grond.
Portland Internasionale Lughawe bied direkte vlugte na stede regdeur die Verenigde State, Kanada, die Verenigde Koninkryk, Duitsland, Japan, Meksiko, Nederland asook Ysland. Die lughawe is 'n spilpunt vir Alaska Airlines. Dit het ook 'n instandhoudingsfasiliteit vir Alaska Air se filiaal, Horizon Air. Algemene lugvaartdienste word by PDX deur Atlantic Aviation verskaf. Die Oregon Lug- Nasionale Wag het 'n basis op die suidwestelike gedeelte van die lughawe-eiendom, en is ook die gasheereenheid van die 142ste Vegtervleuel, wat die F-15 Eagle bedryf.
Plaaslike vervoer sluit die MAX Red Line ligte spoor in, wat passasiers tussen PDX en die middestad van Portland neem, sowel as verder wes na Beaverton. Daar is ook Interstate 205, wat met die suidweste van Washington verbind.
Portland se eerste stralers was Pan Am B707-321's teen omstreeks Oktober 1959. 'n Nuwe terminaal is in 1959 geopen, wat vir die grootste deel as die huidige fasiliteit dien. Die nuwe terminaal is oos van die oorspronklike aanloopbane geleë, en noord van die destyds nuwe 2 700 m aanloopbaan. Konstruksie van 'n tweede oos-wes aanloopbaan na die noorde het dit 'n middelveldterminaal gemaak. Op hierdie stadium is alles behalwe die NO-SW (3/21) aanloopbaan in die oorspronklike "X" verlate en in taxibane omskep. 3/21 is verleng vir gebruik as 'n dwarswindaanloopbaan. "Internasionaal" is by die lughawe se amptelike benaming gevoeg ná die uitgebreide verbeterings in die 1950's.
Week 11 Die Kambriese ontploffing verwys na 'n tydperk sowat 538,8 Ma gelede tydens die geologiese tydperk Kambrium van die vroeë Paleosoïkum, toe daar 'n skielike evolusionêre diversifikasie van meersellige lewe was en feitlik alle groot filums in die dierewêreld in die fossielrekord verskyn het. Dit het sowat 13 tot 25 Ma geduur en gelei tot die ontstaan van die meeste moderne dierefilums. Dit word ook die Kambriese uitspreiding, Kambriese diversifikasie of Biologiese Oerknal genoem.
Saam met dié voorval het 'n groot diversifikasie ook in ander groepe organismes plaasgevind.
Voor die vroeë Kambriese diversifikasie, rofweg 610 Ma gelede, was die meeste organismes relatief eenvoudig: Hulle het bestaan uit individuele selle of was klein meersellige organismes wat soms in kolonies voorgekom het. Namate die tempo van diversifikasie toegeneem het, het die verskeidenheid van lewe baie ingewikkelder geword en het dit soos vandag se lewensvorme begin lyk. Feitlik al die dierefilums van vandag het in dié tydperk ontstaan, insluitende die vroegste rugkoorddiere.
Volgens 'n geskrif in 2019 behoort die tydperk vervroeg te word om die laat Ediacarium in te sluit, toe nog 'n diverse biota met sagte liggame voorgekom en moontlik tot in die Kambrium voortbestaan het – eerder as net die kleiner tydraamwerk van die Kambriese ontploffing soos wat dit in die fossielrekord sigbaar is. Dié voorstel is gabaseer op die ontleding van chemikalieë wat die boustene sou lê vir 'n reeks diversifikasies wat met die Ediacarium begin en teen 'n volgehoue pas tot in die Kambrium voortgeduur het.
Week 12
Die heliosfeer of sonsfeer is die magnetosfeer, astrosfeer en buitenste atmosfeerlaag van die Son. Dit het die vorm van 'n groot, borrelagtige streek van die ruimte. In terme van plasmafisika is dit die holte wat deur die Son gevorm word in die omringende interstellêre medium. Die "borrel" word aanhoudend "opgeblaas" deur plasma van die Son af, bekend as die sonwind. Buite die heliosfeer maak dié sonplasma plek vir die interstellêre plasma wat die Melkweg deurtrek.
As deel van die interplanetêre magneetveld beskerm die heliosfeer die Sonnestelsel van aansienlike hoeveelhede kosmiese geïoniseerde straling; elektries neutrale gammastrale word egter nie geraak nie. Die term is waarskynlik uitgedink deur Alexander J. Dessler, wat glo die woord die eerste keer in 1967 in wetenskaplike geskrifte gebruik het.
Die sonwind vloei miljarde kilometers ver deur die Sonnestelsel, tot ver anderkant selfs die Kuipergordel, waar Pluto is, totdat dit die grensskok teenkom, waar sy snelheid skielik afneem vanweë die druk van buite in die interstellêre medium. Die sonskede is 'n breë oorgangsgebied tussen die grensskok en die heliosfeer se buitegrens, die heliopouse. Die punt waar die interstellêre materie (wat in die teenoorgestelde rigting beweeg) tydens sy botsing met die sonsfeer vertraag word, staan bekend as die boegskok.
Die vorm van die heliosfeer lyk soos 'n komeet; dit is rofweg sferies aan die een kant met 'n lang stert aan die ander kant, bekend as die heliostert. Die wetenskaplike studie van die heliosfeer is heliofisika, wat ruimteweer en -klimaat insluit.
Week 13
Vermaak is 'n aktiwiteit wat die aandag en belangstelling van 'n gehoor behou of plesier verskaf. Dit kan 'n idee of 'n taak wees, maar dit is waarskynlik een van die aktiwiteite of gebeure wat oor duisende jare ontwikkel het, spesifiek met die doel om 'n gehoor se aandag te behou.
Mense se aandag word deur verskillende dinge getrek omdat hulle verskillende voorkeure het, maar die meeste vorme van vermaak is herkenbaar. Storievertelling, musiek, drama, dans en verskillende soorte opvoerings bestaan in alle kulture en is in koninklike howe ondersteun en ontwikkel tot gesofistikeerde vorme. Dit het mettertyd vir alle burgers beskikbaar geword. Die proses is in moderne tye versnel deur 'n vermaakbedryf wat produkte vooraf opneem en verkoop. Vermaak ontwikkel en kan aangepas word vir elke smaak, wat wissel van 'n individu wat privaat vermaak kies uit 'n enorme reeks vooraf opgeneemde produkte tot 'n banket wat vir twee aangepas is; enige grootte of soort geleentheid, met toepaslike musiek en dans; optredes vir skares van duisende; en selfs vir 'n wêreldwye gehoor.
Die ervaring van vermaak word sterk verbind met plesier, sodat 'n algemene idee pret en 'n gelag is, hoewel baie soorte vermaak 'n ernstige doel het. Dit kan die geval wees in verskillende vorme van seremonies, vierings, godsdienstige feeste of satires. Dit wat soos vermaak lyk, kan dus ook 'n manier kan wees om insig of intellektuele groei te bewerkstellig.
'n Belangrike aspek van vermaak is die gehoor, wat privaat ontspanning in vermaak omskakel. Die gehoor kan 'n passiewe rol speel, soos in die geval van mense wat na 'n toneelstuk, opera, televisieprogram of rolprent kyk; of die gehoor se rol kan aktief wees, soos in die geval van speletjies, waar die deelnemer/gehoor se rol gereeld omgekeer kan word. Vermaak kan in die openbaar of privaat wees, met formele teks wat op skrif gestel is, soos in die geval van teater of konserte; of ongeskrewe en spontaan, soos in die geval van kinderspeletjies. Die meeste vorme van vermaak het oor baie eeue heen voortgeduur en ontwikkel as gevolg van veranderings in kultuur, tegnologie en mode. Rolprente en videospeletjies vertel byvoorbeeld steeds stories, bied drama aan en speel musiek, hoewel hulle nuwer media gebruik. Feeste wat aan musiek, films of dans gewy is, stel gehore in staat om oor 'n paar dae vermaak te word.
Sommige ou soorte vermaak, soos openbare teregstellings, is nou in die meeste lande onwettig. Aktiwiteite soos skermsport of boogskiet, wat eens in jag of oorlog gebruik is, het 'n toeskouersport geword. Op dieselfde manier het ander aktiwiteite, soos kookkuns, ontwikkel tot optredes deur professionele mense, opgevoer as wêreldkompetisies en dan uitgesaai vir vermaak. Wat vir een groep of individu vermaak is, kan deur 'n ander beskou word as 'n werk of wreedaardig.
Bekende vorme van vermaak het die vermoë om verskillende media te oorspan en toon 'n oënskynlik onbeperkte potensiaal vir kreatiewe vermenging. Dit het die kontinuïteit en lewensvatbaarheid van baie temas, beelde en strukture verseker.
Week 14
Uranus is die sewende planeet van die Son af. Dit is 'n gasagtige, siaankleurige ysreus. Die grootste deel van die planeet bestaan uit water, ammoniak en metaan, wat in sterrekunde "ys" of "vlugtige stowwe" genoem word.
Uranus se atmosfeer het 'n ingewikkelde struktuur met lae wolke. Dit het die laagste minimum temperatuur (van 49 K of -224 °C) van al die planete in die Sonnestelsel. Dit het 'n ashelling van 97,8° met 'n retrograde rotasietempo van 17 uur. Dit beteken sy pole kry in die 84 aardjare wat 'n omwenteling om die Son duur, sowat 42 jaar onophoudelik sonskyn en is die ander 42 jaar in volkome donkerte gehul.
Uranus het die derde grootste deursnee en vierde grootste massa van die Sonnestelsel se planete. Volgens huidige modelle is daar in sy vlugtige mantellaag 'n rotsagtige kern en die planeet word omhul deur 'n dik atmosfeer van waterstof en helium. Spoorhoeveelhede koolwaterstowwe en koolstofmonoksied, asook koolstofdioksied (wat vermoedelik van komete af kom), is in die boonste atmosfeer bespeur.
Daar is baie klimaatsverskynsels in Uranus se atmosfeer wat nie verduidelik kan word nie, soos sy windsnelhede van tot 900 km/h, variasies in sy poolkap en sy onreëlmatige wolkvorming. Die planeet het ook 'n baie lae interne hitte in vergelyking met ander planete, wat ook nie verduidelik kan word nie.
Nes die ander reuseplanete, het Uranus 'n ringstelsel, mane en 'n magnetosfeer. Sy ringstelsel is uiters donker, met net sowat 2% van die inkomende lig wat weerkaats word, en dit bevat die 13 bekende binneste planete. Verder weg lê die grootste vyf mane van die planeet: Miranda, Ariel, Umbriel, Titania en Oberon. Veel verder weg is Uranus se nege onreëlmatige mane. Die planeet se magnetosfeer is hoogs asimmetries en bevat baie gelaaide deeltjies, wat die donker ringe en mane kan verduidelik.
Uranus is met die blote oog sigbaar, maar is baie dof en is eers in 1781 as 'n planeet geklassifiseer, toe dit die eerste keer deur William Herschel besigtig is. Dit is die eerste planeet wat met ’n teleskoop ontdek is en nie met die blote oog nie. Al die ander planete van dié tyd was van die antieke tye af reeds bekend. Sowat ses dekades ná sy ontdekking is eers eenstemmigheid bereik om dit na die god Uranus, een van die Griekse oergode, te noem.
Tot op hede was dit nog net een keer besoek, in 1986 toe Voyager 2 'n verbyvlug gedoen het.
Week 15
Pierre Gasly (gebore te Rouen, 7 Februarie 1996) is 'n Franse Formule 1-motorrenjaer wat tans vir die Scuderia AlphaTauri-span deelneem. Hy is die GP2-reekskampioen in 2016, en die naaswenner in die 2014 Formule Renault 3.5-reeks en die 2017 Super Formule-kampioenskap.
Hy maak sy Formule 1-debuut in die 2017 Formule Een-seisoen by die Scuderia Toro Rosso tydens die Maleisiese Grand Prix as plaasvervanger vir Daniil Kvyat. Hy het in 2019 na Red Bull Racing verskuif voor hy terug is Torro Rosso toe nadat hy tussen die Hongaarse en Belgiese ronde met Alexander Albon omgeruil is, as spanmaat van Kvyat. Gasly behaal sy eerste Formule Een-oorwinning tydens die Italiaanse Grand Prix in 2020 terwyl hy vir AlphaTauri jaag.
Gasly was gekontrakteer om vir Red Bull Racing vir die 2019-seisoen te jaag, saam met Max Verstappen ná die vertrek van Daniel Ricciardo na Renault.
Gasly is deur AlphaTauri behou vir 2021, met spanmaat die Japannese nuweling Yuki Tsunoda. Hy kwalifiseer vyfde vir die seisoenopener in Bahrein, maar bots met Daniel Ricciardo en val uit die wedren. Hy het toe punte by die volgende ses wedrenne aangeteken, insluitend sy derde loopbaanpodium by die 2021 Azerbeidjanse Grand Prix. By die Italiaanse Grand Prix val Gasly uit in die naelloop-kwalifisering nadat hy met Ricciardo kontak gemaak het en sy voorvlerk onder die wiele vasgedruk het.
Gasly het in 2022 voortgegaan om saam met Tsunoda vir AlphaTauri te jaag.
Gasly het 'n meerjarige kontrak onderteken om in 2023 vir Alpine te jaag, saam met mede-Fransman en voormalige karting-mededinger Esteban Ocon. AlphaTauri het Gasly toegelaat om by Alpine aan te sluit vir die na-seisoen toetse onmiddellik na die 2022 Aboe Dhabi Grand Prix.
Week 16
Westerse filosofie verwys na die filosofiese denke en werk van die Westerse wêreld. Histories verwys die term na die filosofiese denke van die Westerse kultuur, beginnend met die Griekse filosofie van die pre-Sokratici soos Thales van Milete (ca. 624 – ca. 546 vC) en Pythagoras (ca. 570 – ca. 495 vC), en wat uiteindelik 'n groot deel van die wêreld dek. Die woord filosofie self is afkomstig van die Antieke Griekse filosofie (φιλοσοφία), letterlik, "die liefde van wysheid" (φιλεῖν phileîn, "om lief te hê" en σοφία sophía, "wysheid").
Westerse filosofie, wat dikwels bloot as "filosofie" verwys word, staan as 'n hoeksteen van menslike intellektuele geskiedenis, wat die ontwikkeling van idees, samelewings en kulture oor millennia heen beïnvloed. Dit is gewortel in antieke Griekeland en het voortgaan om te ontwikkel in verskeie vorme. Vandag verteenwoordig dit 'n diepgaande soeke om die fundamentele vrae oor bestaan, kennis, etiek en om die aard van die werklikheid te verstaan. Dit sluit 'n uitgebreide korpus van gedagtes oor die maniere waarop ons dink, redeneer en die wêreld om ons waarneem.
Die omvang van die filosofie in sy antieke betekenis, en die geskrifte van (ten minste sommige van) die antieke filosowe, was almal intellektuele pogings. Dit sluit die probleme van die filosofie in soos dit vandag verstaan word; maar dit bevat ook baie ander dissiplines, soos suiwer wiskunde en natuurwetenskappe soos fisika, sterrekunde en biologie (Aristoteles, byvoorbeeld, het oor al hierdie onderwerpe geskryf). Hierdie artikel spoor sy oorsprong, groot bewegings, invloedryke denkers en blywende bydraes tot menslike denke na. Van die grondliggende ondersoeke van die pre-Sokratiese filosowe tot die kompleksiteit van kontemporêre debatte, het Westerse filosofie 'n deurlopende dialoog aangebied wat die dieptes van menslike bewussyn en die verwikkeldheid van ons plek in die heelal ondersoek. Dit verteenwoordig 'n intellektuele reis wat die sleuteltemas, figure en ontwikkelings ondersoek wat Westerse filosofie deur die eeue gedefinieer het.
Week 17
’n Driedimensionele stereoskopiese rolprent (ook bekend as ’n 3D-rolprent of S3D-rolprent) is ’n fliek wat die illusie van dieptewaarneming verhoog en dus ’n derde dimense byvoeg. Die algemeenste metode vir die vervaardiging van 3D-prente is deur middel van stereoskopiese fotografie. Hier word ’n gewone rolprentkamerastelsel gebruik om twee beelde uit verskillende perspektiewe af te neem (of ’n rekenaar kan ná die tyd twee perspektiewe skep). Spesiale projeksiehardeware of brille word gebruik om elke beeld tot óf die kyker se linkeroog óf sy regteroog te beperk. 3D-rolprente is nie beperk tot teateruitreikings nie; televisie- of videoprente maak ook van die tegniek gebruik.
3D-rolprente bestaan sedert 1915 in die een of ander vorm, maar het nie algemeen gewild geraak nie weens die duur hardeware en prosesse wat nodig is om so ’n prent te vertoon en die gebrek aan ’n gestandaardiseerde formaat vir alle segmente van die vermaakbedryf. Tog is baie 3D-prente in die 1950's in Amerika gewys, en in die 1980's en 1990's het dit ’n wêreldwye opbloei beleef danksy IMAX-teaters en vertoonlokale met Disney-temas. In die 2000's het dit al hoe gewilder geword en ’n hoogtepunt bereik met 3D-vertonings van die rolprent Avatar in Desember 2009. Daarna het die gewildheid weer afgeneem.
Week 18
Die Zimbabwiese nasionale rugbyspan (Engels: Zimbabwe national rugby union team) is die nasionale rugbyspan wat Zimbabwe in internasionale wedstryde (toetswedstryde) verteenwoordig. Rugby word in Zimbabwe geadministreer deur die Zimbabwiese Rugbyunie (Zimbabwe Rugby Union, ZRU) wat in 1895 gestig is. Hulle dra die bynaam Sables, genoem na die swartwitpens (Engels: sable antelope). Zimbabwe word deur Wêreldrugby as ’n vlak drie-span erken. Die Zimbabwiese rugbyspan is tans (April 2024) 31ste op Wêreldrugby se wêreldranglys gelys. Die span word as een van die sterker Afrikaspanne ná die Suid-Afrikaanse Springbokke en die Namibiese Welwitschias beskou.
Rugby het aan die einde van die 19de eeu onder “wit” setlaars begin versprei, terwyl die inheemse bevolking aanvanklik meestal uitgesluit was. Die Britse kolonie Suid-Rhodesië (en die in 1965 eensydig vir onafhanklik verklaarde Rhodesië) was oor dekades heen in die buurland Suid-Afrika se speelprogram geïntegreerd en het gereeld toerende oorsese nasionale spanne gehuisves. Die onafhanklike en volgens internasionale reg erkende Zimbabwe het in 1981 sy eerste toetswedstryd teen Kenia gespeel. Zimbabwe het al aan twee rugbywêreldbekertoernooie deelgeneem, maar sowel in 1987 as in 1991 al sy wedstryde in die groepfase verloor. As gevolg van dié land se ekonomiese agteruitgang het ook die inheemse rugbysport se vlak afgeneem. Sedert 2000 neem Zimbabwe aan die jaarlikse Afrikabeker deel en kon die 2012-toernooi wen. Twee voormalige Zimbabwiese rugbyspelers is in Wêreldrugby se Heldesaal opgeneem.
Week 19
.svg)
Die Sowjetunie (Сове́тский Сою́з, Sowjetski Sojoez, ), amptelik die Unie van Sosialistiese Sowjetrepublieke (USSR) (Сою́з Сове́тских Социалисти́ческих Респу́блик (СССР), Sojoez Sowjetskich Sotsialistitsjeskich Respoeblik (SSSR), ), was 'n staat wat van 1922 tot 1991 bestaan en 'n groot deel van Eurasië beslaan het.
Dit was 'n vlagskip- kommunistiese land en het teen die einde uit 15 nasionale republieke bestaan; in die praktyk was sy regering en ekonomie tot met sy laaste jare in 'n groot mate gesentraliseer. Dit was 'n eenpartystaat wat deur die Kommunistiese Party van die Sowjetunie regeer is, met Moskou as sy hoofstad en ook dié van die grootste republiek met die grootste bevolking: die Russiese SFSR. Ander groot stede het ingesluit Leningrad (Russiese SFSR), Kiëf (Oekraïense SSR), Minsk (Wit-Russiese SSR), Tasjkent (Oezbekistanse SSR), Alma-Ata (Kazachstanse SSR) en Nowosibirsk (Russiese SFSR). Dit was die grootste land ter wêreld, met 'n oppervlakte van 22 402 200 km2 oor 11 tydsones.
Die land se oorsprong lê in die Oktober-rewolusie van 1917. Die Bolsjewiste het die tussentydse regering omvergewerp wat vroeër dié jaar gestig is ná die Februarie-rewolusie en die abdikasie van tsaar Nikolaas II. Dit het die einde van die Russiese Ryk ingelui. Die nuwe regering, onder Wladimir Lenin, het die Russiese SFSR gestig, wat die wêreld se eerste sosialistiese staat was wat in die grondwet gewaarborg is. Volgehoue interne spanning het tot die wrede Russiese Burgeroorlog gelei. Namate die oorlog in die Bolsjewiste se guns beklink is, het die RSFSR begin om grond wat in die oorlog verower is in te sluit in nominaal onafhanklike state, wat in Desember 1922 in die Sowjetunie verenig is.
Die Sowjetunie het baie sosiale en tegnologiese prestasies behaal: Dit het die tweede grootste ekonomie in die wêreld gehad en sy weermag was die grootste op aarde. Dit het die grootste arsenaal kernwapens gehad. Dit was 'n stigterslid van die Verenigde Nasies en een van die vyf permanente lede van die VN se Veiligheidsraad. Voor sy verbrokkeling het die land sy status as een van die wêreld se twee supermoondhede gehandhaaf met sy leierskap in Oos-Europa, sy militêre en ekonomiese krag en sy wetenskaplike navorsing.
Week 20
'n Kunsmatige algemene intelligensie (KAI) is 'n tipe hipotetiese intelligente agent. Die KAI-konsep is dat dit kan leer om enige intellektuele taak wat mense of ander diere kan verrig, uit te voer. Alternatiewelik is KAI gedefinieer as 'n outonome stelsel wat menslike vermoëns in die meeste ekonomies waardevolle take oortref. Die skep van KAI is 'n primêre doelwit van sommige kunsmatige intelligensie-navorsing en maatskappye soos OpenAI, DeepMind, en Anthropic. KAI is 'n algemene onderwerp in wetenskapfiksie en toekomsstudies.
Die tydlyn vir KAI-ontwikkeling bly 'n onderwerp van voortdurende debat onder navorsers en kundiges. Sommige argumenteer dat dit moontlik oor jare of dekades kan wees, ander hou vol dat dit 'n eeu of langer kan neem, en 'n minderheid glo dat dit dalk nooit bereik sal word nie. Daarbenewens is daar debat oor die vraag of moderne diepleerstelsels, soos GPT-4, 'n vroeë dog onvolledige vorm van KAI is of as nuwe benaderings vereis word.
Daar bestaan twis oor die potensiaal vir KAI om 'n bedreiging vir die mensdom in te hou; byvoorbeeld, OpenAI hanteer dit as 'n eksistensiële risiko, terwyl ander vind dat die ontwikkeling van KAI te ver in die toekoms is om 'n risiko in te hou.
'n 2020-opname het 72 aktiewe KAI navorsingsprojekte geïdentifiseer wat oor 37 lande versprei is.
Week 21
Die Vallei van die Konings (Arabies: وادي الملوك, Wādī al Mulūk) is ’n vallei in Egipte waar grafkelders in die 16de tot 11de eeu v.C. byna 500 jaar lank gebou is vir farao's en ander adellikes van die Nuwe Ryk (die 18de tot 20ste Dinastie van Antieke Egipte). Die vallei is aan die westeroewer van die Nylrivier geleë, oorkant Thebe (die moderne Luxor), in die hart van die Thebaanse Dodeakker. Die wadi bestaan uit twee valleie, die Oostelike Vallei (waar die meeste koninklike grafkelders is) en die Westelike Vallei.
Sedert die ontdekking in 2005 van ’n nuwe grafkelder (KV63) en in 2008 van nog twee grafkelderingange, huisves die vallei 65 bekende grafkelders wat in grootte wissel van KV54, ’n eenvoudige put, tot KV5, ’n komplekse kelder net meer as 120 grafkamers. Die koninklike grafkelders is versier met tonele uit die Egiptiese mitologie en gee aanduidings van die geloof en begrafnisrituele van die tydperk. Dit lyk of al die kelders in antieke tye al geopen en beroof is, maar dit gee steeds ’n blik op die weelde en mag van die farao's.
Groot argeologiese en Egiptologiese uitgrawings vind sedert die einde van die 18de eeu hier plaas en dit is ’n bron van voortdurende belangstelling en navorsing. In die moderne tyd het die vallei beroemd geraak met die ontdekking van Toetankamen se grafkelder met sy gerugte van die vloek van die farao's. Dit is een van die bekendste argeologiese terreine in die wêreld en in 1979 het dit ’n Unesco-wêrelderfenisterrein geword saam met die res van die Thebaanse dodeakker.
Uitgrawings en die bewaring van artefakte duur voort en ’n nuwe toeristesentrum is onlangs geopen.
Week 22
Die Kaapse luiperd (voorheen Panthera pardus melanotica, word tans nie erken nie, soms verkeerdelik geklassifiseer Leopardi capensis), voorheen bekend as die bergtier of tier, word beskou as die hoofroofdier van die Fynbosstreek. Daar bestaan nogal heelwat gesprekvoering oor die aantal subspesies van die luiperd. Die Kaapse luiperd is 'n subspesie van die luiperd (Panthera pardus) "in wording": navorsing word nog gedoen om vas te stel of hierdie luiperd inderdaad voldoende geneties verskil om as 'n subspesie verklaar te word. Die Kaapse luiperd is baie kleiner as die gemiddelde Afrikaluiperd en daar is nie baie van hom oor nie. As hierdie luiperd die subspesiestatus sou kry is die afdwing van beter beskerming moontlik. Nou is dit lastig omdat hierdie luiperd vandag slegs as nog 'n 'gewone' luiperd beskou word en dus (nog) nie bedreig genoeg geag word vir enige daadwerklike aandag nie.
Die Kaapse luiperds is nie kieskeurig wat voedsel betref nie en het 'n diverse dieet waarby die prooigrootte enorm verskil. Daar word hoofsaaklik klipdassies en klipspringers gevreet. Hierdie twee prooidiere vorm 60% van al die prooi. Die ander prooidiere is ander boksoorte en ystervarke. Soms word vis, reptiele en insekte en baie selde ook bobbejane gevang. By laasgenoemde is die luiperd eintlik te klein.
Die Kaapse luiperds sal ook krieke, akkedisse, knaagdiere en hase vang, maar ook ystervarke en selfs hoefdiere so groot soos die eland. Die dieet wissel na gelang wat en hoeveel die onmiddellike habitat bied: in die Boland, Sederberg en Gamka word die klipspringer en klipdassie die meeste gevreet, terwyl die ystervark en die Kaapse grysbok aansienlik meer in die Boland gevang word. Die Kaapse luiperd vreet selde bobbejane, grootliks omrede die luiperd te staan kom voor die tropbeskerming, ratsheid en lang slagtande wat in Kees se guns tel. Al kruis die bobbejaan en luiperd se paaie mekaar heel dikwels, sal die bobbejaan liefs die luiperd vermy. Volgens die provinsiale voedselopname beslaan die bobbejaan slegs 5% van die luiperd se dieet.
'n Werpsel bestaan uit 2 of 3 welpe. 'n Ervare wyfie kan elke 18 maande tot 2 jaar 'n werpsel grootmaak. Die sterftesyfer van die welpies is wel hoog (ten minste 50%, maar waarskynlik hoër), veral in die eerste paar lewensmaande. Die ouer welpies sterf dikwels in die territoriale gevegte met ander volwasse mannetjies. Totdat 'n luiperdmannetjie omtrent 4 jaar oud is, moet hy hom tussen die tuisgebiede van ander volgroeide en dominante mannetjies handhaaf deur so min as moontlik op te val. Die wyfies kan reeds op 3 jaar voortplant.
Week 23
Anonymous (Afrikaans: Anoniem) is 'n gedesentraliseerde internasionale kuberaktivistiese / kuberkraker kollektief / beweging wat algemeen bekend is vir sy verskillende kuberaanvalle teen onder andere verskeie regerings, regeringsinstellings, korporasies en die Kerk van Sciëntologie.
Anonymous het in 2003 ontstaan op die bulletin-/beeldbordwebwerf 4chan, wat die konsep van baie aanlyn- en aflyngemeenskapsgebruikers verteenwoordig wat terselfdertyd bestaan as 'n "anargistiese, gedigitaliseerde wêreldbrein". Anonymous ondersteuners (bekend as Anons) kan in die openbaar onderskei word deur die dra van Guy Fawkes-maskers in die styl wat in die grafiese roman en die rolprent V for Vendetta uitgebeeld word. Dit kan egter nie altyd die geval wees nie, aangesien sommige van die kollektief verkies om eerder hul gesig te bedek sonder om die bekende masker as vermomming te gebruik. Sommige mense kies ook om hul stemme deur middel van stemveranderers of teks-tot-spraak-programme te verberg.
In sy vroeë vorm is die konsep aangeneem deur 'n gedesentraliseerde aanlyngemeenskap wat anoniem op 'n gekoördineerde manier optree, meestal na 'n los self-ooreengekome doel en hoofsaaklik gefokus op vermaak (of lulz). Begin met Projek Chanology in 2008 – 'n reeks protesoptredes, poetse en kuberkraakaktiwiteite wat die Kerk van Sciëntologie teiken – word die Anoniem-kollektief toenemend geassosieer met samewerkende kuberaktivisme oor 'n aantal internasionale sake. Individue wat beweer dat hulle hulself met Anonymous identifiseer, het betogings en ander aksies onderneem (insluitend direkte optrede) in vergelding teen outeursregtelike gefokuste veldtogte deur rolprentmaatskappye en industrie belangeorganisasies. Latere teikens van Anonymous se kuberaktivisme het regeringsagentskappe van die Verenigde State, Israel, Tunisië, Oeganda en ander ingesluit; die Islamitiese Staat van Irak en die Levant; webwerwe vir kinderpornografie; agentskappe vir die beskerming van outeursreg; die Westboro Baptist Church; en korporasies soos PayPal, MasterCard, Visa en Sony. Anons het WikiLeaks en die Occupy-beweging in die openbaar ondersteun. Verwante groepe LulzSec en Operation AntiSec het kuberaanvalle op Amerikaanse regeringsagentskappe, media, videospeletjiesondernemings, militêre kontrakteurs, militêre personeel en polisiebeamptes uitgevoer, wat gelei het tot die aandag van wetstoepassing op die groep se aktiwiteite.
Tientalle mense is in hegtenis geneem weens betrokkenheid by Anonymous se kuberaanvalle in lande soos die Verenigde State, die Verenigde Koninkryk, Australië, Nederland, Spanje, Indië en Turkye. Evaluasies van die groep se optrede en effektiwiteit wissel baie. Ondersteuners het die groep 'vryheidsvegters' en die digitale Robin Hoods genoem, terwyl kritici hulle as 'n "kuber-lynchgroep" of "kuberterroriste" beskryf. In 2012 noem Time Anonymous een van die "100 invloedrykste mense ter wêreld". Anonymous se mediaprofiel het oor die laaste paar jaar verminder, maar die groep het in 2020 weer na vore getree om die George Floyd-betogings te ondersteun.
Week 24
Die Krieketwêreldbeker 2023 (Engels: 2023 Cricket World Cup; Hindi: २०२३ क्रिकेट विश्व कप) is van 5 Oktober tot 19 November 2023 in Indië beslis. Die oorspronklike datums vir dié toernooi was tussen 9 Februarie tot 26 Maart 2023, maar in Julie 2020 is dit na Oktober en November 2023 herskeduleer, nadat die kwalifisering weens die wêreldwye Covid-19-pandemie vertraag is. Dit was die 13de krieketwêreldbeker van die vierjaarlikse krieketwêreldkampioenskap in internasionale eendagkrieket (EDI) wat deur die Internasionale Krieketraad (IKR) aangebied word en die vierde in Indië. Dié land het voorheen as medegasheer van die toernooie in 1987 (saam met Pakistan), 1996 (saam met Pakistan en Sri Lanka) en 2011 (saam met Bangladesj en Sri Lanka) opgetree; net Engeland het meer toernooie gehuisves. Dit was die eerste toernooi wat geheel en al in Indië aangebied is en net die derde wat deur een gasheerland gehou is; die eerste twee toernooie in 1975 en 1979 is deur Engeland op sy eie gehuisves.
Die toernooi se formaat van 2019 het onveranderd gebly en tien nasionale krieketspanne het aan die Krieketwêreldbeker 2023 deelgeneem: Die gasheer Indië, die sewe beste spanne van die Superliga 2020–2023 (Afghanistan, Australië, Bangladesj, Engeland, Nieu-Seeland, Pakistan en Suid-Afrika), saam met die twee beste spanne van die Krieketwêreldbekerkwalifisering 2023 (Nederland en Sri Lanka). Tydens die Krieketwêreldbeker 2023 is 48 wedstryde gespeel, waaronder 45 tydens die groepfase en drie in die uitklopfase, insluitende die eindstryd. Die toernooi het op 5 Oktober met die openingswedstryd tussen die twee finaliste van die 2019-toernooi Engeland en Nieu-Seeland op die Narendra Modi-stadion in Ahmedabad begin. Al die spanne het in een groep 45 wedstryde beslis, waarvan elke span een keer teen al die ander spanne van die groep gespeel het. Die vier beste spanne het hierna vir die halfeindrondte gekwalifiseer en die eindstryd is op 19 November op die Narendra Modi-stadion in Ahmedabad gehou, terwyl die sewe beste spanne saam met die gasheer Pakistan regstreeks vir die Kampioenetrofee 2025 gekwalifiseer het. Engeland was die verdedigende kampioen nadat hulle die vorige Krieketwêreldbeker 2019, teen Nieu-Seeland in die nouste eindstryd nog (’n amptelike gelykop), tuis gewen het.
Australië, Indië, Nieu-Seeland en Suid-Afrika het vir die halfeindrondte gekwalifiseer. Indië het Nieu-Seeland en Australië het Suid-Afrika geklop, voordat Australië die eindstryd op die Narendra Modi-stadion in Ahmedabad teen die gasheer Indië met ses paaltjies gewen en sodoende sy sesde titel ingepalm het. Ná die 2003-toernooi in Suid-Afrika, Zimbabwe en Kenia was dit die tweede ontmoeting tussen dié twee lande in ’n eindstryd wat ook deur Australië gewen is. Die verdedigende kampioen Engeland is reeds in die groepfase uitgeskakel.
Week 25
Die Koninkryk Juda (Hebreeus: יְהוּדָה, Yəhūdā; Akkadies: 𒅀𒌑𒁕𒀀𒀀 Ya'údâ; Koninklike Aramees: 𐤁𐤉𐤕𐤃𐤅𐤃 Bēyt Dāwīḏ, "Huis van Dawid"), die Suidryk of die ryk van die Twee Stamme was in die Ystertydperk 'n Semitiessprekende, landingeslote koninkryk van die Suid-Levant. Dit was gesentreer in die hooglande van Judea en die hoofstad was Jerusalem. Jode is na Juda genoem en stam hoofsaaklik daarvan af.
Die Hebreeuse Bybel beeld die Koninkryk Juda uit as 'n opvolgerstaat van die Verenigde Koninkryk Israel, 'n term wat gebruik word vir die verenigde koninkryk onder die Bybelse konings Saul, Dawid en Salomo. Dit dek die gebied van Juda en Israel. In die 1980's het sommige Bybelse geleerdes egter begin aanvoer dat die argeologiese bewyse vir 'n uitgebreide koninkryk voor die laat 8ste eeu v.C. nie genoegsaam is nie en dat daar fout is met die metodologie wat gebruik is om die bewyse in te samel. Dit lyk of die gebied van Juda in die 10de en vroeë 9de eeu v.C. ylbevolk was en beperk was tot klein plattelandse nedersettings, waarvan die meeste nie met mure versterk was nie.
Die Tel Dan-stele, wat in 1993 ontdek is, wys die koninkryk het ten minste teen die 9de eeu v.C. in die een of ander vorm bestaan, maar dit vertel nie hoe groot sy mag was nie. Onlangse uitgrawings by Khirbet Qeiyafa ondersteun egter die bestaan van 'n sentraal georganiseerde, verstedelikte koninkryk teen die 10de eeu v.C., volgens die uitgrawers.
In die 7de eeu v.C. het die koninkryk se bevolking baie toegeneem en het dit vooruitgegaan onder die vasalskap van die Nieu-Assiriese Ryk, ten spyte van Hiskia se opstand teen die Assiriese koning Sanherib. Josia het van die politieke vakuum wat tussen Assirië se verval en die opkoms van Egiptiese heerskappy oor die gebied ontstaan het, gebruik gemaak om sy godsdienstige hervormings deur te voer. Deuteronomistiese geskiedenis, wat van die geskiedenis van die nasie vertel van Joshua tot Josia en 'n wêreldsiening uitdruk wat geskoei is op die wetlike beginsels in Deuteronomium, is vermoedelik in dié tyd geskryf en lê klem op die belangrikheid om die beginsels na te kom.
Met die finale val van die Nieu-Assiriese Ryk in 605 v.C. het mededinging ontstaan tussen Egipte en die Nieu-Babiloniese Ryk oor beheer van die Levant. Dit het eindelik gelei tot Juda se vinnige agteruitgang. In die vroeë 6de eeu v.C. was daar 'n vlaag onderdrukkings van Egipties gesteunde opstande deur Juda teen die Babiloniese heerskappy. In 587 v.C. het Nebukadnesar II Jerusalem beleër en verwoes, en 'n einde aan die koninkryk gebring. Baie Judese inwoners is na Babilon verban en die koninkryk is as 'n Babiloniese provinsie geannekseer.
Nadat die Achaemenidiese Ryk Babilon oorgeneem het, het koning Kores die Grote die Jode wat verban is, toegelaat om terug te keer. Hulle is toegelaat om hulleself onder Persiese heerskappy te regeer. Eers 400 jaar later, ná die Makkabese Opstand, het die Jode hulle onafhanklikheid ten volle herwin.
Week 26
Die Dodetempel van Hatsjepsoet (Egipties: Ḏsr-ḏsrw, "Allerheiligste") is 'n dodetempel wat in die tyd van farao Hatsjepsoet van die 18de Dinastie gebou is. Dit is oorkant die stad Luxor geleë en word beskou as 'n meesterstuk van antieke argitektuur.
Die tempel se drie enorme terrasse styg uit bo die woestynbodem tot in die kranse van Deir el-Bahari. Hatsjepsoet se grafkelder, KV20, is in die Vallei van die Konings. Oorkant die Nyl wys die hele struktuur na die monumentale agtste spanmas, Hatsjepsoet se herkenbaarste byvoeging tot die Tempel van Karnak. Die dodetempel se dubbele funksie word deur sy asse geïdentifiseer: Sy hoofas van wes na oos het ten doel gehad om die bark (boot) van Amoen-Re te ontvang tydens die hoogtepunt van die Mooi Fees van die Vallei, terwyl sy as van noord na suid die lewensiklus verteenwoordig van die farao van sy kroning tot sy hergeboorte.
Die tempel is gebou tussen Hatsjepsoet se sewende en 20ste bewindsjaar. Die ontwerp is in 'n groot mate beïnvloed deur die Dodetempel van Mentoehotep II van die 11de Dinastie, wat ses eeue tevore gebou is. Dit is egter heeltemal uniek wat sy kamers en heiligdomme betref. Die hoofas, wat gewoonlik vir die dodekompleks gebruik is, word beslaan deur die heiligdom van die bark van Amoen-Re, terwyl die dodekultus van noord na suid geplaas is en die sekondêre as vorm. Apart van die hoofheiligdom lê die heiligdomme vir Hathor en Anoebis op die middelste terras. Die suilegange aan die voorkant van die terras bevat die merkwaardigste reliëfs van die tempel: dié van die ekspedisie na die land Poent en die goddelike geboorte van Hatsjepsoet, die belangrikste deel van haar aanspraak om die troon te beset as lid van die koninklike familie en as 'n goddelike afstammeling.
Die toestand van die tempel het mettertyd agteruitgegaan. Twee dekades ná Hatsjepsoet se dood is verwysings na haar bewind onder leiding van Toetmoses III uitgewis of onregmatige oorgeneem. Die rede is onduidelik. 'n Persoonlike wrok lyk onwaarskynlik, want Toetmoses het eers 20 jaar gewag voor hy opgetree het. Dalk het 'n dispuut tussen die Ahmose- en die Toetmoses-lyn daartoe gelei. In die Amarnatydperk was die tempel weer in gevaar toe Achenaten gelas het dat alle beelde van Egiptiese gode, veral dié van Amoen, vernietig word. Dié skade is eindelik deur Toetankamen, Horemheb en Ramses II herstel. 'n Aardbewing in die Derde Oorgangstydperk het verdere skade aangerig. In die Ptolemeïese tydperk is die heiligdom van Amoen herbou en 'n nuwe suilegang voor die ingang daarvan opgerig. 'n Koptiese klooster is tussen die 6de en 8ste eeu n.C. daar gebou, en beelde van Christus is bo-oor die oorspronklike reliëfs geverf. Die laaste graffito in die tempel kom uit omstreeks 1223.
Die tempel het weer in die moderne annale verskyn toe Richard Pococke, 'n Britse reisiger, dit in 1737 besoek het. Ernstige uitgrawings is egter eers in die 1850's en 1960's onder leiding van Auguste Mariette gedoen. Die tempel is tussen 1893 en 1906 heeltemal uitgegrawe tydens 'n ekspedisie onder leiding van Édouard Naville. Nog werk is van 1911 tot 1936 gedoen deur Herbert E. Winlock en die Metropolitan-kunsmuseum (MMA), en van 1925 tot 1952 deur Émile Baraize en die Egiptiese Oudhedediens. Herstelwerk duur voort en dit is in Maart 2023 vir die publiek oopgestel.
Week 27
Nebukadnesar II (ook bekend as Nebukadrésar II; Babiloniese wigskrif: 
, Nabû-kudurri-uṣur, "O god Nabu, bewaar my erfgenaam"; Bybelse Hebreeus: נְבוּכַדְנֶאצַּר) was die tweede koning van die Nieu-Babiloniese Ryk. Hy het regeer van sy vader, Nabopolassar, se dood in 605 v.C. tot met sy eie dood in 562 v.C. Hy is histories bekend as Nebukadnesar die Grote en word algemeen beskou as die ryk se grootste monarg.
Nebukadnesar is steeds bekend vir sy militêre veldtogte in die Levant, vir sy bouprojekte in sy hoofstad, Babilon, insluitende die Hangende Tuine van Babilon, en vir sy rol in die Joodse geskiedenis. Hy het 43 jaar lank regeer, die langste in die Babiloniese dinastie. Teen die tyd van sy dood was hy een van die magtigste heersers in die wêreld.
Hy is waarskynlik genoem na sy oupa met dieselfde naam of na Nebukadnesar I (bewind: omstreeks 1125-'04 v.C.), een van Babilonië se grootste antieke vegter-konings. Nebukadnesar II het reeds tydens sy vader se bewind naam gemaak deur leërs aan te voer in die Babiloniese verowering van die Assiriese Ryk. By die Slag van Karkemis in 605 v.C. het Nebukadnesar die Egiptiese leër van farao Necho II oortuigend verslaan en verseker dat die Nieu-Babiloniese Ryk die Nieu-Assiriese Ryk sou opvolg as die oorheersende mag in die antieke Nabye Ooste. Kort ná dié oorwinning het Nabopolassar gesterf en Nebukadnesar koning geword.
Ondanks sy suksesvolle militêre loopbaan tydens sy vader se bewind, het Nebukadnesar in sowat die eerste derde van sy eie bewind geen groot militêre prestasies behaal nie, maar wel 'n rampspoedige mislukking toe hy Egipte probeer inneem het. In dié tyd het sommige van Babilonië se vasals, veral in die Levant, begin om Babilon se mag in twyfel te trek omdat dit nie op die vlak van die Assiriese Ryk was nie. Die situasie het so ernstig geword dat mense in Babilonië self ongehoorsaam aan die koning begin word het. Sommige het selfs in opstand gekom teen sy heerskappy.
Hierna het Nebukadnesar beter sukses behaal. In die 580's v.C. was hy betrokke in 'n reeks militêre optredes in die Levant teen die vasalstate wat daar in opstand was, moontlik met die uiteindelike doel om die Egiptiese invloed in die streek aan bande te lê. In 587 v.C. het Nebukadnesar die Koninkryk Juda en sy hoofstad, Jerusalem, verwoes. In die verowering van Jerusalem is die stad se inwoners en mense van die omringende grondgebied gevange geneem en na Babilon gedeporteer. Hy was die Jode se grootste vyand tot op daardie punt. Die Bybelboek Jeremia skilder Nebukadnesar as 'n wrede vyand, maar ook as God se aangestelde heerser van die wêreld en 'n goddelike instrument om ongehoorsaamheid te straf.
Week 28
Die Omaanse nasionale krieketspan (Arabies: منتخب سلطنة عمان للكريكت) is die nasionale krieketspan wat Oman in internasionale krieket verteenwoordig. Hulle word bestuur deur Oman Krieket (OC, van Engels: Oman Cricket) wat in 1979 gestig is. Hulle het in 2000 ’n geaffilieerde lid van die Internasionale Krieketraad (IKR) en in 2014 ’n assosiaatlid geword. Die nasionale span het wedstryde op T20I-vlak gespeel. Op 24 April 2019 het Oman vir die eerste keer tot in 2022 EDI-status ontvang, nadat hulle die gasheer Namibië met vier paaltjies tydens die Wêreldkrieketliga se afdeling twee 2019 kon klop.
Oman het tydens die AKR-trofee 2002 sy eerste internasionale wedstryde gespeel, en die span het aan baie AKR-toernooie deelgeneem, tydens die AKR-trofee 2004 as naaswenner geëindig en twee keer die AKR T20I-beker gewen. Oman het aan krieketwêreldbekerkwalifiseringstoernooie deelgeneem sonder om vir die uiteindelike toernooi te kwalifiseer, die negende plek tydens die IKR-trofee 2005 behaal en elfde tydens die 2009-wêreldbekerkwalifisering geëindig. In Julie 2015 het Oman met sy oorwinning oor Namibië tydens die T20I-wêreldbekerkwalifisering 2005 T20I-status behaal en vir die T20I-wêreldbeker 2016 in Indië gekwalifiseer, sy eerste deelname aan ’n vername internasionale toernooi.
In April 2018 het die IKR besluit om aan al sy lede volle T20I-status toe te ken. Vervolgens sal al die T20I-wedstryde wat Oman ná 1 Januarie 2019 teen ander IKR-lede speel, as ’n volle T20I erken word. Oman is tans (Julie 2024) 18de op die eendagranglys en 19de op die Twintig20-wêreldranglys.
Week 29
.jpg)
Steven Allan Spielberg KBE (gebore 18 Desember 1946) is 'n Amerikaanse regisseur, vervaardiger en draaiboekskrywer. Hy is 'n belangrike figuur in die New Hollywood-tydperk en 'n pionier van die moderne supertreffer. Hy is die kommersieel suksesvolste regisseur in die geskiedenis en is al 'n rekordgetal van 13 keer vir 'n Oscar vir beste prent benoem.
Spielberg het talle pryse gewen, insluitende drie Oscars, twee Baftas en vier Directors Guild of America-pryse, sowel as die AFI Life Achievement-prys in 1995, die Kennedysentrum-eerbewys in 2006, die Cecil B. DeMille-prys in 2009 en die Presidensiële Vryheidsmedalje in 2015. Sewe van sy rolprente is deur die Library of Congress in die Nasionale Rolprentregister ingesluit as "kultureel, histories of esteties belangrik".
Spielberg het in Kalifornië in die rolprentwese studeer. Nadat hy verskeie televisie-episodes verfilm het, het hy die TV-fliek Duel (1971) geregisseer. In 1975 het hy beroemd geraak met die supertreffer Jaws. Hy was die regisseur van nog lokettreffers soos Close Encounters of the Third Kind (1977), E.T. the Extra-Terrestrial (1982) en die oorspronklike Indiana Jones-trilogie (1981-'89). Hy het daarna die dramarolprente The Color Purple (1985) en Empire of the Sun (1987) geregisseer.
In 1993 het Spielberg twee treffers geregisseer: die wetenskapsfiksieprent Jurassic Park, die grootste lokettreffer destyds, en die Holocaustdrama Schindler's List, wat dikwels genoem word een van die beste rolprente wat nog gemaak is. Hy het die Oscar vir laasgenoemde en die epiese 1998-rolprent Saving Private Ryan oor die Tweede Wêreldoorlog gewen. Sy rolprente daarna sluit in A.I. Artificial Intelligence (2001), Minority Report (2002) en War of the Worlds (2005); die avontuurprente The Adventures of Tintin (2011) en Ready Player One (2018); die historiese dramas Amistad (1997), Munich (2005), War Horse (2011), Lincoln (2012), Bridge of Spies (2015) en The Post (2017); die musiekprent West Side Story (2021); en die halfoutobiografiese drama The Fabelmans (2022).
Week 30
Die nasionale vlag van Belarus is op 7 Junie 1995 amptelik in gebruik geneem. Die vlag vertoon ’n horisontale tweekleur in rooi en groen met ’n rooi ornamentele patroon op wit in ’n vertikale baan aan die vlagpaalkant.
Die huidige ontwerp is in 2012 deur die Staatskomitee vir standaardisering van die Republiek Belarus bekendgestel en is aangepas van ’n ontwerp wat tydens ’n referendum in 1995 goedgekeur is. Dit is ’n wysiging van die 1951-vlag wat gebruik is toe die land ’n republiek in die Sowjetunie was. Veranderinge wat aangebring is aan die vlag is die verwydering van die kommunistiese simbole – die hamer en sekel en die rooi ster – asook die omkeer van die kleure in die ornamentele patroon. Sedert die referendum in 1995 is verskeie vlae deur regeringsamptenare en -agentskappe gebruik wat op hierdie ontwerp geskoei is.
Histories is die wit-rooi-wit-vlag deur die Wit-Russiese Volksrepubliek in 1918 gebruik voordat Belarus ’n Sowjetrepubliek geword het, daarna deur die Wit-Russiese nasionale beweging in Wes-Belarus, gevolg deur wydverspreide nieamptelike gebruik gedurende die Duitse besetting van Belarus tussen 1942 en 1944, en weer nadat die land onafhanklikheid verkry het in 1991 tot die 1995-referendum. Opposisiegroepe het steeds hierdie vlag gebruik hoewel die gebruik van die vlag deur die regering beperk is omdat dit sê dat die vlag bande met Nazi-samewerking gedurende die Tweede Wêreldoorlog het. Die wit-rooi-wit-vlag is in 2020-2021 gebruik tydens protesoptogte teen die regering en ook deur die Belarussiese diaspora.
Week 31
Die Hongkongse nasionale krieketspan (Chinees: Tradisionele karakters: 香港板球男子代表隊, Vereenvoudigde karakters: 香港板球男子代表队, Pinyin: Xiānggǎng Bǎnqiú Nanzǐ Dàibiǎoduì, Jyutping: Hoeng1gong2 Baan2kau4 Naam4zi2 Doi6biu2doi6*2) is die nasionale krieketspan wat die spesiale administratiewe streek van die Volksrepubliek China Hongkong in internasionale krieket verteenwoordig. Hulle word bestuur deur Krieket Hongkong (CHK, van Engels: Cricket Hong Kong; Chinees: 香港板球) wat in 1969 ’n assosiaatlid van die Internasionale Krieketraad (IKR) geword het. Hongkong het sy eerste krieketwedstryd in Maart 1866 gespeel.
Hongkong het sy eerste EDIs tydens die Asiatiese Beker 2004 gespeel, en in Januarie 2014 is, nadat hulle tydens die Krieketwêreldbekerkwalifisering 2014 derde geëindig het, aan hulle EDI-status tot in 2018 toegeken. Die span het in November 2013 T20I-status verkry, nadat hulle vir die T20I-wêreldbeker 2014 gekwalifiseer het. Hongkong was sy EDI-status in Maart 2018 kwyt, nadat hulle in die uitspeelwedstryd tydens die Krieketwêreldbekerkwalifisering 2018 teen Nederland verloor het. In September 2018 het Hongkong egter twee bykomende EDI-wedstryde tydens die Asiatiese Beker gespeel, nadat hulle die T20I-wêreldbekerkwalifikasie kon wen en die IKR aangekondig het dat al die wedstryde tydens die hooftoernooi as EDI-wedstryde erken sal word.
Hongkong het tot dusver aan elke krieketwêreldbekerkwalifiseringstoernooi, behalwe vir dié in 1979 en 2005, deelgeneem. Hulle het ook aan twee Interkontinentale Bekertoernooie deelgeneem, in 2005 en in 2015/17, asook aan twee T20I-wêreldbekertoernooie, in 2014 en 2016.
In April 2018 het die IKR besluit om aan al sy lede volle T20I-status toe te ken. Vervolgens sal al die T20I-wedstryde wat Hongkong ná 1 Januarie 2019 teen ander IKR-lede speel, as ’n volle T20I erken word. Hongkong is tans (Julie 2024) 22ste op die Twintig20-wêreldranglys.
Week 32
Tarotwaarsêery of tarotkaartlêery is 'n vorm van kartomansie, of waarsêery met speelkaarte, waar beoefenaars tarotkaarte gebruik om na bewering 'n insig in die verlede, teenswoordige en toekoms te kry. Hulle formuleer 'n vraag, en trek dan kaarte om die vraag te vertolk.
'n Tradisionele tarotpak bestaan uit 78 kaarte, wat in twee groepe verdeel kan word: die Groot Arcana en Klein Arcana. Franse speelkaarte kan ook gebruik word, asook enige pak met stelle, of kleure, wat aan identifiseerbare elemente toegewys is (soos lug, aarde, vuur en water).
Die werk van Eden Gray en ander in die 1960's het gelei tot 'n ontploffing in die gewildheid van tarotkaartlesery van 1969 af. Stuart R. Kaplan se U.S. Games Systems, wat in 1968 gestig is om eksemplare van die Sitserse 1JJ-tarot in te voer, het van dié ontploffing gebruik gemaak en die Rider-Waite-tarot in 1970 heruitgereik nadat dit uit druk was. Dit word sedertdien voortdurend gedruk.
Die demokratisering van digitale publikasie in die 2000's en 2010's het gelei tot 'n nuwe ontploffing van tarotpakke omdat kunstenaars al hoe meer hulle eie werke publiseer, met die moderne bemagtiging van feministiese, LGBT- en ander gemarginaliseerde gemeenskappe wat 'n mark vir sulke werk skep.
Tarot word dikwels gebruik saam met die bestudering van die hermetiese kabbala. In dié pakke word al die kaarte geïllustreer volgens die kabbalistiese beginsels, en die meeste word deur die Rider-Waite-pak beïnvloed. Hulle pak verskil van die Tarot van Marseille deurdat Waite en Smith, wat albei lede van die Goue Daeraad was, tonele gebruik met esoteriese betekenisse wat ooreenstem met die geskrifte van dié orde. Die betekenisse en baie van die illustrasies toon die invloed van astrologie sowel as kabbalistiese beginsels.
Week 33
Die Portugese nasionale rugbyspan (Portugees: Seleção Portuguesa de Rugby Union) is die nasionale rugbyspan wat Portugal in internasionale wedstryde (toetswedstryde) verteenwoordig. Dié span se bynaam is Os Lobos (“die wolwe”), ontleen aan die Iberiese wolf. Rugby word in Portugal geadministreer deur die Portugese Rugbyfederasie (Federação Portuguesa de Rugby, FPR) wat in 1926 gestig is. Portugal word deur Wêreldrugby as ’n vlak twee-span erken. Daarmee behoort Portugal tot die beste Europese rugbyspanne naas die Sesnasies. Die Portugese rugbyspan is tans (Augustus 2024) 15de op Wêreldrugby se wêreldranglys gelys.
Portugal het in 1935 sy eerste toetswedstryd teen Spanje gespeel. Portugal het tot dusver vir twee rugbywêreldbekertoernooie gekwalifiseer en in 2023 met die vierde plek in hul groep hul beste prestasie behaal. Hulle het tydens die Europese Rugbykampioenskap een titel ingepalm, twee keer as naaswenner en vier keer in die derde plek geëindig. Die Portugese span speel tradisioneel in rooi truie met wit broeke en rooi sokkies.
Week 34
Kaptein Jack Sparrow is 'n fiktiewe karakter en die hoofkarakter van die Pirates of the Caribbean-rolprentreeks en -franchise. 'n Vroeë weergawe van Sparrow is deur die draaiboekskrywers Ted Elliott en Terry Rossio geskep, maar die finale karakter is geskep deur die akteur Johnny Depp, wat ook die rol vertolk.
Die karakter, 'n seerower, is geskoei op 'n kombinasie van The Rolling Stones se kitaarspeler Keith Richards en Looney Tunes-strokiesprente, veral die karakters Bugs Bunny en Pepé Le Pew. Hy verskyn die eerste keer in die rolprent van 2003 Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl, en later in die opvolgprente Dead Man's Chest (2006), At World's End (2007), On Stranger Tides (2011) en Dead Men Tell No Tales (2017).
In die rolprente is Sparrow een van die seerowerlords in die Brethren Court, die Seerowerlords van die Sewe Seë. Hy kan verraderlik wees en oorleef hoofsaaklik deur sy brein te gebruik en te onderhandel, eerder as deur krag. Hy vlug van die gevaarlikste situasies en veg net indien nodig.
Sparrow word bekendgestel waar hy sy skip, die Black Pearl, probeer terugkry van sy muitsugtige eerste stuurman, Hector Barbossa. Nadat hy geslaag het, probeer hy ontsnap van sy slegte skuld aan die legendariese Davy Jones, terwyl hy teen die Oos-Indiese Kompanjie veg. Later, toe hy na die Fontein van Jeug soek, word hy ontvoer en op Swartbaard se Queen Anne's Revenge geneem, waar hy gedwing word om hom na die Fontein te lei terwyl die Black Pearl in 'n bottel vasgekeer is. In 'n latere avontuur, toe die Spaanse spookkaptein Armando Salazar hom jaag, soek hy na die Drietandvurk van Poseidon terwyl hy ook probeer om die Pearl tot sy oorspronklike vorm te herstel.
Die Pirates of the Caribbean-reeks is geïnspireer deur die Disney-temaparkrit met dieselfde naam. Toe die rit in 2006 opgeknap is, is die karakter Jack Sparrow bygevoeg. Hy is die onderwerp van ander boeke, onder meer die kinderreeks Pirates of the Caribbean: Jack Sparrow, wat van sy kinderjare vertel.
Week 35
Miemie Rothmann (bekend as M.E.R.; 28 Augustus 1875 – 7 September 1975) was ’n bekroonde Afrikaanse skrywer. Sy is een van die eerste vroue in die land om ’n B.A.-graad te behaal, een van die eerste vroulike Afrikaanse joernaliste, ’n vegter vir vrouestemreg en selfs ’n tydlank ondervoorsitter van die Kaaplandse Nasionale Party. As skrywer verower sy die Hertzogprys en skryf ook kinder- en jeugverhale.
Maria Elizabeth Charlotte Rothmann is op 28 Augustus 1875 op Swellendam gebore. Sy was die jongste van nege kinders. Daar was vyf seuns in die gesin, naamlik Hendrik Sebastiaan (1856, wat baie jonk oorlede is, waarskynlik by geboorte), Gerhardus Johannes (Gert – 1858), Frederik Lindenberg (Fritz – 1860), Hendrik Benninghof (1863) en Jan Carel (1872, wat ook baie jonk oorlede is); en vier dogters, naamlik Martha Louisa (Martjie – 1862), Aletta Amelia (Lettie – 1866), Anna Wilhelmina (Annie – 1868) en sy self. Sy het ook ’n halfsuster, Christina (Chrissie) Kuhn uit haar pa se eerste huwelik met Maria Christina Kuhn. Maria is in 1854 met die geboorte van Chrissie oorlede en Chrissie word daarna by haar ma se familie groot.
In die vyftigerjare begin sy met die skryf van haar outobiografie wat veel later as My beskeie deel gepubliseer is. Van die herinnerings word vanaf 24 Maart 1954 as ’n reeks onder die titel Van vanslewe in Sarie Marais gepubliseer. Sy behou steeds haar belangstelling in politieke en aktuele sake en is byvoorbeeld sterk gekant teen die verwydering van die bruin mense van die gesamentlike kieserslys in die vroeë vyftigerjare. In April 1962 lewer sy ’n persoonlike pleidooi teen die verskuiwing van die bruin inwoners uit Lemmetjiesdorp, aangrensend aan Swellendam. Hoewel sy die beleid van die onafhanklikwording van die tuislande steun, was sy nie ten gunste van onderwerping van veral die bruin mense en die toepassing van die Groepsgebiedewet binne Suid-Afrika nie.
In haar 95ste jaar val sy en breek ’n heup, maar herstel nietemin sodanig dat sy weer op haar eie kan regkom. M.E.R. is op Sondag, 7 September 1975, tien dae na haar honderdste verjaarsdag, in haar huis in Swellendam oorlede. Haar letterkundige dokumente (briewe en ander belangrike stukke) word in die Carnegie-biblioteek van die Universiteit Stellenbosch gehuisves.
Week 36
Die 2de eeu v.C. het geduur van 200 tot 101 v.C.
In die meeste streke van die wêreld is die 2de eeu v.C. steeds deel van die voorgeskiedenis, veral van die ystertydperk, maar daar is 'n aantal streke waar geskrewe bronne beskikbaar is.
Vir Rome is hierdie eeu 'n tydperk van vinnige uitbreiding, veral omdat Rome pas Kartago sowel as sy bondgenoot Masedonië as sy vernaamste mededingers uitgeskakel het. Dit is ook 'n tydperk waarin belangrike interne sosiale en politieke ontwikkelings plaasvind wat in die volgende eeu tot die einde van die Republiek sal lei.
In die Hellenistiese wêreld is daar 'n groot verskuiwing in die magsbalans omdat die Partiërs 'n groot deel van die Seleukidiese Ryk oorneem. Die Hellenistiese koninkryke val geleidelik meer en meer in die invloedsfeer van die Romeinse republiek en hierdie tydperk word gekenmerk deur hulle agteruitgang, o.a. in Egipte, hoewel sommige state soos Baktrië steeds 'n tydperk van uitbreiding toon.
In Indië kom die tyd van die Boeddhistiese Maurya-ryk tot 'n einde en Brahmanisme tree weer na vore as die vernaamste godsdienstige krag. China is verenig onder die Han-keisers en beleef 'n tydperk van opgang. Dit neem die beheer oor Noord-Viëtnam oor.
Week 37
Die T20I-wêreldbeker 2021 (Engels: 2021 ICC Men's T20 World Cup) is van 17 Oktober tot 14 November 2021 in Oman en die Verenigde Arabiese Emirate beslis. Dit was die sewende T20I-wêreldbeker in T20I-krieket wat deur die Internasionale Krieketraad (IKR) aangebied is. Dit was die eerste toernooi wat amptelik T20I-wêreldbeker genoem is, met al die vorige toernooie waarna as Wêreldtwintig20 verwys is. Dié toernooi sou oorspronklik van 18 Oktober tot en met 15 November 2020 in Australië aangebied word, met Indië as die nuwe gasheer, terwyl die volgende T20I-wêreldbeker 2022 aan Australië toegewys is. As gevolg van die pandemiesituasie in Indië is die 2021-toernooi in Junie 2021 na Oman en die Verenigde Arabiese Emirate verskuif, met 17 Oktober tot 14 November as die nuwe datums. Ná die 2012-toernooi in Sri Lanka, die 2014-toernooi in Bangladesj en die 2016-toernooi in Indië was dit die vierde agtereenvolgende T20I-wêreldbekertoernooi wat deur Asiatiese lande gehou is. Die T20I-wêreldbeker 2021 het vyf en ’n half jaar ná die vorige T20I-wêreldbeker 2016 plaasgevind, die destyds langste pouse tussen twee internasionale kriekettoernooie.
16 nasionale krieketspanne het aan die T20I-wêreldbeker 2021 deelgeneem: Die nege beste toetskrieketlande (Afghanistan, Australië, Bangladesj, Engeland, Indië, Nieu-Seeland, Pakistan, Sri Lanka, Suid-Afrika en Wes-Indië), saam met die wenners van die kwalifisering (Ierland, Namibië, Nederland, Oman, Papoea-Nieu-Guinee en Skotland). Tydens die T20I-wêreldbeker 2021 is 45 wedstryde gespeel, waaronder twaalf in die eerste rondte, 30 in die Super Twaalf en drie in die uitklopfase, insluitende die eindstryd. Die agt beste spanne op die IKR se T20I-ranglys soos op 31 Desember 2018 het aan die Super Twaalf deelgeneem, terwyl die laer geplaasde spanne saam met die kwalifiserende spanne in die eerste rondte gespeel het. Die agt spanne wat aan die eerste rondte deelgeneem het, is in twee groepe van vier spanne elk verdeel, waarvan elke span een keer teen al die ander spanne in die groep gespeel het. Die twee beste spanne van elke groep het hierna vir die Super Twaalf gekwalifiseer. In die Super Twaalf is die spanne in twee groepe van ses spanne elk verdeel, waarvan die twee beste spanne tot die halfeindrondte gevorder en die wenners van hierdie wedstryde mekaar in die eindstryd ontmoet het.
Australië, Engeland, Nieu-Seeland en Pakistan het vir die halfeindrondte gekwalifiseer. Australië het Pakistan en Nieu-Seeland het Engeland geklop, waardeur twee spanne mekaar in die T20I-wêreldbekereindstryd ontmoet het wat nog nie ’n titel ingepalm het nie. Daarbenewens het vir die eerste keer in dié toernooi se geskiedenis dié twee Oseaniese spanne – en twee van die Suidelike Halfrond – mekaar in die eindstryd ontmoet. Australië het Nieu-Seeland in die eindstryd op die Doebai Internasionale Krieketstadion in Doebai met agt paaltjies verslaan en sodoende sy eerste T20I-wêreldbekertitel ingepalm. Saam met hul oorwinnings tydens die krieketwêreldbekertoernooie in 1987, 1999, 2003, 2007 en 2015 asook tydens die Kampioenetrofeë in 2006 en 2009 was dit Australië se agtste internasionale kriekettitel. Die verdedigende kampioen Wes-Indië en Suid-Afrika is in die Super Twaalf uitgeskakel. Die medegasheer Oman is reeds in die eerste rondte uitgeskakel, terwyl die Verenigde Arabiese Emirate nie vir dié toernooi gekwalifiseer het nie.
Week 38
_by_Karoly_Grosz_-_detail_from_teaser_poster.jpg)
Frankenstein; or, The Modern Prometheus is 'n roman van 1818 deur die Engelse skrywer Mary Shelley. Frankenstein vertel die verhaal van Victor Frankenstein, 'n jong wetenskaplike wat in 'n onortodokse wetenskaplike eksperiment 'n intelligente wese skep. Shelley het die storie begin skryf toe sy 18 jaar oud was, en die eerste uitgawe is op 1 Januarie 1818, toe sy 20 was, naamloos in Londen gepubliseer. Haar naam verskyn die eerste keer in die tweede uitgawe, wat in 1821 in Parys gepubliseer is.
Shelley het in 1815 deur Europa getoer. Sy het met die Ryn in Duitsland langs gereis en Gernsheim besoek, wat 17 km van Frankenstein-kasteel af is. Vroeër het 'n alchemis (Johann Konrad Dippel, 1673-1734) eksperimente daar gedoen.
Sy vertrek van daar na Genève, Switserland, waar 'n groot deel van die verhaal afspeel. Chemiese eksperimente en die okkultisme was gespreksonderwerpe van haar medereisigers, onder andere haar toekomstige man, Percy Shelley.
In 1816 het Mary, Percy, John Polidori en Lord Byron 'n kompetisie gehou om te kyk wie die beste rillerverhaal kon skryf. Shelley is geïnspireer om Frankenstein te skryf nadat sy haar 'n wetenskaplike voorgestel het wat lewe skep en met afsku vervul is oor wat hy gedoen het.
Hoewel Frankenstein vol elemente van die Gotiese roman en die Romantiese beweging is, meen Brian Aldiss dit is die eerste ware wetenskapsfiksieverhaal. Die roman het 'n aansienlike invloed op die letterkunde en op die moderne kultuur gehad; dit het gelei tot 'n hele genre van rillerstories, rolprente en toneelstukke.
Sedert die publikasie van die roman word die naam "Frankenstein" dikwels verkeerdelik gebruik om na die monster te verwys, eerder as na die skepper daarvan.
Week 39
'n Geostasionêre wentelbaan, ook bekend as 'n geosinchrone ewenaarwentelbaan, is 'n sirkelvormige sinchroniese wentelbaan 35 786 km bo die Aarde se ewenaar, en 42 164 km van die Aarde se middelpunt af. Dit volg die rigting van die Aarde se rotasie.
Die omwentelingsperiode van 'n voorwerp in sodanige wentelbaan is net so lank as die Aarde se rotasieperiode, naamlik een sideriese dag. Vir waarnemers wat op die grond staan, lyk dit asof die satelliet bewegingloos in 'n vaste posisie in die lug bly hang. Die konsep van 'n geostasionêre wentelbaan is in die 1940's deur die wetenskapsfiksieskrywer Arthur C. Clarke gewild gemaak as 'n manier om telekommunikasie te rewolusioneer en die eerste satelliet van sy soort is in 1963 gelanseer.
Kommunikasiesatelliete word meestal in 'n geostasionêre wentelbaan geplaas sodat die aardstasie se paraboolantennes nie geroteer hoef te word om die satelliet te volg nie. Stasies se antennes kan dus deurentyd direk op die satelliet gerig word; waar dit ook al oor die ewenaar hang. Weersatelliete word ook in 'n geostasionêre wentelbaan geparkeer vir intydse monitering en dataversameling. Navigasiesatelliete word ook hier geparkeer om 'n bekende, gekalibreerde punt en meer akkurate GPS-inligting te verskaf.
Geostasionêre satelliete word gelanseer en dan, via 'n tydelike parkeerwentelbaan, reg bokant 'n reeds bepaalde landmerk van die ewenaar geposisioneer. Gedurende die satelliet se operasionele lewensduurte word klein aanpassings na behoewe gedoen om dit in posisie te hou. Moderne satelliete wat aan diens onttrek word, word hoër verplaas na sogenaamde begraafplaaswentelbane om botsings te vermy.
Week 40
Die Papoea-Nieu-Guinese nasionale krieketspan (Engels: Papua New Guinea national cricket team), met die bynaam Barramundis, is die nasionale krieketspan wat Papoea-Nieu-Guinee in internasionale krieket verteenwoordig. Hulle word bestuur deur Krieket PNG (CPNG, van Engels: Cricket PNG) en het in 1973 ’n assosiaatlid van die Internasionale Krieketraad (IKR) geword. Ná hul vierde plek tydens die Krieketwêreldbekerkwalifisering 2014 is aan Papoea-Nieu-Guinee EDI-status toegeken. In Maart 2018 was Papoea-Nieu-Guinee beide sy EDI- en T20I-status kwyt, nadat hulle in die uitspeelwedstryd van die Krieketwêreldbekerkwalifisering 2018 deur Nepal verslaan is, waardeur hul opponent op sy beurt EDI- en T20I-status ontvang het. Op 26 April 2019 het Papoea-Nieu-Guinee in die eindstryd van die Wêreldkrieketliga se afdeling twee Oman verslaan en sodoende in die vierde plek geëindig en hul EDI-status herwin.
Papoea-Nieu-Guinee is die sterkste span sonder toetsstatus in die IKR Oos-Asië-Oseanië-streek en hulle het die meeste plaaslike IKR-toernooie gewen en beskik oor ’n soortgelyke rekord in die Stille Oseaan-spele se kriekettoernooi. Die span het ook aan elke Krieketwêreldbekerkwalifisering (voorheen die IKR-trofee genoem) deelgeneem, maar kon nie vir ’n krieketwêreldbekertoernooi kwalifiseer nie. Papoea-Nieu-Guinee hou die wêreldrekord vir die hoogste telling in ’n EDI-wedstryd, nadat hulle in 2007 572/7 teen Nieu-Kaledonië aangeteken het.
In April 2018 het die IKR besluit om aan al sy lede volle T20I-status toe te ken. Vervolgens sal al die T20I-wedstryde wat Papoea-Nieu-Guinee ná 1 Januarie 2019 teen ander IKR-lede speel, as ’n volle T20I erken word. Papoea-Nieu-Guinee is tans (September 2024) 20ste op die Twintig20-wêreldranglys.
Week 41 Hendrik Spoorbek of Skoorbek (oorlede op Vrydag, die 13de Junie 1845, Tweefontein) is die legendariese persoonlikheid wat rondom dié van 'n lewende persoon gebou is.
Al is daar weinig amptelike dokumente wat sy lewensverhaal uitvoerig uitbeeld, is daar geen gebrek aan legendes wat hom as die towenaar van die Humansdorp-distrik uitbeeld nie. Dit is egter belangrik om te onthou: Humansdorp is eers in 1849 gestig, 4 jaar ná sy dood. Stories oor hom het egter dwarsoor Suid-Afrika opgeduik, vanaf die Kaapprovinsie, tot by die Soutpansberg. Die interessantheid steek nie soseer in Spoorbek as geskiedkundige persoon nie, maar liewer die verskynsel hoe stories en oorleweringe oor hom binne meer as 'n eeu hul eie loop geneem het, en dikwels onversoenbaar met mekaar weer verstrengel geraak het.
Week 42
Die Spaanse nasionale rugbyspan (Spaans: Selección nacional de rugby de España) is die nasionale rugbyspan wat Spanje in internasionale wedstryde (toetswedstryde) verteenwoordig. Dié span se bynaam is Los Leones (“die leeus”). Rugby word in Spanje geadministreer deur die Spaanse Rugbyfederasie (Federación Española de Rugby, FER) wat in 1923 gestig is. Spanje word deur Wêreldrugby as ’n vlak twee-span erken. Daarmee behoort Spanje tot die beste Europese rugbyspanne naas die Sesnasies. Die Spaanse rugbyspan is tans (Oktober 2024) 18de op Wêreldrugby se wêreldranglys gelys.
Spanje het in 1929 sy eerste toetswedstryd teen Italië gespeel. Spanje het tot dusver vir een rugbywêreldbekertoernooi gekwalifiseer, maar hulle is in 1999 reeds in die groepfase uitgeskakel. Hulle het tydens die Europese Rugbykampioenskap nog geen titel ingepalm nie, vier keer as naaswenner en sewe keer in die derde plek geëindig. Die Spaanse span speel tradisioneel in rooi truie met blou broeke en blou sokkies.
Week 43
Satan (Hebreeus: שָּׂטָן, sāṭān, Grieks: ὁ σατανᾶς of σατάν, ho satanas/satan, Arabies: الشَّيطان, asj-sjhaitan), ook bekend as die duiwel of as Lucifer in die Christendom, is 'n entiteit in die Abrahamitiese gelowe wat die mens verlei tot sonde of leuenagtigheid. In die Judaïsme word Satan beskou as 'n agent wat ondergeskik aan God is. Hy word gewoonlik beskou as 'n metafoor vir die yetzer hara, of "bose geneigdheid". In die Christendom en Islam word hy gewoonlik beskou as 'n gevalle engel of djien wat teen God gerebelleer het, hoewel God hom nogtans tydelike mag toelaat oor die gevalle wêreld en 'n skare demone. In die Koran is Sjaitan, ook bekend as Iblies, 'n entiteit wat van vuur gemaak is en uit die hemel gewerp is omdat hy geweier het om voor Adam te kniel en die mens se gedagtes vul met "bose voorstelle".
'n Figuur bekend as ha-satan ("die Satan") verskyn die eerste keer in die Hebreeuse Bybel as 'n hemelse aanklaer, ondergeskik aan god, wat die volk van Juda in die hemelse hof aankla en die lojaliteit van Jahweh se volgelinge toets. In die tussentestamentiese tydperk het die Satan, moontlik onder invloed van die Zoroastriese figuur Angra Mainjoe, ontwikkel in 'n kaadwillige entiteit met afstootlike eienskappe in opposisie met God. In die apokriewe Boek van Jubileë gee Jahweh die Satan (na wie as Mastema verwys word) mag oor 'n groep gevalle engele, of hulle nageslag, om mense uit te lok tot sonde en hulle te straf.
Hoewel Genesis hom nie noem nie, identifiseer Christene die slang in die tuin van Eden as Satan. In die sinoptiese evangelies (Matteus, Markus en Lukas) lei Satan vir Jesus in die woestyn in versoeking en word hy geïdentifiseer as die oorsaak van siektes en verleiding. In Openbaring verskyn Satan as 'n groot vuurrooi draak, wat deur die aartsengel Migael verslaan en uit die hemel gewerp word. Hy word later vir duisend jaar vasgebind, maar word vir 'n kort ruk vrygelaat voordat hy finaal verslaan en in die poel van vuur en swael gegooi word.
In die Middeleeue het Satan 'n minimale rol in die Christelike teologie gespeel en is hy vir komiese afwisseling in raaiseltoneelstukke gebruik. In die vroeë moderne tydperk het Satan se belangrikheid aansienlik toegeneem namate die geloof in besetenheid en heksery toegeneem het. In die tyd van die Verligting is die geloof in die bestaan van Satan gekritiseer deur denkers soos Voltaire. Die geloof in Satan het egter voortbestaan.
Hoewel Satan gewoonlik as boos beskou word, glo sommige groepe anders. In tradisionele satanisme word Satan as 'n godheid beskou wat óf aanbid óf vereer word. In die Kerk van Satan is hy 'n simbool van deugdelike eienskappe en vryheid. Satan se verskyning word nooit in die Bybel beskryf nie, maar sedert die 9de eeu word hy dikwels in Christelike kuns uitgebeeld met horings, hoewe, harige bene en 'n stert. Hy is dikwels nakend en hou 'n getande vurk vas. Dié eienskappe kom van 'n verskeidenheid heidense gode, soos Pan, Poseidon en Bes. Satan verskyn gereeld in Christelike letterkunde, soos in Dante Alighieri se Inferno, in al die weergawes van die klassieke Faustverhaal, in John Milton se Paradise Lost en Paradise Regained, en in die gedigte van William Blake. Hy verskyn ook in rolprente en musiek en op televisie.
Week 44
Die T20I-wêreldbeker 2022 (Engels: 2022 ICC Men's T20 World Cup) is van 16 Oktober tot 13 November 2022 in Australië beslis. Dit was die agtste T20I-wêreldbekertoernooi in T20I-krieket wat deur die Internasionale Krieketraad (IKR) aangebied is en die eerste in Australië. Oorspronklik sou dié toernooi in 2020 plaasvind, maar weens die wêreldwye Covid-19-pandemie is dit deur die Internasionale Krieketraad uitgestel. In Augustus 2020 het die IKR aangekondig dat Australië die 2022-toernooi sou aanbied, terwyl die 2021-toernooi soos oorspronklik beplan in Indië sou plaasvind, maar dit is later aan Oman en die Verenigde Arabiese Emirate oorhandig. Die gasheer Australië was ook die verdedigende wêreldkampioen nadat hulle die T20I-wêreldbeker 2021 gewen het. Sedert die 2010-toernooi in Wes-Indië was dit die eerste T20I-wêreldbekertoernooi wat nie in ’n Asiatiese land gehou is nie.
Die toernooi se formaat van 2021 het onveranderd gebly en 16 nasionale krieketspanne het aan die T20I-wêreldbeker 2022 deelgeneem: Die twaalf beste spanne van die vorige toernooi (Afghanistan, Australië, Bangladesj, Engeland, Indië, Namibië, Nieu-Seeland, Pakistan, Skotland, Sri Lanka, Suid-Afrika en Wes-Indië), saam met die wenners van die kwalifisering (Ierland, Nederland, die Verenigde Arabiese Emirate en Zimbabwe). Tydens die T20I-wêreldbeker 2022 is 45 wedstryde gespeel, waaronder twaalf in die eerste rondte, 30 in die Super Twaalf en drie in die uitklopfase, insluitende die eindstryd. Die agt beste spanne op die IKR se T20I-ranglys soos op 15 November 2021 het aan die Super Twaalf deelgeneem, terwyl die laer geplaasde spanne saam met die kwalifiserende spanne in die eerste rondte gespeel het. Die agt spanne wat aan die eerste rondte deelgeneem het, is in twee groepe van vier elk verdeel, waarvan elke span een keer teen al die ander spanne in die groep gespeel het. Die twee beste spanne van elke groep het hierna vir die Super Twaalf gekwalifiseer. In die Super Twaalf is die spanne in twee groepe van ses elk verdeel, waarvan die twee beste spanne tot die halfeindrondte gevorder het en die wenners van hierdie wedstryde mekaar in die eindstryd ontmoet het. Die vier beste spanne van elke groep in die Super Twaalf – altesaam agt spanne – het regstreeks vir die volgende T20I-wêreldbeker 2024 in die Verenigde State en Wes-Indië gekwalifiseer.
Engeland, Indië, Nieu-Seeland en Pakistan het vir die halfeindrondte gekwalifiseer. Pakistan het Nieu-Seeland en Engeland het Indië geklop, waardeur Engeland en Pakistan mekaar in die eindstryd ontmoet het. Engeland het Pakistan in die eindstryd op die Melbourne-krieketveld in Melbourne met vyf paaltjies verslaan en sodoende ná 2010 sy tweede T20I-wêreldbekertitel ingepalm. Daarbenewens het Engeland die eerste mansspan geword wat beide die krieketwêreldbeker- en die T20I-wêreldbekertitel op dieselfde tydstip gehou het, aangesien hulle die vorige Krieketwêreldbeker 2019 ook gewen het. Die gasheer en verdedigende wêreldkampioen Australië en Suid-Afrika is in die Super Twaalf uitgeskakel, terwyl die tweemalige wenner Wes-Indië nie die Super Twaalf kon haal nie. Namibië is ná een oorwinning en twee nederlae reeds in die eerste rondte uitgeskakel.
Week 45
Maria de Lourdes Villiers Farrow (gebore 9 Februarie 1945) is 'n Amerikaanse aktrise. Sy het die eerste keer aandag getrek met haar rol as Allison MacKenzie in die sepie Peyton Place en haar daaropvolgende kort huwelik met Frank Sinatra. Vir haar vroeë rolprentrol as Rosemary in Roman Polanski se rolprent Rosemary's Baby (1968) is sy benoem vir 'n Bafta en Golden Globe. Sy het in die 1970's in nog verskeie rolprente verskyn, soos Follow Me! (1972), The Great Gatsby (1974) en Death on the Nile (1978).
Farrow was van 1980 tot 1992 in 'n verhouding met die akteur-regisseur Woody Allen en het in dié tydperk in 13 van sy rolprente verskyn; die eerste een was A Midsummer Night's Sex Comedy (1982). Sy is verskeie kere groot lof toegeswaai vir haar rolle in Allen-prente, en is vir Golden Globes benoem vir Broadway Danny Rose (1984), The Purple Rose of Cairo (1985) en Alice (1990). Sy het ook gespeel in Hannah and Her Sisters (1986), Crimes and Misdemeanors (1989) en Husbands and Wives (1992). In 1992 het Farrow Allen in die openbaar daarvan beskuldig dat hy hulle aangenome dogter, Dylan Farrow, seksueel misbruik. Allen is nooit aangekla nie en het die aantygings ten sterkste ontken.
Sedert die 2000's het Farrow in 'n paar televisierolle verskyn, onder meer 'n herhalende rol in Third Watch (2001-2003). Sy het ook byrolle gehad in rolprente soos The Omen (2006), Be Kind Rewind (2008) en Dark Horse (2011), sowel as die Netflix-reeks The Watcher (2022).
Farrow is ook bekend vir haar omvattende werk as Unicef-ambassadeur. Sy is betrokke by humanitêre aktiwiteite in Darfoer, Tsjad en die Sentraal-Afrikaanse Republiek. In 2008 het die tydskrif Time haar aangewys as een van die invloedrykste mense in die wêreld.
Week 46
Die Natalse Regeringspoorweë (Engels: Natal Government Railways (NGR)) was van 1877 tot 1910 die spoorwegoperateur in staatsbesit in die voormalige Natalkolonie. Die kern van die NGR was die spoorlyn vanaf Durban tot Volksrust. Hierdie lyn het Charlestown (4 km van die destydse ZAR-grens) in 1891 bereik en die skakel na die Witwatersrand is in 1895 voltooi. Ander belangrike lyne is die Oranje-Vrystaat-skakel wat Harrismith in 1892 bereik het, die Noordkuslyn en die Suidkuslyn.
Die NGR het 'n belangrike rol in die ekonomiese ontwikkeling van die Natalkolonie gespeel. In besonder, het die NGR die ontginning van die Noord-Natalse steenkoolvelde bespoedig. Voor die ontdekking van goud aan die Witwatersrand, is die NGR deur die Natalse regering gesubsidieer, maar nadat die Witwatersrandskakel voltooi is, het die NGR 'n wins begin toon.
Met die totstandkoming van die Unie van Suid-Afrika in 1910 het die NGR op 1 Januarie 1912 saamgesmelt met die Kaapse Regeringspoorweë en die Sentraal-Suid-Afrikaanse Spoorweë om die Suid-Afrikaanse Spoorweë (SAS) te vorm.
Week 47
Nineve (Akkadies: Ninua; voorheen Ninevé in Afrikaans) is ’n antieke Mesopotamiese stad aan die oosteroewer van die Tigrisrivier; dit was die hoofstad van die Nieu-Assiriese Ryk en ’n belangrike kruispunt van handelsroetes op die Tigris. Dit het veral tydens die bewind van koning Assurnasirpal II begin floreer. Die stad het tussen 100 000 en 150 000 inwoners gehad. In sy mure was 15 poorte en ’n uitgebreide stelsel van 18 kanale het water uit die heuwels na Nineve vervoer.
Dit was sowat 50 jaar lank die grootste stad in die wêreld. Die voorspelling van die verwoesting van Nineve in die Bybel het later gelei tot die berou en redding van die inwoners. Dit is egter eindelik in 612 v.C., ná ’n bitter tydperk van burgeroorlog in Assirië, verwoes deur ’n ongewone koalisie van voormalige inwonervolke, die Babiloniërs, Mede, Perse, Galdeërs, Skitiërs en Kimmeriërs. Die stad se ruïnes lê oorkant die rivier van die moderne stad Mosoel in Irak. Die twee belangrikste grafheuwels binne die stadsmure is Kouyunjik, die Noordelike Paleis, en Nabi Joenoes.
Uitgrawings word sedert die 19de eeu op die terrein gedoen, en talle paleise en tempels is al ontdek. Van die stadspoorte is ook gerekonstrueer. Groot kommer bestaan egter tans oor die agteruitgang van die terrein, veral weens moderne uitbreidings in die gebied, plundery en die optrede van die ekstremistiese militantegroep Isis.
Week 48
Claudius Ptolemeus of Claudius Ptolemaios (Latyn: Claudius Ptolemaeus; Grieks: Κλαύδιος Πτολεμαῖος, Klaudios Ptolemaios; omstreeks 100-170 n.C.) was ’n Romeinse burger van Egipte wat in Grieks geskryf het.
Hy was ’n wiskundige, sterrekundige, aardrykskundige, astroloog en musiekteoretikus van Alexandrië wat sowat 'n dosyn wetenskaplike verhandelings geskryf het, waarvan drie belangrik was vir latere Bisantynse, Islamitiese en Wes-Europese wetenskap. Die eerste was sy sterrekundige verhandeling wat nou as die Almagest bekend is, met die oorspronklike titel Wiskundige Verhandeling (Grieks: Μαθηματικὴ Σύνταξις, Mathēmatikḗ Syntaxis). Die tweede is die Geografie, wat 'n uitvoerige bespreking van kaarte en die geografiese kennis van die Grieks-Romeinse wêreld is. Die derde is die astrologiese verhandeling waarin hy probeer het om horoskopiese astrologie aan te pas by die Aristoteliese natuurlike filosofie van sy tyd. Dit is soms bekend as die Apotelesmatika (Grieks: Αποτελεσματικά, letterlik "Oor die Effekte", maar algemener bekend as die Tetrábiblos, van Koine wat "Vier Boeke" beteken, of onder sy Latynse naam, Quadripartite.
Wat die sterrekunde betref, het hy geglo die Aarde is die middelpunt van die heelal. Sy sienings het die wetenskap langer as 1 400 jaar oorheers, tot lank ná die Middeleeue.
Week 49
Arnold Schoenberg of Schönberg (/ˈʃɜːrnbɜːrɡ/; Duits: [ˈʃøːnbɛɐ̯k] (); 13 September 1874 – 13 Julie 1951) was 'n Oostenryks-gebore komponis, musiekteoretikus, onderwyser, skrywer en skilder. Hy word algemeen beskou as een van die invloedrykste komponiste van die 20ste eeu. Hy was verbonde aan die ekspressionistiese beweging in die Duitse poësie en kuns en die leier van die Tweede Weense Skool. Met die opkoms van die NSDAP is Schoenberg se werke as verdorwe musiek bestempel aangesien dit modernisties en atonaal was. Hy emigreer in 1933 na die Verenigde State en word 'n Amerikaanse burger in 1941.
Schoenberg se benadering ten opsigte van harmonie en ontwikkeling het baie van die 20ste-eeuse musikale denke help vorm. Baie Europese en Amerikaanse komponiste van minstens drie generasies het sy denke bewustelik uitgebrei, terwyl ander hartstogtelik daarteen gereageer het.
Schoenberg was al vroeg in sy loopbaan bekend daarvoor dat hy die Duitse Romantiese style van Brahms en Wagner gelyktydig uitgebrei het. Later sou sy naam sinoniem wees met die vernuwings in atonaliteit (alhoewel Schoenberg self die term verafsku het) wat die mees polemiese kenmerk van die 20ste-eeuse kunsmusiek sou word. In die twintigerjare het Schoenberg die twaalftoon-tegniek ontwikkel, 'n invloedryke komponeermetode om 'n geordende reeks van die twaalf note in die chromatiese skaal te manipuleer. Hy het ook die term "ontwikkelende variasie" geskep.
Schoenberg was ook 'n invloedryke onderwyser in komposisie; onder sy studente tel Alban Berg, Anton Webern, Hanns Eisler, Egon Wellesz, Nikos Skalkottas, Stefania Turkewich en later John Cage, Lou Harrison, Earl Kim, Robert Gerhard, Leon Kirchner, Dika Newlin en ander prominente musici. Baie van Schoenberg se praktyke, waaronder die formalisering van die komposisiemetode en sy gewoonte om gehore openlik uit te nooi om analities te dink, vind inslag in die avant-garde musikale denke wat dwarsdeur die 20ste eeu geëggo is. Sy dikwels polemiese beskouings van musiekgeskiedenis en estetika was van deurslaggewende belang vir baie belangrike 20-eeuse musiekwetenskaplikes en -kritici, waaronder Theodor W. Adorno, Charles Rosen en Carl Dahlhaus, sowel as die pianiste Artur Schnabel, Rudolf Serkin, Eduard Steuermann en Glenn Gould.
Schoenberg se argivale nalatenskap word in die Arnold Schönberg-sentrum in Wene gehou.
Week 50
Titaan (Grieks: Τῑτάν; ook Saturnus VI) is die grootste natuurlike satelliet van Saturnus en die tweede grootste in die Sonnestelsel. Dit is groter as enige van die dwergplanete. Dit is die enigste maan met 'n digte atmosfeer en die enigste liggaam in die ruimte buiten die Aarde waarop duidelike bewyse van stabiele oppervlakvloeistof gevind is.
Titaan is een van sewe mane van Saturnus wat in hidrostatiese ewewig is en dus rond gedruk is deur sy swaartekrag. Van dié sewe is hy die tweede verste van die planeet af. Titaan word dikwels beskryf as 'n planeetagtige maan; sy deursnee is 50% groter as dié van die Aarde se Maan en sy massa is 80% groter. Dit is die grootste maan in die Sonnestelsel naas Jupiter se Ganumedes en is groter as die planeet Mercurius, maar sy massa is net 40% van Mercurius s'n.
Titaan is in 1655 deur die Nederlandse sterrekundige Christiaan Huygens ontdek. Dit is Saturnus se eerste bekende maan en die sesde bekende maan in die Sonnestelsel, naas die Aarde se Maan en Jupiter se mane van Galilei. Titaan wentel 20 Saturnusradiusse van sy planeet af.
Titaan bestaan hoofsaaklik uit ys en rotsagtige materiaal, en het waarskynlik 'n rotskern, omring deur verskeie lae ys, insluitende 'n kors van ys en 'n laag ammoniakryke vloeibare water onder die oppervlak. Nes met Venus voor die ruimtetydperk het Titaan se digte atmosfeer enige kennis van sy oppervlak verhoed, totdat die Cassini-Huygens-sending in 2004 nuwe inligting versamel het, insluitende die ontdekking van koolwaterstofmere in Titaan se poolstreke en van sy atmosferiese superrotasie, wanneer 'n liggaam se atmosfeer vinniger roteer as die liggaam self. Die geologies jong atmosfeer is oor die algemeen glad, met min impakkraters, hoewel berge en moontlik 'n paar kriovulkane waargeneem is.
Titaan se atmosfeer bestaan hoofsaaklik uit stikstof; kleiner dele lei tot die vorming van metaan- en etaanwolke en 'n digte mis. Die klimaat – insluitende wind en reën – veroorsaak oppervlakverskynsels soortgelyk aan dié op die Aarde, soos duine, riviere, mere, seë (moontlik van metaan en etaan) en deltas. Dit word ook oorheers deur seisoenale weerpatrone soos op die Aarde. Met sy vloeistowwe (beide bo en onder die oppervlak) en digte stikstofatmosfeer lyk Titaan se metaansiklus treffend baie soos die aarde se watersiklus, hoewel teen 'n laer temperatuur van sowat 94 K (-179 °C). As gevolg hiervan is Titaan al beskryf as die aardagtigste hemelliggaam in die Sonnestelsel.
Week 51
Diederik Johannes Opperman (1914–1985) was 'n professor in Afrikaanse letterkunde aan die Universiteit van Stellenbosch. As Afrikaanse digter en dramaturg verower hy die Hertzogprys vir beide poësie en drama.
Reeds op laerskool skryf Dirk gedigte in Engels en van sy gedigte verskyn later in die skooljaarblaaie. Nog voor die einde van sy matriekjaar stel hy ’n manuskrip saam van gedigte wat hy tot in daardie stadium geskryf het. Hy neem dit vroeg in 1935 na G.S. Nienaber vir kommentaar, wat die gedigte vriendelik bespreek en hom aanmoedig om voort te gaan.
Op 7 September 1934 verskyn sy eerste gepubliseerde stuk in Die Huisgenoot. Dit is ’n kortverhaal wat teen ’n Zoeloe-agtergrond afspeel, getiteld Die reënoffer, wat hy skryf in sy skooljare te Vryheid. Sy eerste gepubliseerde gedig, Seepbelle blaas, verskyn in 1935 in die Natal University College Magazine en hy verower hiermee die prys as beste bydrae van ’n eerstejaar.
Ander verse soos My boeke, Daeraad, Die sweet des aanskyns, Stadsaand, Die vallei, Eros, Somerreëns, Bacchanalieë, Drif en In die tuin verskyn ook in hierdie tydskrif, asook ’n opstel oor Die broers Karamazov: Dostojevski. Verder publiseer hy bydraes in The Natal Witness en Die Saamwerk (onder redaksie van G.S. Nienaber) en die prysbekroonde gedig Soekend verskyn in Junie 1936 onder die skuilnaam Soeker in laasgenoemde publikasie. Ander gedigte in Die Saamwerk sluit in Op die rivier en Gemis, terwyl hy ook boekresensies en artikels soos Letterkundige kritiek hierin publiseer.
Later werk hy ook mee aan Die Natalse Afrikaner en lewer vir hierdie publikasie gedigte soos Plantasie-lied, Die maan oor die see en Na-doodse gebed, die kortverhaal Die maalklip en die transkripsie van ’n aantal minnebriewe van Zoeloes. Reeds in 1937 voltooi hy onder aanmoediging van G.S. Nienaber sy eerste bundel gedigte, Opwaartse drif, maar dit word deur die Volksblad-boekhandel vir publikasie afgekeur. Nog ’n manuskrip gedigte word deur J.L. van Schaik afgekeur. In hierdie jare word sy gedigte toenemend ook in Die Huisgenoot geplaas, terwyl hy ook publiseer in die Jaarboek van die Afrikaanse Skrywerskring.